Sombor
| Sombor | |
|---|---|
 | |
 Zastava Sombora
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Zapadnobački |
| Grad | Sombor |
| Stara imena | Cobor Sent Mihalj |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2022. | 41.814 |
| — gustina | 35,5 st./km2 |
| Aglomeracija (2022.) | 70.818 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 46′ 25″ S; 19° 06′ 48″ I / 45.77371° S; 19.11337° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 89 m |
| Površina | 1.178 km2 |
.svg)  Sombor Sombor na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Antonio Ratković (SNS) |
| Poštanski broj | 25000 |
| Pozivni broj | +381 (0)25 |
| Registarska oznaka | SO |
| Veb-sajt | |
| www | |
Sombor je gradsko naselje i sedište istoimene teritorijalne jedinice u Srbiji. Administrativni je centar Zapadnobačkog upravnog okruga i peti grad po broju stanovnika u Vojvodini. Prema popisu iz 2022. bilo je 41.814 stanovnika, dok sa okolinom ima 70.818 stanovnika. Nalazi se na krajnjem severozapadu Srbije, u blizini granice sa Hrvatskom i Mađarskom.
U 14. veku, na vlastelinskom imanju ugarske porodice Cobor, razvija se malo mesto, koje je bilo u vlasništvu vlastelina Cobor Sent-Mihalja. Po ovom vlastelinu je i današnji grad Sombor dobio ime. Godine 1541. Osmansko carstvo zauzima Cobor Sent-Mihalj. Osmanlije u svojim defterima umesto imena Cobor Sent-Mihalj 1543. godine navode ime Sombor. U vreme osmanskog zauzimanja, Sombor je bio velika varoš, sa gradskom citadelom i puno kojundžijskih dućana. Većina stanovništva bili su Srbi, a bilo je i Mađara. Godine 1687. Sombor osvajaju Austrijanci. Nakon završetka Prvog svetskog rata, Sombor u sklopu Vojvodstva Srbije i Tamiškog Banata postaje deo Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca.
Grad Sombor je smešen između Panevropskih koridora 7 i 10. Obzirom da je na 7 km od samog grada lociran vojni Aerodrom Sombor, koji je Master planom Ministarstva odbrane Republike Srbije predviđen za civilni saobraćaj, postoji mogućnost za razvoj vazdušnog saobraćaja. Sombor je takođe poznat po svojim obrazovnim ustanovama, među kojima i Pedagoški fakultet.
Istorija[uredi | uredi izvor]
O nastanku i dalekoj prošlosti Sombora istoričari još i danas vode polemiku. Razlog tome su nepotpuni i oskudni istorijski izvori, međutim najviše njih do sada ima uverenje da je u 14. veku na vlastelinskom imanju razgranate ugarske porodice Cobor počela ubrzanije da se razvija naseobina, nastala još pre njihovog dolaska. Prvi arhivski pomen porodice Cobor potiče iz 1334. godine, a kao vlastelini naselja Sentmihalj zapisani su najranije 1391. godine. Oni će se kasnije, kada je naseobina ojačala, predstavljati kao Cobori od Cobor Sent-Mihalja. Vremenom se Cobor Sent-Mihalj uvećavao i napredovao, a takođe se uvećavao broj domova i žitelja oko kaštela, što je Coborima pogodovalo jer su tako bili moćniji u međusobnim veleposedničkim obračunima. Opasnost od Turaka ubrzava odluku koja je odranije sazrevala o potrebi podizanja stamenog utvrđenja, i 1478. godine Cobori ga, uz dozvolu mađarskog kralja Matije Korvina podižu, i to im povećava ionako veliki ugled koji su uživali.
Turci osvajaju Sombor 1541. godine i narednih vek i po (sve do 1687) Sombor će biti turska trgovačka palanka i vojno sedište, ujedno i sedište najveće nahije u Segedinskom sandžaku.
Posle odlaska Turaka (1687) Sombor naseljavaju nove velike skupine Bunjevaca (1687) i Srba (1690) koje osnivaju jedinice milicije koja se hrabro borila u poznatim austrijsko-turskim bitkama kod Slankamena (1691) i kod Sente (1697). Zahvaljujući učešću u tim bitkama, Sombor 1702. g. dobija status vojničkog šanca na Potiskoj vojnoj granici, a od 1717. g. i status vojničkog mesta.
