8. mart
8. mart (8. 3) je 67. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (68. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 298 dana.
Događaji[uredi | uredi izvor]
| mart | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | ||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
| 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
| 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
- 1507 — Portugalski moreplovac Pedro Alvares Kabral krenuo iz Lisabona na put u Portugalski. Promenivši dotad poznatu rutu, udaljio se od afričke obale u pravcu zapada, prema Južnoj Americi i tako otkrio današnji Brazil, proglasivši ga portugalskom kolonijom. Iste godine brazilsku obalu otkrio Španac Visente Pinson.
- 1702 — Engleska kraljica Ana I krunisana je za kraljicu Engleske, Škotske i Irske.
- 1846 — U Beogradu otvorena prva čitaonica u Srbiji, nazvana Srpsko čitalište, kasnije Čitalište beogradsko.
- 1857 — Žene zaposlene u tekstilnoj industriji Njujorka demonstrirale zbog neljudskih uslova rada.
- 1908 — U Njujorku 15.000 žena marširalo kroz grad tražeći kraće radno vreme, bolju platu i uslove za rad.
- 1917 — Nemirima i štrajkovima u Petrogradu počela Februarska revolucija u Rusiji.
- 1921 — Francuske trupe ušle u Diseldorf i druge gradove u Ruru pošto Nemačka nije isplatila ratnu štetu, što je bila obavezna prema Versajskom mirovnom ugovoru, potpisanom posle Prvog svetskog rata.
- 1922 — U Zagrebu obešen Alija Alijagić, koji je 1921. u Delnicama izvršio atentat na ministra unutrašnjih poslova Jugoslavije Milorada Draškovića, tvorca Obznane, Vladine uredbe kojom je zabranjen rad Komunističke partije Jugoslavije.
- 1942 — Japanske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele glavni grad Burme Rangun, dan pošto su grad napustili Britanci.
- 1949 — Predsednik Francuske Vensan Oriol i bivši car Bao Daj su potpisali Jelisejske odredbe, čime je Vijetnamu data nezavisnost od Francuske i stvorena je Država Vijetnam kao protivteža Demokratskoj Republici Vijetnam predvođenoj Vijetminom.
- 1950 — Sovjetski maršal Kliment Vorošilov objavio da je SSSR u septembru 1949. isprobao atomsku bombu, u vreme kada se smatralo da su SAD jedina država koja poseduje nuklearno naoružanje.
- 1963 — Baas partija je došla na vlast u Siriji nakon državnog udara koji su izveli oficiri sirijske vojske.
- 1965 — U Južni Vijetnam se iskrcalo 3.500 američkih marinaca, čime je počelo masovno uključenje kopnenih trupa SAD u Vijetnamski rat. Početkom 1968. broj američkih trupa u Južnom Vijetnamu popeo se na 525.000.
- 1971 — U Medison skver gardenu Džo Frejzer je savladao Mohameda Alija u borbi koja će biti nazvana borba veka.
- 1973 — U eksploziji automobila-bombe, koju su podmetnuli pripadnici IRA-e ispred zgrade glavnog londonskog suda i sedišta Skotland jarda u Londonu, poginula jedna osoba, ranjeno 238.
- 1993 — Uz posredovanje Međunarodnog komiteta Crvenog krsta iz logora u Bosni i Hercegovini pušteno 5.540 zarobljenika zatočenih tokom bosanskog rata. Prema saznanjima te organizacije, ostalo zatočeno 3.100 zarobljenika u srpskim, hrvatskim i muslimanskim logorima.
- 1994 — Više od 100 intelektualaca iz celog sveta potpisalo Apel svim evropskim vladama i Ujedinjenim nacijama zahtevajući da spreče masakre u Bosni i teritoriji SFRJ i da Jugoslavija preda teško naoružanje UN. Zatraženo da, ako vlasti Jugoslavije to odbiju, njeno naoružanje bude uništeno bombardovanjem iz vazduha, maksimalno štedeći ljudske živote.
- 1999 — Vojska Šri Lanke, u brzoj operaciji, zauzela više od 500 km² teritorije na severu zemlje, koja je bila pod kontrolom separatističke gerilske grupe Tamilski tigrovi. U sukobima separatista i Vladinih snaga od 1983. poginulo oko 57.000 ljudi.
