10. decembar

10. decembar (10.12.) je 344. dan godine po gregorijanskom kalendaru (345. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 21 dan.

Događaji

decembar
P	U	S	Č	P	S	N
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30	31

• 1508 — Formirana Kambrejska liga, savez protiv Venecije koji su sklopili papa Julije II, francuski kralj Luj XII, aragonski kralj Ferdinand II i rimsko-nemački car Maksimilijan I.
• 1520 — Nemački crkveni reformator Martin Luter u Vitenbergu javno spalio bulu u kojoj mu je papa Lav X zapretio prokletstvom ako se u roku od 60 dana ne odrekne jeresi. U januaru 1521. Luter ekskomuniciran iz rimokatoličke crkve.
• 1708 — Savezničke snage su počele opsadu francuskog grad Lil tokom Rata za špansko nasleđe.
• 1768 — U Londonu je osnovana Kraljevska akademija, a za prvog predsednika je postavljen Džošua Rejnolds.
• 1810 — Napoleon Bonaparta Francuskoj priključio nemačke gradove Hanover, Bremen, Hamburg, Lauenburg i Libek.
• 1845 — Engleski građevinski inženjer Robert Tompson patentirao prve pneumatske gume.
• 1848 — Luj Napoleon nadmoćnom većinom od preko četiri miliona glasova dobio izbore za predsednika Francuske. Četiri godine kasnije izveo državni udar i proglasio se carem Napoleonom III.
• 1868 — Prvi semafori za regulisanje saobraćaja u svetu počeli da rade u Londonu, na trgu ispred zgrade parlamenta Velike Britanije.
• 1895 — Osnovano Društvo za unapređenje i ulepšavanje Sokobanje, što se smatra začetkom turizma u Srbiji. Sokobanja, u kojoj su često na odmoru boravili knezovi Miloš i Mihailo Obrenović, pominje se kao lečilište još u starom Rimu i ranoj Vizantiji.
• 1898 — Potpisan Pariski mirovni ugovor kojim je okončan američko-španski rat. Španija se odrekla Kube i Portorika, a za 20 miliona dolara ustupila Amerikancima Filipine i Gvam.
• 1902 — Završena je izgradnja Asuanske brane u Egiptu, kojom je regulisan tok Nila.
• 1936 — Abdicirao britanski kralj Edvard VIII jer nije želeo da se odrekne ženidbe sa Amerikankom Volis Simpson, kako je to od njega tražio premijer Stenli Boldvin. Posle abdikacije dobio titulu vojvode od Vindzora. Nasledio ga Džordž VI.
• 1941 — Japanski avioni u Drugom svetskom ratu u Južnokineskom moru potopili britanske ratne brodove „Ripals“ i „Princ od Velsa“, na kojima je poginulo oko 800 ljudi.
• 1948 — Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila Univerzalnu deklaraciju o pravima čoveka. Taj datum obeležava se kao Dan ljudskih prava.
• 1954 — Srpski i hrvatski pisci i lingvisti postigli Novosadski dogovor o srpskohrvatskom književnom jeziku, koji je potpisalo 25 uglednih stručnjaka za jezik.
• 1963 — Zanzibar, britanski protektorat od 1890, stekao nezavisnost u okviru Britanskog komonvelta. Naredne godine postao republika i s Tanganjikom stvorio novu državu koja je dobila naziv Tanzanija.
• 1964 — Nobelovu nagradu za mir dobio Amerikanac Martin Luter King, borac za građanska prava crnaca.
• 1967 — Prva komercijalna termonuklearna eksplozija izvršena u Novom Meksiku u SAD radi vađenja prirodnog gasa.
• 1980 — Milton Obote proglašen za predsednika Ugande, kao prvi afrički šef države koji se vratio na vlast posle zbacivanja vojnim udarom. Vojska ga 1985. drugi put zbacila sa vlasti.
• 1991 — Jugoslovenska narodna armija se povukla iz Zagreba i Hrvatske, ali su borbe Srba i hrvatskih snaga nastavljene.
• 1996 — Predsednik Južne Afrike Nelson Mandela potpisao Ustav kojim su svi građani, bez obzira na rasu, izjednačeni pred zakonom, kao završni čin u demontiranju sistema aparthejda u toj zemlji.
• 1998 — Haški tribunal osudio bosanskog Hrvata Antu Furundžiju na 10 godina zatvora zbog mučenja i silovanja zatočenika u bosanskom ratu. To je bila prva presuda kojom je silovanje označeno kao ratni zločin.
• 2001 —
  • U Prištini konstituisana Skupština Kosmeta, prva od dolaska međunarodnih snaga u Pokrajinu, u julu 1999. Za predsednika izabran Albanac Nedžat Daci, a predstavnici Srba Oliver Ivanović i Gojko Savić postali članovi petočlanog Predsedništva Skupštine.
  • Generalni sekretar UN Kofi Anan dobio Nobelovu nagradu za mir.
• 2003 —
  • Šef UNMIK-a Hari Holkeri u Prištini predstavio dokument „Standardi za Kosovo“ čija će primena biti od značaja kod ocenjivanja da li je Kosmet dostiglo standarde demokratskog društva koje međunarodna zajednica traži pre početka rešavanja statusa Kosmeta. Dokument prihvatio i Savet bezbednosti UN.
  • Haški tribunal osudio bivšeg oficira Vojske Republike Srpske Dragana Obrenovića, koji je priznao krivicu, na 17 godina zatvora zbog ratnih zločina nad muslimanima u Srebrenici u julu 1995.
• 2021 — Narodna skupština Republike Srpske usvojila je Deklaraciju o ustavnim principima kojom je predviđeno da Vlada, u saradnji sa predsednicom Republike, pripremi tekst Ustava Republike Srpske kojim će se potvrditi sve nadležnosti Srpske, osim onih koje po Ustavu Bosne i Hercegovine pripadaju BiH.