Dana 17. februara 1749. godine uz visoku cenu (150.000 rajnskih forinti je uplaćeno u carske trezore, što je sa pratećim taksama i prispelim kamatama teško opteretilo grad dugovima, koje će potpuno otplatiti tek 1806. godine), carica Marija Terezija potpisuje povelju kojom se Sombor uzdiže u rang slobodnih i kraljevskih gradova, i koja je na svečan način predata Somborcima 24. aprila 1749. godine. Sombor je ovim činom mnogo dobio. Avram Mrazović 1778. godine osniva školu „Normu“, sa prvim tečajevima za obrazovanje srpskih učitelja.
Od 1786. g. Sombor je i sedište Bačke (kasnije Bačko-bodroške) županije.
Napredak Sombora će potrajati do razmeđa 19. i 20. veka, kada — bez obzira što 1905. godine grad dobija i električnu struju, ubrzano se elektrificirajući — počinju da javljaju prvi znaci stagnacije, koji će se umnožiti nakon Prvog svetskog rata i kulminirati podelom Kraljevine Jugoslavije na banovine, kada se ukidaju županije, a Sombor ulazi u sastav Dunavske banovine.
Centar banovine se seli u Novi Sad, a time i sve značajnije upravne, sudske i druge županijske ustanove. Sombor, koji je oduvek građen da bude centar, odjednom se našao u nepovoljnom zaleđu, van magistralnih pravaca, sa nikad jakom privredom, čije bogato kulturno nasleđe ostade kao odblesak negdanje slavne prošlosti i preveliko opterećenje za smanjene materijalne mogućnosti. Međutim, Somborci su se istakli i u pripremanju i održavanju Velike narodne skupštine u Novom Sadu, na kojoj je 25. novembra 1918. godine doneta odluka o otcepljenju Srpskog, bunjevačkog i ostalog slovenskog naroda iz bivše Vojvodine od Ugarske i prisajedinjenje Banata, Bačke i Baranje Kraljevini Srbiji, a ujedno je izražena želja da se osnuje jedinstvena država Srba, Hrvata i Slovenaca“. U podne 12. aprila 1941. godine hortijevci bez otpora umarširavaju u Sombor. Grad je oslobođen 21. oktobra 1944. godine. Tokom novembra iste godine, u neposrednoj blizini Sombora, u Batinskoj bici završnim operacijama za oslobođenje Jugoslavije, ginuće za borbu nedovoljno obučeni mladi Somborci. U isto vreme njegovi žitelji će iskazati entuzijazam u opsluživanju velikog Bolničkog centra broj 2, kroz koji je za kratko vreme od početka Batinske bitke prošlo preko 28.000 ranjenih i obolelih partizana i crvenoarmejaca.
| Važne godine i datumi kroz istoriju Sombora |
|---|
|
Prirodno-geografski položaj[uredi | uredi izvor]
Grad Sombor se nalazi u severozapadnom delu Vojvodine, odnosno Srbije. Sombor i njegov atar su na dnu basena nekadašnjeg Panonskog mora, omeđeni na karti Evrope sa 16°31' i 17°06'30" istočne geografske dužine i 46°34'15" i 46°03'20" severne geografske širine Teritorija se prema severu graniči sa Mađarskom, na severoistoku sa opštinom Subotica, na istoku opštinom Bačka Topola, na jugoistoku sa opštinom Kula, na jugu sa opštinom Odžaci, na jugozapadu sa opštinom Apatin i na zapadu sa teritorijom Republike Hrvatske. Prema tome, njen prostor je oivičen granicama pet opština i teritorija van Srbije. Opština je veoma dobro povezana magistralnim i regionalnim putevima koji idu iz pravca Bačkog Brega, Subotice, Novog Sada i Odžaka. Sombor je od Beograda udaljen 175 km, a od Budimpešte 220 km. Planimetrijski posmatrano, površina Opštine ima svojim preovlađujućim, severnim i srednjim delom oblik nepravilnog mnogougla, na koji se prema jugu nadovezuje suženi pojas oivičen vrlo krivudavom graničnom linijom. Geomorfološku osnovu terena opštine Sombor čine deo telečke lesne zaravni koja zahvata oko 1/3 njene teritorije; lesna terasa, Nadmorske visine raspona 90-100 m i aluvijalna ravan Dunava, sastavljena iz nižeg inundacionog dela i aluvijalne terase. Pomenute morfološke celine su disecirane vodenim tokovima medu kojima dominira relativno gusta kanalska mreža.
