5. jun

5. jun (5.6.) je 156. dan godine po gregorijanskom kalendaru (157. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 209 dana.

Događaji

jun
P	U	S	Č	P	S	N
					1	2
3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16
17	18	19	20	21	22	23
24	25	26	27	28	29	30

• 1478 — Pad utvrđenja Kroja, sedište Skenderbega, pod vlast Osmanskog carstva.
• 1662 — Luj XIV je uzeo Sunce za svoj simbol.
• 1806 — Napoleon proglasio Holandiju kraljevinom i za kralja postavio svog brata Luja Bonapartu.
• 1827 — Turske trupe zauzele Akropolj i ušle u Atinu, nakon što su slomile ustanak za oslobođenje Grčke.
• 1837 — Srpski knez Miloš Obrenović postavio prve ekonome (agronomi), čiji je zadatak bio da savetuju seljake i nastoje da svaki od njih zaseje određenu količinu pšenice, ovsa, ječma, kukuruza, krompira...
• 1873 — Pod pritiskom Britanije, sultan Zanzibara Said bin Bargaš zatvorio zanzibarsko tržište robova.
• 1900 — Britanske trupe u Burskom ratu zauzele Pretoriju.
• 1915 — Žene u Danskoj dobile pravo glasa.
• 1916 — Britanski feldmaršal irskog porekla, lord Herbert Kičener, osvajač Sudana i ministar rata u Prvom svetskom ratu, potonuo sa oklopnom krstaricom „Hempšir“, koja je, ploveći u Rusiju, naišla na minu.
• 1941 — Eksplodiralo spremište municije nemačke vojske u smederevskoj tvrđavi u Drugom svetskom ratu. Poginulo više hiljada ljudi, a srušeno i oštećeno više stotina kuća. Uzrok eksplozije ostao je nepoznat.
• 1945 — Predstavnici Sovjetskog Saveza, SAD, Ujedinjenog Kraljevstva i Francuske potpisali su u Berlinu Deklaraciju o preuzimanju vrhovne komande nad poraženom Nemačkom u Drugom svetskom ratu i njenoj podeli na četiri okupacione zone.
• 1947 — Državni sekretar SAD Džordž Maršal izneo plan o finansijskoj pomoći Evropi razorenoj u Drugom svetskom ratu. „Maršalov plan“, kojim su SAD u periodu od 1948. do 1952. dodelile pomoć od 15 milijardi dolara evropskim zemljama, usvojen je iste godine na Ekonomskoj konferenciji u Parizu.
• 1967 — Preventivnim izraelskim napadom počeo je Šestodnevni rat između Izraela i arapskih zemalja Egipta, Sirije i Jordana.
• 1968 — Palestinac Sirhan Sirhan u atentatu u Los Anđelesu smrtno ranio američkog senatora Roberta Kenedija, mlađeg brata predsednika Džona Kenedija, koji je takođe ubijen u atentatu, 1963. u Dalasu. Robert Kenedi je narednog dana podlegao ranama.
• 1972 — U Stokholmu počela prva konferencija UN posvećena problemima zaštite i unapređenja čovekove okoline.
• 1975 — Suecki kanal, koji je bio zatvoren od izraelsko-arapskog rata 1967, ponovo otvoren za međunarodni saobraćaj.
• 1992 — Jugoslovenska narodna armija napustila kasarnu „Maršal Tito“ u Sarajevu, čime je završeno povlačenje JNA iz Bosne i Hercegovine.
• 2000 —
  • Poslednjeg dana posete Rusiji predsednik SAD Bil Klinton govorio u Državnoj dumi, kao prvi američki predsednik koji se obratio ruskom parlamentu.
  • Apelacioni sud u Santjagu ukinuo poslanički imunitet bivšem čileanskom diktatoru Augustu Pinočeu, otvarajući time put za sudski proces zbog zločina počinjenih u Čileu tokom njegovog režima. Sud je naredne godine suspendovao proces proglasivši Pinočea mentalno nesposobnim.
• 2001 —
  • Laburistička stranka ubedljivo pobedila na izborima u Velikoj Britaniji, a Toni Bler postao prvi premijer laburista sa dva uzastopna mandata.
  • Ujedinjene nacije obeležile 20-togodišnjicu pojave AIDS-a. Procenjuje se da je 58 miliona ljudi zaraženo HIV virusom i da je više od 22 miliona umrlo u poslednje dve decenije.
• 2003 — SAD i Južna Koreja postigle dogovor o izmeštanju američkih trupa iz demilitarizovane zone koja je razdvajala Južnu i Severnu Koreju. Američke trupe su izmeštene u baze južno od te zone.
• 2006 — Crna Gora je proglasila nezavisnost na osnovu rezultata referenduma, a Republika Srbija deluje kao nezavisna i suverena država.
• 2017 — Crna Gora je zvanično postala 29. članica NATO pakta.
• 2021 — Terorizam: Naoružani napadači ubili su najmanje 100 civila u napadu na jedno selo na severu Burkine Faso.

Rođenja

• 1757 — Žorž Kabanis, francuski fiziolog, filozof materijalizma, matematičar i mason. (prem. 1808)
• 1760 — Johan Gadolin, finski hemičar, fizičar i mineralog. (prem. 1852)
• 1819 — Džon Kuč Adams, engleski astronom i matematičar. (prem. 1892)
• 1860 — Blagoje Brančić, srpski pesnik i prevodilac. (prem. 1915)
• 1878 — Fransisko Pančo Vilja, meksički revolucionar. (prem. 1923)
• 1883 — Džon Mejnard Kejns, engleski ekonomista. (prem. 1946)
• 1898 — Federiko Garsija Lorka, španski pesnik, dramaturg i pozorišni reditelj. (prem. 1936)
• 1899 — Jorjo Tadić, hrvatski i srpski istoričar. (prem. 1969)
• 1900 — Denis Gabor, mađarsko-britanski fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku (1971). (prem. 1979)
• 1908 — Branislav Hrnjiček, jugoslovenski fudbaler i fudbalski trener. (prem. 1964)
• 1915 — Vojin Bakić, srpski vajar i slikar. (prem. 1992)
• 1927 — Dušan Jakšić, srpski glumac i pevač. (prem. 2009)
• 1928 — Srđan Kalember, srpski košarkaš i košarkaški trener. (prem. 2016)
• 1931 — Žak Demi, francuski reditelj i scenarista. (prem. 1990)
• 1932 — Stanoje Jocić, jugoslovenski i srpski fudbaler.
• 1933 — Velimir — Bata Živojinović, srpski glumac i političar. (prem. 2016)
• 1952 — Niko Makbrejn, engleski muzičar, najpoznatiji kao bubnjar grupe Iron Maiden.
• 1954 — Ratko Tankosić, srpski glumac.
• 1955 — Aki Rahimovski, makedonsko-hrvatski muzičar, najpoznatiji kao frontmen i pevač grupe Parni valjak. (prem. 2022)
• 1956 — Keni Dži, američki džez saksofonista.
• 1963 — Zoran Erkman, srpski muzičar, najpoznatiji kao trubač. (prem. 2013)
• 1971 — Mark Volberg, američki glumac, producent, muzičar i model.
• 1976 — Takajuki Suzuki, japanski fudbaler.
• 1979 — Pit Venc, američki muzičar, najpoznatiji kao basista grupe Fall Out Boy.
• 1982 — Zvjezdan Misimović, bosanskohercegovački fudbaler.
• 1984 — Andrija Kuzmanović, srpski glumac.
• 1988 — Ostin Dej, američki košarkaš.
• 1989 — Filip Čović, srpski košarkaš.
• 1995 — Troj Sivan, australijski muzičar i glumac.
• 1998 — Julija Lipnicka, ruska umetnička klizačica.
• 2007 — Andrija Maksimović, srpski fudbaler.

Smrti

• 754 — Bonifacije, nazvan Apostol Nemačke, misionar pape Grgura II.
• 1463 — Stefan Tomašević, srpski vladar iz dinastije Kotromanića, (rođ. otprilike 1438)
• 1826 — Karl Marija fon Veber, nemački kompozitor i pijanista (rođ. 1786)
• 1916 — Herbert Kičener, britanski feldmaršal (rođ. 1850)
• 1994 — Jovan Antić, srpski glumac. (rođ. 1930)
• 2004 — Ronald Regan, 40. američki predsednik (rođ. 1911)
• 2012 — Rej Bredberi, američki pisac (rođ. 1920)
• 2017 — Dragan Mićalović, srpski pozorišni i filmski glumac (rođ. 1950)

Praznici i dani sećanja

• Međunarodni praznici
  • Svetski dan životne sredine
• Srpska pravoslavna crkva slavi:
  • Svetog Mihaila - episkopa sinadskog
  • Prepodobnog mučenika Mihaila
  • Prepodobnu Efrosiniju - kneginju Polocku

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma