Tomislav Merčep
| Tomislav Merčep | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 28. septembar 1952. |
| Mesto rođenja | Borovo naselje, FNR Jugoslavija |
| Datum smrti | 16. novembar 2020. (68 god.) |
| Mesto smrti | Zagreb, Hrvatska |
| Politička karijera | |
| Politička stranka | Hrvatska pučka stranka Hrvatska demokratska zajednica |
Tomislav Merčep (Borovo naselje, 28. septembar 1952 — Zagreb, 16. novembar 2020) bio je hrvatski političar i ratni zapovednik, osuđen za ratne zločine nad srpskim civilima tokom rata na teritoriji Republike Hrvatske.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Osnovnu školu je završio u rodnom Borovu naselju, a srednju i Višu građevinsku školu u susednom Vukovaru. Pre nego što je stupio u Hrvatsku demokratsku zajednicu, radio je kao građevinski inženjer. Kao kandidat HDZ-a je na prvim višestranačkim izborima 1990. ušao u vukovarsku gradsku vladu i postao sekretar narodne odbrane. Kako je rat počeo da se intenzivira, Merčep je bio među lokalnim hrvatskim zvaničnicima koji su osnivali paravojne jedinice. 10. marta 1991. godine postrojava više od 2.000 Hrvata u selu Bogdanovci od kojih je većina uzela oružje. Posle glasina o specifičnim ispitivanjima u podrumu Policijske uprave i tajanstvenim nestancima ljudi, sredinom avgusta ga je uhapsila grupa njegovih saradnika, ali je uskoro pušten i s porodicom je prešao u Zagreb, gde je bio na savetnik ministra unutrašnjih poslova i zapovednik specijalne policijske jedinice i koja je učestvovala u borbama na raznim bojištima.
Neki od pripadnika te jedinice su kasnije uhapšeni i priznali su učešće u ubijanju srpskih civila. Međutim, kasnije su te optužnice odbačene zbog proceduralnih grešaka i predsednik Franjo Tuđman ih je odlikovao.
Pošto je u avgustu 1992. poražen na izborima za Zastupnički dom Sabora, godinu dana kasnije uspeo je ući u Županijski dom. Merčepov politički pad je počeo na Trećem saboru HDZ-a, kada ga je predsednik Tuđman optužio za stvaranje tajnih terorističkih organizacija. Uskoro je Merčep istupio iz HDZ-a, a 3. marta 1997. je dao ostavku na mesto savetnika u Ministarstvu unutrašnjih poslova. Nezadovoljan listama HDZ-a za izbore u Podunavlju sastavio je svoju listu s kojom osvaja dva mandata u vukovarskoj skupštini. Nešto kasnije Merčep je osnovao vlastitu stranku — Hrvatsku pučku stranku (HPS).
Tokom 1990-ih, hrvatski mediji koji su objavljivali optužbe protiv Merčepa, najviše Feral tribjun, su morali da plate kazne pošto su izgubili parnice za klevetu. Dana 1. septembra 1997. Feral tribjun je objavio priznanje Mira Bajramovića, člana paravojne jedinice "Jesenje kiše". Bajramović je u tom članku eksplicitno naveo Merčepa kao svog zapovednika odgovornog za mnoga ubistva i druge zločine kao što je mučenje koji su pripadnici jedinice, uključujući i njega lično, počinili u Gospiću, Pakračkoj Poljani i Slanom.[2] Merčep je istog dana priveden u istražni zatvor, a sledećeg dana su i trojica pripadnika te jedinice. Merčep je porekao optužbe.[3]
Iste godine u Feral tribjunu pojavio i apel koji je Marin Vidić Bili, bivši predstavnik Vlade Republike Hrvatske za Vukovar u avgustu 1991. godine uputio najvišim predstavnicima tadašnje vlasti (predsedniku Republike, premijeru, ministrima odbrane i policije), ali i nekolicini opozicionih poslanika (Ivici Račanu, Savka Dabčević-Kučar, Draženu Budiši i Marku Veselici) upozoravajući na delovanje odreda pod zapovedništvom Tomislava Merčepa.[4]
Merčep se kandidovao na hrvatskim predsedničkim izborima 2000. i završio je kao šesti.
Dana 11. decembra 2010. godine je uhapšen u Zagrebu zbog sumnje da je lično i posredno preko svoje jedinice učestvovao u ubistvima i mučenju civila 1991. na području Pakračke poljane, Zagreba, Vukovara i Gospića.[5]
Njegovo privođenje u zagrebačku policiju sprovedeno je po zahtevu Županijskog državnog tužilaštva nekoliko dana pošto je na odeljenju sudske medicine u Zagrebu identifikovano četrdesetak tela ekshumiranih na području Pakračke poljane i drugih delova Hrvatske za čije se likvidacije sumnjiči jedinica kojom je Merčep rukovodio.
Istraga za ove zločine koja je vođena pred sudom u Hagu do 2006. godine je prepuštena hrvatskom pravosuđu, pa je ono, prema rečima Ivana Zvonimira Čička, predsednika Hrvatskog helsinškog odbora, moralo da dostavljeni materijal prilagodi svojim zakonima.[5]
Protiv njega je podignuta optužnica zbog ratnog zločina protiv civila kojom se po komandnoj odgovornosti tereti za ratni zločin ubistva 43 osobe, među kojima je troje članova srpske zagrebačke porodice Zec. 10. juna 2011. godine mu je produžen pritvor.[6]
Merčep se tereti za protivzakonito odvođenje srpskih civila na Zagrebački velesajam (u okviru koga je tokom 1991. godine postojao logor), zatim odvođenje civila sa šireg područja Pakračke poljane, njihovo mučenje i likvidacije na toj poljani, koje su počinile jedinice rezervnog sastava MUP-a pod njegovom komandom.[7]
Najpoznatiji slučaj je ubistvo u Zagrebu krajem 1991. godine, kada je u svojoj kući likvidiran Mihajlo Zec, uspešni zagrebački mesar, dok su njegova supruga Marija i dvanaestogodišnja ćerka Aleksandra oteti i hicima u glavu ubijeni na Sljemenu.
U julu 2011. godine „Jutarnji list“ je objavio slike ubijene Aleksandre Zec i njene majke Marije, što je izazvalo veliku pažnju javnosti.[7]
Preminuo je 16. novembra 2020. godine.[8]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Premunio osuđeni ratni zločinac Tomislav Merčep, "gospodar života i smrti", B92, 17. 11. 2020.
- ^ Feral Tribune: Miro Barjamović's confesion, murders of Serbs and Croats in Pakračka Poljana and Gospić(jezik: engleski)
- ^ www.moljac.hr Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. februar 2007), Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ Danube Carries Something, Feral Tribune, 5. decembar 2002. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. jul 2007), Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ a b Blic Online | Merčep uhapšen i zbog ubistva porodice Zec, Pristupljeno 1. 4. 2013.
- ^ Merčepu ponovo produžen pritvor|Mondo, Pristupljeno 1. 4. 2013.
- ^ a b Članak „Merčepova polja smrti“ RTS 4. jul 2011., Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ „Umro ratni zločinac Tomislav Merčep”. Glas Srpske. 17. 11. 2020. Pristupljeno 17. 11. 2020.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Antonijević, Nenad (2005). „Tomislav Merčep - primer nekažnjenog zločina nad Srbima 1991. godine”. Republika Srpska Krajina: Deset godina poslije. 2. Beograd: Dobra volja. str. 175—181.