Posebnu vrednost položaju područja opštine naročito daju okolnosti da se ona nalazi u Panonskom basenu i da pripada užoj zoni Podunavlja, odnosno da se nalazi u zoni Koridora 7, koji je već ucrtan u evropsku mrežu saobraćajnih pravaca, zahvaljujući kojima je u znatnoj meri određena prostorno-funkcionalna vrednost i položaj opštine u odnosu na druga područja.
Na 1.178 km² sa gradom se smestilo i 16 salaških naselja, posebna osobenost ovoga kraja, i još 15 sela: Aleksa Šantić, Bački Breg, Bački Monoštor, Bezdan, Čonoplja, Doroslovo, Gakovo, Kljajićevo, Kolut, Rastina, Riđica, Stanišić, Svetozar Miletić, Stapar i Telečka.
Gradske četvrti i naselja Sombora[uredi | uredi izvor]
- Bukovac
- Rančevo
- Bilić
- Lugovo
- Žarkovac
- Nenadić
- Gradina
- Radojevići
- Lenija
- Šaponje
- Milčić
- Obzir
- Čičovi
- Bezdanski salaši
Prigradska naselja[uredi | uredi izvor]
- Čonoplja - 3.426 stanovnika 2011. godine.
- Svetozar Miletić - 2.746
- Stanišić - 3.987
- Riđica - 2.011
- Rastina - 411
- Kljajićevo - 5.045
- Gakovo - 1.810
- Kruševlje - 8
- Telečka - 1.720
- Aleksa Šantić - 1.770
- Kolut - 1.327
- Bezdan - 4.623
- Bački Breg - 1.140
- Stapar - 3.282
- Doroslovo - 1.497
Klima[uredi | uredi izvor]
S obzirom na geografski položaj, osnovne klimatske karakteristike područja opštine Sombor su umereno — kontinentalno podneblje sa određenim specifičnostima po pojedinim delovima područja (manja suma padavina i veća učestalost vetrova na Telečkoj zaravni itd.). Prema višegodišnjim prosečnim vrednostima osnovnih klimatskih elemenata, pre svega prema srednjoj godišnjoj temperaturi vazduha, koja ima vrednost 10,8 °C (najniža je u januaru i iznosi -0,9 °C, a najviša u julu), prosečnoj godišnjoj visini padavina (585 mm), prosečnoj sumi intenziteta sunčeve radijacije (ukupno tokom godine oko 0,14 kWb/cm", a samo u letnjim mesecima oko 0,058 kWh/cm), oko 2.170 časova osunčavanja u godini itd., očigledno je da su na području naše opštine obezbeđeni optimalni biološki uslovi za život i rad. Međutim, vrlo često zbog velikih kolebanja ili neravnomernog rasporeda i ekstremnih pojava klimatskih elemenata, u kraćim ili dužim vremenskim intervalima dolazi i do posebnih klimatskih ekscesa (suša, velike količine padavina, rani i kasni mrazevi itd.). Klima opštine Sombor uslovljena je i strujanjem vazdušnih masa iz Ruske nizije i srednje Evrope, strujanjem sa juga i jugozapada i vazdušnim masama sa Atlantskog okeana. Prve donose kontinentalne i polarne odlike, dok mase sa Atlantika donose vlažno i nestabilno vreme.
Temperatura vazduha[uredi | uredi izvor]
Temperatura vazduha se kreće od najnižih u januaru, do najviših u julu, a potom ponovo opada sve do januara. Srednja godišnja temperatura vazduha u opštini Sombor za pomenuti period ima vrednost od 10,5 °C. Temperaturna amplituda iznosi 21,8 °C.
Vetrovi[uredi | uredi izvor]
Najčešći vetrovi su iz pravca severozapada (148 promila) i severa (severac) sa 147 promila. Na treće mesto po čestini javljanja, dolazi jugoistočni vetar (košava) sa 114 promila. Prosečna jačina vetrova (u Boforima) je prilično mala i kreće se u rasponu od 1,9 (južni vetar) do 2,8 (severni vetar).
Demografija[uredi | uredi izvor]
- Vidi još: Demografska istorija Sombora.
U naselju Sombor živi 41.889 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,3 godina (38,7 kod muškaraca i 41,9 kod žena). U naselju ima 18.224 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,80.
Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno sa srpskom većinom, a primećen je pad u broju stanovnika.
 |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 114 | 113 | ||
| 80+ | 303 | 688 | ||
| 75—79 | 502 | 1.031 | ||
| 70—74 | 921 | 1.329 | ||
| 65—69 | 1.409 | 1.709 | ||
| 60—64 | 1.408 | 1.790 | ||
| 55—59 | 1.383 | 1.571 | ||
| 50—54 | 2.006 | 2.308 | ||
| 45—49 | 2.059 | 2.126 | ||
| 40—44 | 1.822 | 1.905 | ||
| 35—39 | 1.711 | 1.827 | ||
| 30—34 | 1.628 | 1.654 | ||
| 25—29 | 1.709 | 1.759 | ||
| 20—24 | 1.842 | 1.813 | ||
| 15—19 | 1.750 | 1.690 | ||
| 10—14 | 1.525 | 1.438 | ||
| 5—9 | 1.296 | 1.242 | ||
| 0—4 | 1.079 | 1.011 | ||
| Prosek : | 38,7 | 41,9 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 20.567 | 6.235 | 12.470 | 883 | 931 | 48 |
| Ženski | 23.313 | 5.059 | 12.605 | 3.970 | 1.621 | 58 |
| UKUPNO | 43.880 | 11.294 | 25.075 | 4.853 | 2.552 | 106 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 9.977 | 1.536 | 16 | 13 | 2.548 |
| Ženski | 7.913 | 405 | 1 | 3 | 1.835 |
| UKUPNO | 17.890 | 1.941 | 17 | 16 | 4.383 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 212 | 726 | 1.333 | 301 | 955 |
| Ženski | 54 | 136 | 1.471 | 335 | 323 |
| UKUPNO | 266 | 862 | 2.804 | 636 | 1.278 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 157 | 215 | 778 | 298 | 469 |
| Ženski | 310 | 260 | 516 | 697 | 1.260 |
| UKUPNO | 467 | 475 | 1.294 | 995 | 1.729 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 412 | 7 | 0 | 1 | |
| Ženski | 296 | 8 | 0 | 3 | |
| UKUPNO | 708 | 15 | 0 | 4 | |
Kultura[uredi | uredi izvor]
- Srpska čitaonica u Somboru (osnovana 1845.)
- Gradska biblioteka Karlo Bijelicki (osnovano 1859.)
- Mađarska građanska kasina (osnovana 1867.)
- Somborsko pevačko društvo (osnovano 1870.)
- Somborski lojd (osnovan 1871.)
- Društvo odgajivača sitnih životinja Sombor 1871 (osnovano 1871.)
- Narodno pozorište Sombor (osnovano 1882.)
- Gradski muzej Sombor (osnovan 1883.)
- Kraljevsko istorijsko društvo (osnovano 1883.)
- Atelje za vitraž Stanišić (osnovan 1898.)
- Crveni krst Sombor (osnovan 1901.)
- Foto kino video klub Rada Krstić (osnovan 1904.)
- KUD Vladimir Nazor (osnovano 1936.)
- GKUD Sombor (osnovano 1973.)
- GKUD Ravangrad
- Galerija Milan Konjović
- Muzej Pedagoškog fakulteta
- Galerija Save Stojkova
- Muzej podunavskih Švaba
Ovde ima više spomenika kulture među kojima su zgrada Dečije biblioteke "Karlo Bjelicki", Gradska kuća u Somboru, Crkva Svetog Jovana u Somboru, Srpska Pravoslavna crkva Svetog Georgija u Somboru, Zgrada Bačko-Bodroške županije u Somboru, Rimokatolička crkva i župni ured u Somboru.
U Somboru se nalazi niz arhitektonski značajnih zgrada, poput niza zgrada u starom jezgru zgrada i vile porodice Krizmanić.[4]
Ovde se nalazi TV Sreće.
Godine 2016, 23. septembra počeo je da deluje prvi somborski dvostruki elektronski medij Novi Radio Sombor, koji sadrži portal i internet radio koji se čuje svuda u svetu.[traži se izvor]
U Somboru je još pre Drugog svetskog rata razvijeno golubarstvo.[5]
Sport[uredi | uredi izvor]
Sport u Somboru ima dugu tradiciju. Organizovanu formu dobio je osnivanjem Šahovskog društva (1867), Kluba mačevalaca (1872), Somborskog klizačkog udruženja i najstarijeg atletskog kluba u zemlji Maraton (1873), i, naročito, zasnivanjem Somborskog sportskog udruženja 1887. sa gimnastičkom, mačevalačkom, plivačkom i atletskom sekcijom, sedište Fudbalskog kluba Radnički (1912). Somborci su u godinama između dva svetska rata, bili dobri u vaterpolu i plivanju, rvanju, atletici, tenisu i stonom tenisu, čije je prvo državno prvenstvo održano u Somboru 1928. na kome je osnovan i Jugoslovenski ping pong savez. Još više domete su dosegli rvači sa prvim somborskim olimpijcima: Stevan Pišta Nađ i Nikola Grbić (Pariz 1924), da bi Ivan Frgić znatno kasnije, uz više svetskih i evropskih medalja, iz Montreala 1976. u Sombor doneo prvo olimpijsko srebro. Pre njega (1971) Sreten Damjanović je osvojio titulu svetskog prvaka. Posle Drugog svetskog rata afirmisale su se gimnastičarke, dizači tegova i ženski rukomet, plasmanom Bane Sekulića u finale Kupa pobednika kupova Evrope (1981) i srebrnim medaljama sa Olimpijade u Moskvi (1980) Mirjane Đurice i Zorice Vojinović, sa selektorom Josipom Samaržijom, uvećati fond olimpijskih medalja i još više podići ugled somborskog sporta. Nikola Jokić je košarkaški reprezentativac i postao je drugi Srbin u NBA ligi koji je postigao četrdeset poena na jednom meču.[6]
- Znameniti sportisti
- Radivoj Korać (1938—1969), košarkaš, reprezentativac i jedan od najboljih košarkaša Evrope;
- Tereza Kočiš (1934), gimnastičarka;
- Ivica Frgić (1953—2015), rvač, osvajač srebrne medalje na Olimpijadi u Montrealu 1976. g.
- Dragica Palaversa Mijač (1953—2014), rukometašica;
- Zorica Vojinović (1958), rukometašica;
- Mirjana Đurica (1961), rukometašica;
- Jožef Holpert (1961), rukometaš;
- Aranka Binder (1966), reprezentativka u streljaštvu;
- Mlađan Šilobad (1971), košarkaš;
- Dalibor Čutura (1975), rukometaš;
- Jovo Stanojević (1977), košarkaš;
- Renata Kubik (1983), kajakašica;
- Marta Tibor (1983), kajakašica;
- Nikola Rađen (1985), vaterpolista;
- Ervin Holpert (1986), kajakaš;
- Antonija Nađ (1986), kajakašica;
- Katarina Krpež (1988), rukometašica;
- Kristina Liščević (1989), rukometašica;
- Filip Krajinović (1992-), teniser;
- Nikola Jokić (1995), košarkaš.
Obrazovanje[uredi | uredi izvor]
Prve škole u Somboru osnovali su Turci u vreme kada su vladali gradom. Tada je postojalo šest osnovnih škola i dve medrese za učenike. Odlaskom Turaka iz Sombora grad postaje središte sreza u Bačkoj županiji, a nakon toga i vojni šanac, što otvara vrata svekolikom razvoju, pa tako i razvoju obrazovanja. Srpska trivijalna osnovna škola počinje sa radom 1717. godine, nakon nje osniva se katolička osnovna škola. Gramatikalna (latinska) škola osnovana je 1759. godine, a 1763. prerasta u Gradsku gramatikalnu školu.
Za obrazovanje Srba u Austrijskoj carevini izuzetno je značajna 1778. godina: najpre Sombor postaje sedište vrhovnog direktora svih srpskih škola Bačke, Bodroške, Baranjske i Tolnajske županije, a 1. maja Avram Mrazović osniva srpsku osnovnu školu — „Normu”, najstariju ustanovu za obrazovanje učitelja za slovenski živalj na jugoistoku Evrope, preteču današnjeg Pedagoškog fakulteta. Niža realna gimnazija na nemačkom jeziku sa radom počinje 1853. godine, a nastava na srpskom i mađarskom jeziku u toj školi počinje 1869. godine. Viša (osmogodišnja) gimnazija na mađarskom nastavnom jeziku otvorena je 1872. godine. Tri godine kasnije, 1875. otvorena je Srpska viša devojačka škola.
Početak predškolskog obrazovanja u Somboru datira iz 1886. godine kada je sa radom počelo prvo srpsko zabavište u gradu nazvano „Školica”. U XX veku, posle Drugog svetskog rata uspostavljen je novi sistem obrazovanja osnivanjem osnovnih i srednjih stručnih škola i gimnazije.
U Somboru i okolnim selima danas postoji 20 osnovnih i 6 srednjih škola, osnovna i srednja muzička škola, kao i Škola za osnovno i srednje obrazovanje za decu sa posebnim potrebama i Škola za osnovno obrazovanje odraslih.
Pedagoški fakultet nastavlja tradiciju Norme iz 18. veka u obrazovanju učitelja, a u Somboru radi i odeljenje Univerziteta „Megatrend” koje obrazuje kadrove iz oblasti ekonomije.
Ekonomija[uredi | uredi izvor]
Neke od kompanija u Somboru su:
- Poljoprivredni kombinat Sombor
- ATP Severtrans Sombor
- Betonjerka Sombor
- Ekran (Sombor)
- Hotel Internacion (Sloboda) Sombor
- Zastava specijalna vozila Sombor
- Bane Sekulić (fabrika)
- Boja Sombor A. D.
- Aleksandro
- Boreli
- Fabrika akumulatora Sombor
- Somborelektro
- Somborgas
- Somboled
- Poslastičarnica Dubrava
Poznati Somborci[uredi | uredi izvor]
- Jovan Janko Branković (oko 1675–1734), veliki kapetan somborski;
- Vasilije Damjanović (1734–1792), pisac prve aritmetike u Srba;
- Bona Mihaljević, (1742–1788), franjevački „ilirski“ propovednik i prvi hroničar Sombora.
- Avram Mrazović (1756–1826), osnivač “Norme”, prve škole za obrazovanje učitelja za slovenski živalj, pisac i prevodilac.
- Nikolaj Šimić (1766–1848), pisac prve logike kod Srba;
- Gedeon Petrović (1770–1832), episkop bački (1807–1832);
- Ivan Jugović (Jovan Savić) (1772–1813), sekretar Praviteljstvujuščeg sovjeta, ustanički diplomata, kasnije popečitelj prosveštenija (ministar prosvete) i osnivač Velike škole u Beogradu;
- Avram Maksimović (1772–1845), sveštenik somborski, pisac prve knjige o pčelarstvu u nas i prvi predsednik Srpske čitaonice u Somboru;
- Pavle Atanacković (1788–1867), episkop budimski i bački, profesor Preparandije i književnik, dvostruki predsednika Matice srpske, poznati narodni dobrotvor
- Jožef Šlezinger (1794–1870), kompozitor, kapelnik muzičke bande knjaza Miloša i utemeljivač srpske građanske muzike;
- Jožef Švajdl (1796–1849) general u Košutovoj vojsci i jedan od 13 „Aradskih žrtava";
- Jovan Hadžić (Miloš Svetić) (1799–1869) osnivač i prvi predsednik Matice srpske, književnik i srpski zakonopisac;
- Samuilo Maširević (1804–1870), episkop temišvarski (1852–1864) i patrijarh srpski (1864—1870);
- Nikola Nika Mihajlović (1811–1895), somborski poslanik u Ugarskom saboru, veliki župan Bačko-bodroške županije, potpredsednik Mađarske kraljevske kurije i predsednik Kraljevske table (Vrhovnog suda), veliki narodni dobrotvor;
- Gabor Grosšmid (1813–1897), istoričar, osnivač Istorijskog društva Bačko-bodroške županije
- Karlo Bijelicki (1813–1878), osnivač Gradske biblioteke;
- Aleksandar Stojačković (1822–1893), novinar, srpski političar i istoričar;
- Đorđe Brkić (1830–1914), geolog, pronalazač grafita;
- Nikola Vukićević (1830–1910), pedagog, pisac, dugogodišnji nastavnik i upravnik Srpske učiteljske škole (Preparandije) u Somboru;
- Georgije Branković (1830–1907), somborski prota (1859–1881), temišvarski vladika (1881–1890) i patrijarh srpski (1890–1907);
- Milka Grgurova (1840–1924), velika dramska umetnica, „srpska Sara Bernar“.
- Laza Kostić (1841–1910), srpski književnik, pesnik, dramski pisac, prevodilac, novinar i estetičar;
- Antal Koh (1843–1927), geolog evropskog ugleda i akademik;
- Karolj Verteši (1843–1917), putopisac i novinar;
- Đula Varoši (1846–1910), kaločki nadbiskup i pisac;
- Dr Radivoj Simonović (1858–1950), lekar, pisac, naučni radnik, geograf, planinar;
- Juhas Arpad (1863–1914), slikar;
- Jožef Tim (1864–1959), lekar, ugledni istorik;
- Jovan Joca Lalošević (1870–1935), društveno-politički i kulturni radnik;
- Ernest Bošnjak (1876–1963) pionir kinematografije u Južnih Slovena, štampar i urednik brojnih listova i časopisa u Somboru;
- Petar Konjović (1883–1970), znameniti srpski kompozitor;
- Veljko Petrović (1884–1967), književnik i akademik;
- Ivan Radović (1894–1973), slikar, akademik, član jugoslovenskog tima u Dejvis kupu 1929. godine;
- Geza Barci (1894–1975), mađarski lingvista i akademik;
- Milan Konjović (1898–1993), slikar i akademik;
- Jožef Kiš (1899–1969), holivudski scenograf (snimio 139 filmova), dobitnik Oskara za scenografiju u filmu "Brod ludaka" 1966. g.;
- Janoš Herceg (1909–1995), književnik, novinar i akademik;
- Milenko Beljanski Pipac, (1923–1996), novinar, hroničar i zavičajni istoričar, pisac preko 100 knjiga i knjižica o prošlosti Sombora;
- Pavle Blesić (1924–), slikar i vajar;
- Sava Stojkov (1925–2014), slikar vojvođanskih motiva (prirode i ljudi);
- Velimir Velja Subotić (1925–2013), glumac, književnik i pesnik, autor stihova poznate pesme o fijakeristi Jagri;
- Bogdan Maglić (1928–2017), američki nuklearni fizičar, radio na Univerzitetu Kalifornija, jedini fizičar srpskog porekla koji je otkrio elementarnu česticu, predsednik Korporacije za višu fiziku u Prinstonu i rukovodilac u NASA Centru za vasionsku tehnologiju u Nju Meksiku, član SANU;
- Tihomir Novakov (1929–2015), američki nuklearni fizičar srpskog porekla, radio na Berkli institutu, akademik SANU;
- Zvonko Bogdan (1942–), pevač i autor tradicionalne vojvođanske starogradske muzike;
- Dragan Mutibarić (1946–), fudbalski golman;
- Irinej Bulović (1947–), episkop bački;
- Ivan Gutman (1947–), hemičar i matematičar, akademik SANU;
- Petranka Kostadinova (1948–2002), makedonska pevačica narodne muzike;
- Jožef Fekete (1957–), književnik i akademik;
- Predrag Čičovački (1960–), filozof, profesor na Holi Kros koledžu u SAD;
- Đorđe Vukadinović (1962–), filozof, novinar, politički analitičar i nestranački narodni poslanik;
- Saša Radojčić (1963–), pesnik i filozof;
- Milan Grahovac (1979–), parasportista;
- Filip Krajinović (1992–), teniser;
- Nikola Jokić (1995–), košarkaš u NBA;
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Ulica kralja Petra, „korzo“ u Somboru -
Zgrada županije -
Galerija Milan Konjović u Somboru -
Spomenik svetom trojstvu u Somboru -
Gradski muzej u Somboru -
Crkva Svetog Jovana ili Mala pravoslavna crkva -
Kronićeva palata -
Velika pravoslavna crkva u Somboru -
Rimokatolička crkva u Somboru -
Trg svetog trojstva u Somboru -
Drvored bođoša u Somboru
_-_town_hall.JPG)
_010.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ Etnička struktura nakon popisa 2011.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
- ^ „SOMBORSKA “TITOVA” VILA – Ravnoplov” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-07-24.
- ^ "Vreme", 16. feb. 1937, str. 5. digitalna.nb.rs
- ^ „Jokić sve bliži rekordu Peđe Stojakovića”. b92 sport. 11. 2. 2017. Pristupljeno 11. 2. 2017.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ivić, Aleksa (1914). Istorija Srba u Ugarskoj od pada Smedereva do seobe pod Čarnojevićem (1459—1690). Zagreb.
- Ivić, Aleksa (1929). Istorija Srba u Vojvodini od najstarijih vremena do osnivanja potisko-pomoriške granice (1703). Novi Sad: Matica srpska.
- Popović, Dušan J. (1952). Srbi u Bačkoj do kraja osamnaestog veka: Istorija naselja i stanovništva. Beograd: Naučna knjiga.
- Popović, Dušan J. (1957). Srbi u Vojvodini. knj. 1: Od najstarijih vremena do Karlovačkog mira 1699. Novi Sad: Matica srpska.
- Popović, Dušan J. (1959). Srbi u Vojvodini. knj. 2: Od Karlovačkog mira 1699 do Temišvarskog sabora 1790. Novi Sad: Matica srpska.
- Popović, Dušan J. (1963). Srbi u Vojvodini. knj. 3: Oo Temišvarskog sabora 1790 do Blagoveštenskog sabora 1861. Novi Sad: Matica srpska.
- Vojnović, Milan (2000). Sombor - Ilustrovana hronika. Novi Sad: Stojkov. ISBN 978-86-81749-10-4.
- Stepanović, Milan (2012). Somborska hronika fra Bone Mihaljevića 1717-1787. Sombor: Istorijski arhiv.
- Opština Sombor, Grupa Autora, Prirodno-Matematički fakultet Novi Sad, Novi Sad, 1996. godina
- Sombor na dlanu, Grupa Autora, Prirodno-Matematički fakultet Novi Sad, Novi Sad, 2006. godina
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Zvanični veb-sajt
- SOinfo.org — Sombor 24/7
- https://web.archive.org/web/20180920001813/http://sombor.tv/ / Informativni potral Grada Sombora /
- https://noviradiosombor.com Novi Radio Sombor
- Parking servis Sombor
- http://www.kcsombor.org.rs Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. март 2021) Kulturni centar "Laza Kostić" Sombor
- http://www.defektolozi.org Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. децембар 2010) Društvo defektologa Sombor
- https://web.archive.org/web/20190801012129/http://gornjepodunavlje.info/ — Prezentacija Specijalnog rezervata prirode Gornje Podunavlje
- http://www.sombor.org.rs
- Gradska biblioteka „Karlo Bijelicki“
- Radio Sombor
- Tornado u Somboru
Mape i karte[uredi | uredi izvor]
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
 | ||
Više od milion
|  | |
|---|---|---|
Između 100.000 i
| ||
Između 50.000 i
| ||
Između 20.000 i
| ||
| ||
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