Rođenja

• 1822 — Sezar Frank, francuski kompozitor, pijanista, orguljaš i profesor muzike. (prem. 1890)
• 1830 — Emili Dikinson, američka književnica. (prem. 1886)
• 1851 — Melvil Djui, američki bibliotekar. (prem. 1931)
• 1870 — Adolf Los, austrijsko-češki arhitekta. (prem. 1933)
• 1889 — Ludvig Ancengruber, austrijski dramaturg, romanopisac i pesnik. (rođ. 1839)
• 1891 — Neli Zaks, nemačko-švedska književnica. (prem. 1970)
• 1924 — Mladen Jagušt, jugoslovenski dirigent.
• 1933 — Mako Ivamacu, japanski glumac. (prem. 2006)
• 1935 — Jaromil Jireš, češki reditelj i scenarista. (prem. 2001)
• 1947 — Dragomir Brajković, srpski književnik i novinar. (prem. 2009)
• 1948 — Dušan Bajević, bosanskohercegovački fudbaler i fudbalski trener.
• 1950 — Miroslav Ilić, srpski pevač.
• 1955 — Goran Ivandić, bosanskohercegovački muzičar, najpoznatiji kao bubnjar grupe Bijelo dugme. (prem. 1994)
• 1956 — Rod Blagojević, američki političar srpskog porekla.
• 1957 — Majkl Klark Dankan, američki glumac. (prem. 2012)
• 1960 — Kenet Brana, severnoirski glumac, reditelj, producent i scenarista.
• 1962 — Miodrag Marković, istoričar umetnosti.
• 1964 — Edit Gonzalez, meksička glumica i plesačica. (prem. 2019)
• 1967 — Isidora Bjelica, srpska književnica i TV voditeljka. (prem. 2020)
• 1972 — Brajan Molko, škotski muzičar, najpoznatiji kao frontmen grupe Placebo.
• 1973 — Gabrijela Spanik, venecuelanska glumica.
• 1973 — Danijela Spanik, venecuelanska glumica, model i TV voditeljka.
• 1974 — Meg Vajt, američka muzičarka, najpoznatija kao članica grupe The White Stripes.
• 1980 — Đorđe Miljenović, srpski hip hop muzičar.
• 1984 — Romeo Travis, američko-makedonski košarkaš.
• 1988 — Mičel Donald, holandski fudbaler.
• 1988 — Neven Subotić, srpski fudbaler.
• 1991 — Kiki Bertens, holandska teniserka.
• 1996 — Jonas Vingegor, danski biciklista.

Smrti

• 1041 — Mihajlo IV Paflagonac, vizantijski car. (rođ. 1010)
• 1603 — Vilijam Gilbert, engleski lekar i fizičar. (rođ. 1544)
• 1889 — Ante Kovačić, hrvatski romanopisac, novelista i pesnik. (rođ. 1854)
• 1896 — Alfred Nobel, švedski industrijalac, pronalazač dinamita. (rođ. 1833)
• 1926 — Nikola Pašić, srpski i jugoslovenski političar. (rođ. 1845)
• 1936 — Luiđi Pirandelo, italijanski književnik, nobelovac. (rođ. 1867)
• 1995 — Saša Božović rođena Magazinović srpska lekarka i književnica, učesnica Narodnooslobodilačke borbe. (rođ. 1912)
• 1999 — Franjo Tuđman, predsednik Hrvatske. (rođ. 1922)
• 2006 — Augusto Pinoče, čileanski general i državnik, diktator. (rođ. 1915)
• 2010 — Aljoša Šarović, humanista i borac za ljudska prava. (rođ. 1919)

Praznici i dani sećanja

• Srpska pravoslavna crkva danas proslavlja
  • Sveti mučenik Jakov Persijanac
  • Sveti Jakov Rostovski

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma