Портал:Republika Srpska/Izabrani
Izabrani članci [uredi izvor]
Januar[uredi izvor]
Badnjak (u nekim krajevima zvan i veseljak) je drvena oblica koja se kod pravoslavnih Srba obredno nalaže na vatru domaćeg ognjišta na Badnje veče. Drvo za badnjak, najčešće mlad i prav cer, siječe se ritualno rano ujutru na Badnji dan. Sječenje, priprema, unošenje i nalaganje izvode se kroz složene obrede, koji u raznim krajevima imaju različite forme. Izgaranje badnjaka popraćeno je molitvama da u narednoj godini ne manjka hrane, sreće, ljubavi i novca. Prema badnjaku se odnose kao prema ličnosti; upućuju mu pozdrave i prinose žrtve: žito, vino i med. Badnjak gori i tokom Božića: prvi posjetilac na Božić udara po njemu žaračem ili granom dok želi da sreća i napredak porodice budu obilati kao varnice koje izlijeću iz badnjaka. Budući da današnji način stanovanja ne dozvoljava vatru na ognjištu, badnjak je najčešće predstavljen hrastovom grančicom kojom se na Badnji dan ukrasi dom.
Badnjak se svečano loži u znak sjećanja na vatru koju su po narodnom predanju vitlejemski pastiri naložili u pećini u kojoj se rodio Isus Hristos, da bi ogrijali božansko novorođenče i njegovu majku. Badnjak se takođe može tumačiti kao simbol krsta na kome je Hristos raspet, pri čemu toplina vatre simbolizujue spasenje za ljudski rod koje je, po hrišćanskom vjerovanju, omogućeno Hristovim raspećem. Istoričari religije, filolozi i etnolozi smatraju da su Srbi naslijedili ovaj običaj iz svoje prethrišćanske religije. Oni tumače badnjak kao utjelovljenje duha rastinja i kao božanstvo koje umire spaljivanjem pa uskrsava, kojem su se prinosile žrtve i upućivale molitve radi plodnosti polja, zdravlja i sreće prodice. Njegova vatra simbolizovala je svjetlost sunca, obezbjeđujući sunčevu životvornu snagu u narednoj godini. Neki od južnoslovenskih naroda imaju slične običaje, a tradicija da porodica na Badnji dan svečano naloži drvo na ognjištu zabilježena je i među drugim evropskim narodima.
Srpska tradicija nalaganja badnjaka, izvorno vezana za domaće ognjište, prelazi za vrijeme Kraljevine Srbije i u javni prostor. Među njenim vojnicima razvio se običaj da lože badnjake u kasarnama. Za vrijeme Kraljevine Jugoslavije vojna ceremonija sa badnjakom dalje je razrađena i standardizovana u pravilima službe, ali je njenom izvođenju došao kraj izbijanjem Drugog svjetskog rata. Od zadnje decenije dvadesetog vijeka, Srpska pravoslavna crkva i lokalne zajednice organizuju javne proslave Božića u kojima badnjak ima bitnu ulogu. Parohijani ga na Badnji dan svečano posijeku i odvezu do crkve, u čijoj porti se obavi nalaganje badnjaka uz blagosiljanje sveštenika. Svečanost se završava druženjem parohijana okupljenih oko vatre.
Februar[uredi izvor]
Stefan Nemanja ili Stevan Nemanja (1113 — 13. februar 1199, vladao (1166) 1168 — 25. mart 1196) bio je srednjovekovni srpski vladar, veliki župan Raške, osnivač vladarske loze Nemanjića i osnivač najmoćnije srpske države. Zajedno sa sinom Rastkom smatra se ocem Srpske pravoslavne crkve. Tokom života podigao je i obnovio veći broj crkvi i manastira koje se smatraju njegovim zadužbinama, a poslednje godine svog života proveo je kao monah Simeon u svojoj zadužbini, manastiru Hilandar, u kom je umro i u kom je sahranjen 1199. godine. Telo mu je 1208. godine preneseno u manastir Studenicu gde se i danas nalazi, a Srpska pravoslavna crkva ga je kanonizovala kao svetog Simeona Mirotočivog.
Kao najmlađi sin vlastelina Zavide, zbacio je između 1166. i 1168. godine svog najstarijeg brata Tihomira i vrhovnu vlast Vizantije. Pored brata Tihomira imao je još dva brata Miroslava i Stracimira. Nakon propasti antivizantijske koalicije, u kojoj je učestvovao, 1172. godine, Nemanja se predao vizantijskom caru Manojlu Komninu (1143—1180) i priznao ga za svog suverena. Posle njegove smrti 1180, započeo je napade na vizantijsku teritoriju i završio širenje svoje vlasti na sve okolne srpske oblasti (Kosovo, Zeta, Travunija, Zahumlje i Neretljanska oblast), osim Bosne. Njegova ekspanzija je okončana porazom na Moravi 1190, nakon čega je Raška ponovo postala vizantijski vazal, ali je Nemanji priznat veći deo dotadašnjih osvajanja.
Na unutrašnjem planu, okrenuo se učvršćivanju vlasti u zemlji. Sazvao je sabor protiv bogumila u Raškoj, nakon čega se, uz pomoć vojske, surovo obračunao sa sledbenicima ovog učenja, koje je smatrano jeretičkim. Na međunarodnom planu je ulazio u velike saveze protiv Vizantije, šaljući svoje poslanike čak u Nirnberg na pregovore sa svetim rimskim carem Fridrihom Barbarosom (1155—1190), ali je bio i odan vazal Manojlu Komninu, šaljući mu pomoćne vojne odrede koji su učestvovali i u bici kod Miriokefalona (1176).
Mart[uredi izvor]
Zduhać, vjedogonja, vjetrovnjak, oblačar, gradobranitelj, viloviti, zmajeviti ili aloviti bio je u srpskom narodnom predanju čovjek sa specijalnom sposobnošću da zaštiti svoje imanje, selo ili kraj od vremenskih nepogoda, kao što su oluja, grad i obilne kiše. Njegovo djelovanje sastojalo se u sukobljavanju sa demonima za koje se vjerovalo da donose stihiju, ili u upotrebi posebnih magijskih obreda. Demonskim donosiocima nepogode smatrani su đavoli, ale, aždaje, orlovi, crne ptice, duše utopljenika i obješenjaka i dr. To su mogli biti i sami zaštitnici od nevremena koji su imali moć da upravljaju kretanjem olujnih i gradonosnih oblaka: odvodeći ih od svojih njiva, mogli su da ih navedu nad tuđe.
Sa donosiocima nepogode sukobljavali su se ljudi sa urođenom sposobnošću da im u snu duša napusti tijelo, nakon čega se uznosila ka oblacima da u borbi porazi demone i odagna nevrijeme. Duša bi se zatim vraćala u tijelo, a čovjek bi se budio znojav i umoran. Često je bilo vjerovanje da se ovakvi ljudi rađaju u košuljici. Takvi su bili zduhaći ili stuhe U Crnoj Gori, istočnoj Hercegovini, dijelu Bosne i Sandžaku, vjedogonje u dijelu Crne Gore, te zmajeviti i aloviti ljudi u istočnoj, središnjoj, južnoj Srbiji i Banatu. Najčešće su se borili zajedno zduhaći jednog područja protiv tuđih zduhaća koji su navodili olujne i gradonosne oblake nad njihovu teritoriju. Poraz u ovoj borbi značio je gubitak poljske i stočne plodnosti svog kraja, uz istovremeno prenošenje te plodnosti na područje pobjedničkih zduhaća. Zduhaći su mogli biti i neke domaće životinje. Vjedogonje su se za vjetrovitih dana tukle po planinama iščupanim drvećem, pa oni koji nadvladaju preotmu berićet poraženih. Zmajeviti i aloviti borili su se za svoje selo protiv ala, demona koji su predvodili oblake iznad njiva da bi uništili usjeve. Zmajevitim ljudima pripisivane su osobine zmajeva, mitskih bića koja su smatrana za neumoljive borce protiv ala; postojalo je i vjerovanje da se oni rađaju iz veze žene i zmaja.
Vjetrovnjaci, poznati u nekim dijelova zapadne Srbije, duhom su se sukobljavali sa crnom pticom koja je dovodila stihiju nad polja njihovog sela. U nekim se područjima, pak, vjerovalo da zaštitnici od nepogode tijelom uzlijeću ka tmurnom nebu, bez napuštanja duše. To je bio slučaj sa vilovitim ljudima u Dragačevu i nekim alovitima u Banatu. Nakon boja sa demonima vraćali bi se kući umorni, izgrebani i izubijani. Oblačari iz Srema nisu imali moć letenja, već su trčeći po ugroženom polju vodili borbu protiv aždaje, koja je leteći u tmurnim oblacima bljuvala grad po usjevima. Gradobranitelji iz Pocerine nisu se upuštali u ovakve bitke, nego su svoj kraj štitili posebnom magijom i obrednim tekstovima koje su naučili od nekog starijeg branioca. Njihovo djelovanje bilo je usmjereno kako na razbijanje gradonosnog oblaka, tako i na odvraćanje utopljenika, obješenjaka i đavola koji su ga dovodili nad usjeve. Tvrdilo se i za određene žene da svojim bajanjem mogu obezbijediti svoje selo od razorne stihije. Svi ovi zaštitnici su inače bili obični ljudi koji su normalno živjeli i radili u svojoj sredini kao i drugi, dok ne naiđe nevrijeme.
April[uredi izvor]
Grad Banja Luka ili Grad Banjaluka po broju stanovnika je najveća jedinica lokalne samouprave u Republici Srpskoj i druga u Bosni i Hercegovini. Prostire se na 1.239 km2, a prema preliminarnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u Gradu Banjoj Luci je popisano 199.191, dok je u naseljenom mjestu Banjoj Luci popisano 150.997 lica. U sastavu ove lokalne samouprave nalaze se još 53 naseljena mjesta, od kojih najviše stanovnika imaju Kuljani, Potkozarje, Šargovac, Piskavica, Motike, Dragočaj, Rekavice, Priječani itd.
Ime Banje Luke prvi put je zabilježeno 1494. godine. Grad je od tada imao brojne uspone i padove u svom razvoju, a bio je sjedište značajnih administrativnih jedinica poput Bosanskog pašaluka u Osmanskom carstvu i Vrbaske banovine u Kraljevini Jugoslaviji. U sadašnjim granicama ova jedinica lokalne samouprave funkcioniše od 1963. godine, kada su opštine Bronzani Majdan, Ivanjska i Krupa na Vrbasu ukinute i pripojene banjolučkoj opštini. Grad Banja Luka danas zauzima preko 4,7 % teritorije Republike Srpske, a u njemu živi oko 15% stanovništva ovog entiteta. Najveće je privredno, kulturno i obrazovno središte Republike Srpske, te jedno od najznačajnijih u Bosni i Hercegovini.
Maj[uredi izvor]
Istorija Srba pre Nemanjića obuhvata period srpske istorije u srednjem veku od dolaska Srba sa ostalim slovenskim plemenima na Balkan u prvoj polovini 7. veka, do dolaska na vlast Stefana Nemanje tokom sedme decenije 12. veka.
Posle dolaska na Balkan, Srbi su formirali nekoliko međusobno povezanih kneževina i naselili prostor od Jadrana do Save i od Cetine, Imotske župe i reke Vrbas na zapadu do dolina Ibra, Gruže, Ljiga, Jadra i Drine na istoku.
Sredinom 9. veka, formira se jako državno središte u tadašnjoj Srbiji pod knezom Vlastimirom, koji je tokom trogodišnjeg rata uspeo da odbije bugarske napade. Početkom osme decenije 9. veka, tokom vladavine njegovih potomaka, Srbi su primili hrišćanstvo. Tokom vladavine bugarskog vladara Simeona I Srbi su se aktivno uključili u vizantijsko-bugarski sukob. Poslednji Vlastimirović, knez Časlav je uz pomoć i podršku Vizantije obnovio i ojačao srpsku državu, tako da je ona mogla da parira tadašnjem Prvom bugarskom carstvu. Posle Časlavljeve smrti, Srbija se raspala, a kneževine koje su je činile ušle su u sastav Samuilovog carstva.
Novi državni centar stvoren je u prvoj polovini 11. veka u Duklji (Zeti), pod knezom Stefanom Vojislavom koji je u bici kod Bara 1042. godine do nogu potukao Vizantince i izborio nezavisnost svoje države. Njegov sin Mihailo, postao je 1077. godine prvi srpski kralj, dok je pod njegovim unukom Konstantinom Bodinom, ostvarena crkvena autokefalnost stvaranjem Barske nadbiskupije. Posle Bodinove smrti, Zetu su zahvatile unutrašnje borbe oko vlasti, a primat u borbi protiv Vizantije preuzela je Raška, na čelu sa velikim županom Vukanom. Prvu polovinu 12. veka karakterišu pokušaji raških župana da uz pomoć Mađara prošire svoju oblast i steknu nezavisnost od Vizantije. Dolaskom na vlast Stefana Nemanje nakon dinastičkih borbi u Raškoj između 1166. i 1168. godine, počinje nova epoha srpske istorije.
Tokom ovog perioda Srbi su primili hrišćanstvo i počela je da se razvija pismenost među njima, što će dovesti do stvaranja srpskoslovenskog jezika. Iz ovog perioda postoji relativno malo ostataka od istorijskog i kulturnog značaja. Među njima treba pomenuti: Pečat kneza Strojimira (iz druge polovine 9. veka), Temnićki natpis (s kraja 10. i početka 11. veka) i Marijinsko jevanđelje (s početka 11. veka).
Juni[uredi izvor]
Indira Radić (Doboj, 14. jun 1966) srpska je pevačica folk, etno, turbo-folk, pop-folk i pop muzike.
Indira je karijeru započela 1992. godine u produkcijskoj kući Južni vetar, pevajući pesme Daj mi obećanje, Iskreno mi kaži, Pamtimo ovo veče, Poljubi me i videćeš, Tužna vrbo, Moja će te ljubav stići, Ugasi me, Zbog tebe. Kratak boravak u PGP RTS−u i hitovi Sve da volim ona me učila i Idi iz života moga, obezbedili su pevačici prelazak u Zam produkciju, i utrli put za nove popularne pesme: Kafana, Krug, Osvetnica, Voliš li me ti i Vrati mi se, pa početkom novog stoleća i pesme Ne boli to, Idi ljubavi, Ko je ona žena, Gde ćemo večeras, Ratovanje, Popij jednu i Loše kombinacije. Ogroman uspeh ostvaruje zahvaljujući balkanskom hitu godine, pesmi Lopov. Od 2004, pod okriljem Grand produkcije, Radićeva bira pesme u kojima dominira pop zvuk, te postaje začetnik pop-folk žanra i prva domaća zvezda koja prekida snimanje turbo−folk muzike. Upravo te godine snimila je najuspešniji album u karijeri i otpevala svoje najveće hitove. Bio je to album Zmaj, a poznate pesme na njemu — Moj živote da l’ si živ, Pedeset godina, Bio si mi drag, Zmaj, Nisam sumnjala i Tetovaža. Na albumima koje je izdala posle Zmaja, izdvojile su se pesme April, Ljubav kad prestane, Maline, Pije mi se, pije, Ako me zavoliš, Heroji, Ne dolaziš u obzir, Ako umrem sad, Dve muzike, Živim da živim, Ima tuga ime, ulicu i broj, Samo tuga ostala, Poželela i Mnogo si se promenio. Prepoznatljiva je po svom specifičnom, promuklom glasu, za koji se smatra da ga je nemoguće podražavati.
Indira je bila najpopularnija i najtiražnija pevačica u zemlji 2004. i 2005. godine, kada je imala veoma posećene nastupe širom Balkana. Izdvajaju se i solistički koncerti u Zagrebu i Beogradu 1997. i 2004. godine, zatim dva koncerta u Sofiji, i veliki koncerti u Ohridu i Ljubljani. Godine 2005. dobila je Nagradu za najbolju pevačicu na Balkanu, na Danima estrade nagradu za hit godine (April), četiri godine kasnije — nagradu za hit (Heroji) i pevačicu godine u Hrvatskoj, a sredinom 2013. Oskara popularnosti za duet (Lopov) i pevačicu decenije (2001—2010). Prva je i jedina srpska pevačica koja je dala intervju za londonski BBC radio. Radićeva je za svoj humanitarni rad još i nosilac ordena Veliko srce, princeze Katarine Karađorđević, kao i titule srpske gej ikone. Njen album Zmaj smatra se jednim od najuspešnijih albuma u srpskoj pop—folk muzici, i jednim od poslednjih velikih albuma prodatih u tiražu od preko 100.000 primeraka, pre nego što je izdavanje albuma sa pojavom Jutjuba izgubilo na popularnosti.
Juli[uredi izvor]
Stefan Lazarević poznat i kao Stevan Visoki (Kruševac, 1377 – Glavica kod Mladenovca, selo Markovac, zaselak Crkvine, 19. jul 1427) je bio sin kneza Lazara koji je sa titulama kneza (1389—1402) i despota (1402—1427) vladao Srbijom. U svoje vreme je važio za jednog od najboljih vitezova i vojskovođa.
Nakon očeve pogibije u Kosovskom boju 1389. godine, kao maloletan je došao na vlast i uz pomoć majke Milice Hrebeljanović je vladao do svog punoletstva 1393. godine.
Kao osmanski vazal, mladi Stefan je predvodio srpske pomoćne odrede u bitkama na Rovinama, kod Nikopolja i Angore. Posle bitke kod Angore je od Vizantinaca u Carigradu dobio zvanje despota (1402), a krajem 1403. ili početkom 1404. godine, stupio je u vazalne odnose i sa mađarskim kraljem Žigmundom od koga je dobio Mačvu, Beograd (u koji 1405. godine smestio svoju prestonicu), Golubac i druge posede, a kasnije (1411) i Srebrenicu.
Posle velikog poraza kod Angore, otpočeo je građanski rat u Otomanskoj imperiji, ali i sukobi među srpskom vlastelom, prvo između Lazarevića i Brankovića, a potom i između samog Stefana i njegovog mlađeg brata Vuka. Sukobi u Srbiji su se okončali 1412. godine izmirenjem Stefana i njegovog sestrića Đurđa, dok je kao pobednik iz borbi među Osmanlijama izašao 1413. godine Mehmed I, zahvaljujući srpskoj pomoći, nakon čega je, za Srbiju, usledio period mira. Posle smrti svog sestrića Balše III Balšića, nasledio je Zetu, oko čijih primorskih gradova je vodio rat protiv Mlečana. Pošto nije imao dece, Stefan je na saboru u Srebrenici 1426. godine imenovao svog sestrića Đurđa za naslednika.
Na unutrašnjem planu, on je slomio otpor vlastele, a periode mira je iskoristio za snaženje Srbije u političkom, ekonomskom, kulturnom i vojnom pogledu. On je 29. januara 1412. godine objavio „Zakonik o rudnicima“, sa posebnim delom kojim se uređuje život u, tada najvećem rudniku na Balkanu, Novom Brdu. Time je dodatno pojačao razvoj rudarstva, koje je bilo glavna privredna grana tadašnje Srbije, tako da je krajem njegove vladavine Srbija bila jedan od najvećih proizvođača srebra u Evropi. Na polju arhitekture, nastavlja se razvoj Moravskog stila, koji je započeo u doba njegovog oca gradnjom Ravanice i Lazarice.
Bio je veliki pokrovitelj umetnosti i kulture pružajući podršku i utočište kako učenim ljudima iz Srbije, tako i izbeglicama iz okolnih zemalja koje su zauzele Osmanlije. Pored toga, on je i sam bio pisac, a njegovo najznačajnije delo je „Slovo ljubve“ koje se odlikuje renesansnim crtama. Pored književnog stvaralaštva samog despota, u ovom periodu se, između ostalih, javljaju Konstantin Filosof i Grigorije Camblak, a razvija se i bogata prepisivačka delatnost (takozvana Resavska prepisivačka škola).
Avgust[uredi izvor]
„Sveti Georgije ubiva aždahu“ je srpska ratna melodrama režisera Srđana Dragojevića, a scenario je napisao Dušan Kovačević na osnovu svoje istoimene pozorišne predstave. U glavnim ulogama su Lazar Ristovski, Milutin Milošević i Nataša Janjić. Premijera filma je bila 11. marta 2009. godine.
Sa budžetom od oko 5 miliona €, to je jedan od najskupljih filmova srpske produkcije do sada. Film je bio srpski kandidat za američkog Oskara za najbolji film van engleskog govornog područja za 2009. godinu.
Septembar[uredi izvor]
Stefan Uroš II Milutin Nemanjić (oko 1253. — Nerodimlje, 29. oktobar 1321.) je bio kralj Srbije (1282—1321) i jedan od najmoćnijih srpskih vladara u srednjem veku. Pripadao je dinastiji Nemanjića. Bio je mlađi sin kralja Uroša I (1241—1276). Milutin je i mlađi brat Stefana Dragutina (kralj Srbije 1276—1282, a zatim oblasnog upravnika i kralja Srema 1284—1316). Od 1282. Milutin je preuzevši kraljevsku krunu postao i glavna linija nasleđivanja u vladarskoj porodici. Tako je on otac kralja Stefana Uroša III Dečanskog (1322—1331), deda kralja, a kasnije cara, Stefana Uroša IV Dušana Silnog (1331—1355) i pradeda cara Stefana Uroša V (Nejakog).
Tokom njegove skoro četrdesetogodišnje vladavine, kraljevina Srbija je otpočela svoje značajno širenje ka jugu na račun Vizantije sa kojom je 1299. godine uspostavljena nova granica na liniji Ohrid—Prilep—Štip (koje su držali Vizantinci), čime je srpskoj državi priključen severni deo današnje Albanije i veći deo današnje Republike Makedonije. Pored toga, vodio je uspešne ratove sa Bugarima, od kojih je trajno osvojio Braničevo sa Kučevom, i Tatarima. Posle Dragutinove smrti 1316. godine došao je u sukob sa kraljem Ugarske Karlom Robertom (1310—1342) zbog zauzimanja poseda svog brata i tada je izgubio Mačvu i Beograd (1319), ali je uspeo da zadrži Rudnik i Braničevo. On je prvi kralj Srbije koji postaje ozbiljan politički faktor u regionu, koji sklapa ofanzivne saveze, ali i biva meta jakih saveza okolnih država. Uporedo sa tim, ženidbama je uspeo da obezbedi osvajanja iz uspešnih ratova sa Vizantijom i Bugarima, dok je sukob sa Tatarima okončao slanjem svog sina-naslednika Stefana kao taoca.
Na unutrašnjem planu je izvršio promenu sa raškog skromnog dvora, ceremonija i titula na vizantijsko uređenje sa raskošnim dvorom. Podigao je i obnovio veći broj manastira i crkava među kojima se izdvajaju Bogorodica Ljeviška, Gračanica, Kraljeva crkva u Studenici, Bogorodica Trojeručica u Skoplju, Staro Nagoričane, Manastir Vitovnica i njegova zadužbina Banjska na prostoru njegove države, odnosno manastirska crkva u Hilandaru na Svetoj gori van njegove države. Paralelno sa razvojem sakralne arhitekture koja je u njegovo doba dobila novi oblik poznat kao Vardarski stil, razvijala se i fortifikaciona arhitektura u kojoj su najznačajniji dometi manastirsko utvrđenje u Hilandaru i proširenje Beogradske tvrđave gradnjom Zapadnog Podgrađa sa pristaništem (mada ima onih koji to proširenje pripisuju i Stefanu Dušanu (kralj 1331—1346, car 1346—1355)). Zbog svog zadužbinarskog delovanja je kanonizovan dve i po godine nakon smrti i proglašen Svetim kraljem', a njegovo žitije je napisao njegov saradnik i kasniji arhiepiskop srpski Danilo II (1324—1337).
Oktobar[uredi izvor]
Izbori u Republici Srpskoj se održavaju u skladu sa ustavima i izbornim zakonima Republike Srpske i Bosne i Hercegovine. Građani tajnim glasanjem na direktnim izborima biraju srpskog člana Predsjedništva BiH, jednu trećinu poslanika Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine BiH, predsjednika i potpredsjednike Republike Srpske, narodne poslanike Narodne skupštine Republike Srpske, odbornike skupština gradova ili opština, načelnike opština ili gradonačelnike, te članove savjeta mjesnih zajednica. Delegati Doma naroda Parlamentarne skupštine BiH iz Republike Srpske, delegati Vijeća naroda RS, odbornici Skupštine grada Istočnog Sarajeva, gradonačelnici Istočnog Sarajeva i Brčko Distrikta biraju se indirektno od strane izabranih narodnih poslanika ili odbornika.
Prvi izbori na prostoru današnje Republike Srpske i BiH održani su za vrijeme austrougarske vlasti 1910. godine za Zemaljski sabor Bosne i Hercegovine. Za vrijeme Kraljevine Jugoslavije održano je ukupno sedam izbora za Narodnu skupštinu te države. Prvi višestranački izbori nakon Drugog svjetskog rata održani su tek 1990. godine. Tada su birani članovi predsjedništva i skupštine na republičkom nivou, te odbornici skupština opština i grada Sarajeva. Nakon rata (1992—1995) u Bosni i Hercegovini, 1996. godine su održani prvi izbori na kojima su građani Republike Srpske direktno birali svoje predstavnike za institucije ovog entiteta.
Mandat svih izabranih predstavnika traje četiri godine. Opšti i lokalni izbori se održavaju naizmjenično svake dvije godine. Svi predstavnici se biraju u jednom krugu izbora. Na izborima za Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH u Republici Srpskoj postoje 3 izborne jedinice, a bira se 14 od ukupno 42 poslanika (ostali se biraju u Federaciji BiH). Na izborima za Narodnu skupštinu RS postoji 9 izbornih jedinica, a bira se ukupno 83 poslanika. Raspodjela poslaničkih mandata vrši se po Sent Lagijevom metodu sa izbornim pragom od 3 %. U Narodnoj skupštini RS moraju biti zastupljena najmanje 4 poslanika iz reda svakog od tri konstitutivna naroda (Srba, Bošnjaka i Hrvata). Predsjednik i potpredsjednici Republike Srpske se biraju iz različitih naroda.
Biračko pravo ima svaki punoljetni državljanin RS i BiH koji je upisan u centralni birački spisak. Organi za sprovođenje izbora su Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine, Republička izborna komisija, gradske izborne komisije, opštinske izborne komisije i birački odbori. Glasanje se može vršiti na redovnim biračkim mjestima ili putem mobilnog tima (u RS), u odsustvu (u Federaciji BiH), te poštom ili u diplomatsko-konzularnim predstavništvima (u inostranstvu).
Novembar[uredi izvor]
Crkva bosanska je bila crkvena zajednica bosanskih hrišćana u srednjem veku. Iako su je Katolička i Pravoslavna crkva smatrale jeretičkom, njeni pripadnici su sebe smatrali pravim hrišćanima. I dan danas se u nauci vode rasprave o karakteru Crkve bosanske i njenoj povezanosti sa bogumilskim pokretom.
Crkva bosanska je pružala utočište verskim prognanicima sa raznih strana: bogumilima iz Raške, patarenima iz Dalmacije i katarima sa zapada, zbog čega je pokretano više krstaških pohoda na Bosnu.
Crkva bosanska prestala je da postoji nakon sloma srednjovekovne bosanske države i osmanskog osvajanja Bosne 1463. godine.
Decembar[uredi izvor]
Mrkonjić Grad je gradsko naselje i sjedište istoimene opštine u zapadnom dijelu Republike Srpske, Bosna i Hercegovina.
Nalazi se u geografskoj oblasti Bosanska Krajina. Mrkonjić Grad se graniči sa opštinama Banja Luka, Kneževo, Jezero, Šipovo, Glamoč i Ribnik. Područje opštine obuhvata 68.455 hektara površine i leži na prosječno 591 metar nadmorske visine. U današnje vrijeme ovdje živi oko 21.000 stanovnika, među kojima Srbi čine potpunu većinu.
Osnovna odlika konfiguracije terena opštine je naglašena reljefnost, jer najveći dio pripada brdsko-planinskom prostoru. Naime, Mrkonjić Grad je sa svih strana okružen planinama: Lisina, Dimitor, Čemernica, Manjača i Ovčara. Zastupljena je umjereno kontinentalna klima, a prosječna godišnja temperatura iznosi 9 °C. Saobraćajnu mrežu čine magistralne i regionalne saobraćajnice, koje dopunjuje mreža lokalnih puteva.
Ono što se veže za ovu opštinu je Prvo zasjedanje ZAVNOBiH-a 25. novembra 1943. kada je SR Bosna i Hercegovina proglašena republikom Srba, Hrvata i Muslimana. Taj datum se u pojedinim dijelovima Federacije BiH obilježava kao Dan državnosti. Mrkonjić Grad je poznat i po kosama „varcarkama“.
Privredno, ovo je kraj rudnih nalazišta gvožđa i bakra, razvijenog zanatstva, bogatih šumskih površina itd. Danas je Mrkonjić Grad prosječno razvijena opština.