- 2001 —
- NATO odobrio ulazak jugoslovenskih vojno-policijskih snaga u prvi sektor Kopnene zone bezbednosti na administrativnoj granici Srbije i Kosova. Kopnena tona bezbednosti uspostavljena na osnovu Kumanovskog sporazuma, koji su u junu 1999. potpisali NATO i Vojska Jugoslavije po završetku vazdušnih udara NATO na Jugoslaviju. Jugoslovenske snage ušle u prvi sektor 14. marta.
- Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu formirao poseban tim za istragu zločina Oslobodilačke vojske Kosova. Prve optužnice protiv Albanaca sa Kosova podignute u februaru 2003.
- 2004 — Tribunal u Hagu otpečatio optužnice protiv hrvatskih generala Mladena Markača i Ivana Čermaka, koje ih terete za zločine nad srpskim civilima u Kninskoj krajini tokom vojne akcije „Oluja“, u avgustu 1995. i izmenjenu optužnicu protiv haškog optuženika generala Ante Gotovine. Tri dana kasnije Markač i Čermak se predali sudu.
- 2014 — Boing 777 kompanije Malejša erlajns sa 239 osoba je nestao iznad Tajlandskog zaliva.
- 2021 — Dogodila se eksplozija u vojnoj kasarni u Ekvatorijalnoj Gvineji, gde je najmanje 31 osoba poginula, a povređeno je približno 600 ljudi.
Rođenja[uredi | uredi izvor]
- 1714 — Karl Filip Emanuel Bah, nemački muzičar. (prem. 1788)[1]
- 1839 — Džozefina Kokran, američka izumiteljka, napravila prvu mašinu za pranje posuđa. (prem. 1913)[2]
- 1844 — Isidor Ćirić, srpski pravnik, književnik, političar i narodno-crkveni i patrijaršijski sekretar u Sremskim Karlovcima. (prem. 1893)[3]
- 1879 — Mihailo Milovanović, srpski slikar i vajar. (prem. 1941)[4]
- 1879 — Oto Han, nemački hemičar i fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju (1944). (prem. 1968)[5]
- 1910 — Kler Trevor, američka glumica. (prem. 2000)[6]
- 1912 — Vladimir Bakarić, društveno-politički radnik SFRJ i SR Hrvatske, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije. (prem. 1983)[7]
- 1914 — Jakob Bakema, holandski arhitekta. (prem. 1981)[8]
- 1914 — Branko Majer, jugoslovenski i hrvatski reditelj, scenarista i glumac. (prem. 1989)[9]
- 1915 — Milica Pavlović Dara, učesnica Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije. (prem. 1944)[10]
- 1918 — Ante Jonić, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije. (prem. 1942)[11]
- 1921 — Miodrag Čajetinac Čajka, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije. (prem. 1943)
- 1922 — Sid Šaris, američka plesačica i glumica. (prem. 2008)[12]
- 1925 — Slavko Stančir, učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije. (prem. 1944)
- 1926 — Mara Janković, srpska pevačica. (prem. 2009)
- 1930 — Zagorka Golubović, srpska antropološkinja i sociološkinja. (prem. 2019)[13]
- 1931 — Vladimir Bulatović Vib, srpski književnik i novinar. (prem. 1994)[14]
- 1936 — Nils Nilson, švedski hokejaš na ledu. (prem. 2017)[15]
- 1938 — Milan Galić, jugoslovenski i srpski fudbaler. (prem. 2014)[16]
- 1943 — Lin Redgrejv, englesko-američka glumica. (prem. 2010)[17]
- 1947 — Dragutin Aleksić, srpski vajar. (prem. 2011)[18]
- 1949 — Teofilo Kubiljas, peruanski fudbaler.[19]
- 1950 — Seid Memić Vajta, bosanskohercegovački muzičar i zabavljač, najpoznatiji kao pevač grupe Teška industrija.[20]
- 1954 — Mari-Terez Nadig, švajcarska alpska skijašica.[21]
- 1957 — Klajv Ber, engleski muzičar, najpoznatiji kao bubnjar grupe Iron Maiden. (prem. 2013)[22]
- 1957 — Sintija Rotrok, američka glumica i majstor borilačkih veština.[23]
- 1958 — Gari Njuman, engleski muzičar i muzički producent.[24]
- 1959 — Ejdan Kvin, američki glumac.
- 1971 — Miodrag Rajković, srpski košarkaški trener.[25]
- 1972 — Georgios Georgijadis, grčki fudbaler i fudbalski trener.[26]
- 1972 — Andrej Meljničenko, ruski industrijalac i milijarder.[27]
- 1973 — Gru, srpski hip hop muzičar i di-džej. (prem. 2019)[28]
- 1976 — Danijela Jordanova, bugarska atletičarka.[29]
- 1976 — Fredi Princ Džunior, američki glumac.[30]
- 1976 — Aleksandar Smiljanić, srpski košarkaš.[31]
- 1976 — Sergej Ćetković, crnogorski pevač.[32]
- 1977 — Džejms van der Bik, američki glumac.[33]
- 1979 — Džesika Džejms, američka pornografska glumica. (prem. 2019)[34]
- 1981 — Timo Bol, nemački stonoteniser.[35]
- 1984 — Saša Vujačić, slovenački košarkaš.[36]
- 1984 — Viktor Sada, španski košarkaš.[37]
- 1986 — Teodora Ristovski, srpska glumica.[38]
- 1987 — Sara Renar, hrvatska muzičarka.[39]
- 1989 — Radosav Petrović, srpski fudbaler.[40]
- 1990 — Petra Kvitova, češka teniserka.[41]
- 1990 — Ivon Anderson, srpska košarkašica.[42]
- 1993 — Alesija Trost, italijanska atletičarka.[43]
- 1995 — Marko Gudurić, srpski košarkaš.[44]
- 1997 — Tijana Bošković, srpska odbojkašica.[45]
Smrti[uredi | uredi izvor]
- 1706 — Johan Pahelbel, nemački muzičar. (rođ. 1653)[46]
- 1869 — Hektor Berlioz, nemački muzičar. (rođ. 1803)[47]
- 1888 — Josif Pančić, srpski botaničar i prirodnjak. (rođ. 1814)[48]
- 1889 — Johan Erikson, švedski brodski inženjer i pronalazač. (rođ. 1803)[49]
- 1917 — Ferdinand fon Cepelin, nemački inženjer. (rođ. 1838)[50]
- 1942 — Hose Raul Kapablanka, kubanski velemajstor. (rođ. 1888)[51]
- 2001 — Dam Ninet de Valoa, balerina i osnivač Britanskog kraljevskog baleta. (rođ. 1899)
- 2016 — Džordž Martin, engleski producent i muzičar, „Peti bitls“. (rođ. 1926)[52]
Praznici i dani sećanja[uredi | uredi izvor]
- Međunarodni praznici
- Srpska pravoslavna crkva slavi:
- Svetog Polikarpa - episkopa smirnskog
- Prepodobnog Damjana
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Carl Philipp Emanuel Bach | German composer”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 16. 12. 2020.
- ^ „Josephine Cochrane Biography for Kids”. www.lottie.com. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 120.
- ^ „Slavni srpski slikar i vajar MIHAILO MILOVANOVIĆ”. Vidovdan | Srpska tradicija i nacionalni interes (na jeziku: srpski). 2021-03-08. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „The Nobel Prize in Chemistry 1944”. NobelPrize.org. Pristupljeno 17. 12. 2020.
- ^ „Claire Trevor Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 18. 12. 2020.
- ^ „Bakarić, Vladimir | Hrvatska enciklopedija”. www.enciklopedija.hr. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Jacob B. Bakema | Dutch architect | Britannica”. www.britannica.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Branko Majer”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Milica Pavlović”. oskraljpetardrugi.nasaskola.rs. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Ratna kronika Splita 1941-1945 - Heroji”. www.ratnakronikasplita.com. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „TSHA | Finklea, Tula Ellice [Cyd Charisse]”. www.tshaonline.org. Pristupljeno 18. 12. 2020.
- ^ „Zagorka Golubović | Antropologija - AnthroInsight”. web.archive.org. 2013-11-14. Arhivirano iz originala 14. 11. 2013. g. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Vlada Bulatović Vib”. aforizmi.org. Pristupljeno 19. 1. 2022.
- ^ „Nils Nilsson Biography and Olympic Results | Olympics at Sports-Reference.com”. web.archive.org. 2011-09-19. Arhivirano iz originala 19. 09. 2011. g. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ Admin (2020-03-05). „Galić Milan”. reprezentacija.rs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Lynn Redgrave obituary”. the Guardian (na jeziku: engleski). 3. 5. 2010. Pristupljeno 18. 12. 2020.
- ^ „Aleksić Dragutin”. www.mnmu.rs. Arhivirano iz originala 29. 01. 2022. g. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ Dunmore, Tom (16. 9. 2011). Historical Dictionary of Soccer (na jeziku: engleski). Scarecrow Press. str. 63. ISBN 978-0-8108-7188-5.
- ^ „Seid Memić Vajta - Biografija - ART mozaik”. web.archive.org. 2019-01-19. Arhivirano iz originala 19. 01. 2019. g. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Olympedia – Marie-Theres Nadig”. www.olympedia.org. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Clive Burr: Drummer with Iron Maiden”. The Independent (na jeziku: engleski). 27. 3. 2013. Pristupljeno 18. 10. 2020.
- ^ „Cynthia Rothrock”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Gary Numan”. BFI (na jeziku: engleski). Pristupljeno 18. 12. 2020.
- ^ „Basketball News, Scores, Stats, Analysis, Standings - eurobasket”. Eurobasket LLC. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Greece - G. Georgiadis - Profile with news, career statistics and history - Soccerway”. nr.soccerway.com. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Andrey Melnichenko - Industrialist, Career, Family - Andrey Melnichenko Biography”. Famousbio (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Dalibor Andonov”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Daniela Yordanova Biography and Olympic Results | Olympics at Sports-Reference.com”. web.archive.org. 2011-02-18. Arhivirano iz originala 18. 02. 2011. g. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Freddie Prinze Jr. Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 16. 12. 2020.
- ^ Eurobasket. „Aleksandar Smiljanic Player Profile, KK Zeleznicar Indjija, News, Stats - Eurobasket”. Eurobasket LLC. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Sergej Ćetković”. www.poznati.info. Arhivirano iz originala 19. 01. 2019. g. Pristupljeno 29. 01. 2022.
- ^ „James Van Der Beek”. BFI (na jeziku: engleski). Pristupljeno 16. 12. 2020.
- ^ „Jessica Jaymes”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Olympedia – Timo Boll”. www.olympedia.org. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „VUJACIC, SASHA - Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL”. www.euroleague.net. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „SADA, VICTOR”. www.euroleague.net.
- ^ „Teodora Ristovski”. IMDb. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Sara Renar”. Discogs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Radosav Petrovic - Player profile 21/22”. www.transfermarkt.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Petra Kvitova Bio | Bio & Career – WTA Official”. Women's Tennis Association (na jeziku: engleski). Pristupljeno 16. 12. 2020.
- ^ „Olympedia – Yvonne Anderson”. www.olympedia.org. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Alessia Trost (g.a. Fiamme Gialle)”. www.fidal.it (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „GUDURIC, MARKO - Welcome to EUROLEAGUE BASKETBALL”. www.euroleague.net (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Tijana BOSKOVIC Eczacıbaşı Dynavit Women’s Volleyball Team”. Eczacıbaşı Spor Kulübü (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 20. 01. 2022. g. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Classic FM”. Classic FM (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „Hector Berlioz | French composer”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 20. 12. 2020.
- ^ „Josif Pančić”. Srpska enciklopedija (na jeziku: srpski). 2017-09-07. Pristupljeno 2022-01-29.
- ^ „John Ericsson | Swedish-American engineer”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 20. 12. 2020.
- ^ „Ferdinand, Graf von Zeppelin | Biography & Facts”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 20. 12. 2020.
- ^ „José Raúl Capablanca | Cuban chess player”. Encyclopedia Britannica (na jeziku: engleski). Pristupljeno 22. 12. 2020.
- ^ „George Martin: Producer who oversaw The Beatles' best work”. The Independent (na jeziku: engleski). 10. 3. 2016. Pristupljeno 20. 12. 2020.
