Zločin u Bradini 1992.

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Bradina na karti Bosne i Hercegovine
Bradina
Bradina
Bradina na karti Bosne i Hercegovine

Zločin u Bradini 1992. je naziv za organizovano etničko čišćenje Srba od 25. do 27. maja 1992. u mestu Bradina kod Konjica (BiH). Tom prilikom je 3.000 pripadnika muslimanskih i hrvatskih snaga napalo Bradinu. Ubijeno je više desetina Srba, a više stotina Srba je odvedeno u logore.

Pozadina[uredi | uredi izvor]

Bradina je do ratnih dešavanja u Bosni i Hercegovini 1992. bila etnički čisto naseljeno mesto sa oko 700 Srba, odnosno 90% stanovnika Bradine bili su Srbi. To je najveće srpsko mesto između Sarajeva i Mostara. U okolini Bradine rođen je i poglavnik NDH, Ante Pavelić.[1]

Tokom Prvog i Drugog svetskog rata Bradina je pretrpela velike ljudske i materijalne gubitke, pa je tako i nacionalna struktura u mestu i okolini značajno promenjena. A nakon Drugog svetskog rata, vešto se sakrivala nacionalna pripadnost žrtava (Srba), kao i izvršioca zločina (Hrvata i muslimana).[traži se izvor]

Uvođenjem višepartijskog sistema u SFRJ, i u opštini Konjic dolazi do formiranja lokalnih odbora prvo SDA, zatim HDZ, pa tek onda SDS 1990. godine. HDZ i SDA su imali isti cilj — eliminisanje Srba iz opštine Konjic, ali i različite želje nakon tog cilja. Hrvati su želeli BiH pripojiti Hrvatskoj, a muslimani samostalnu BiH, prema Islamskoj deklaraciji Alije Izetbegovića.[traži se izvor]

Tako i dolazi do toga da je privatni preduzetnik Delajić Zejnel (rođen 25. 3. 1948), koji je pre rata živeo u Beogradu, Nemačkoj, Austriji, organizovao ilegalno naoružavanje Hrvata i muslimana u opštini Konjic, još maja 1991. Tu mu je pomagao i Mucić Zdravko (rođen 30. 8. 1955). Oni su doveli aprila 1992. godine pripadnike HOS-a iz Splita.[traži se izvor]

Sve civilne, policijske i paravojne vlasti u Konjicu maja 1992. su bile upoznate i povezane sa etničkim čišćenjem Srba iz Bradine. Preko medija lokalnih i republičkih stalno se širilo antisrpsko raspoloženje, a Srbe su nazivali "ćetnicima", i kako Hrvatima i muslimanima preti opasnost od njih. U tim ratnohuškačkim govorima su se isticali: Stjepan Galić, iz radio Konjica, Etem Badžak iz lista "Oslobođenje", i Ilija Šagolj, član HVO.[2][3][4]

Zločin[uredi | uredi izvor]

Oko 3.000 dobro naoružanih pripadnika muslimanskih "Zelenih Beretki" i "Patriotske Lige", kao i hrvatskih paravojnih formacija HOS i HVO, upali su 25. maja 1992. u Bradinu gde su započeli ubijanje srpskih civila, silovanja, kao i paljenje crkve SPC Vaznesenja Gospodnjeg. U tom prvom danu su ove združene muslimansko-hrvatske snage silovale najmanje 5 Srpkinja, ubile najmanje 38 civila, a u narednih dva dana ubijeno je još dvadesetak, dok je još 200 Srba iz Bradine odvedeno u konjičke logore: Čelebići i Musala, odakle se malo ko vratio. Tamo u logorima su civili iz Bradine, narednih meseci bili izloženi stravičnoj psiho-fizičkoj torturi od strane muslimansko-hrvatskih stražara. Ove logore u opštini Konjic lično je posećivao ratni predsednik BiH, Alija Izetbegović i bio je upoznat sa mučenjima Srba. U Bradini tih dana maja 1992. puno srpskih kuća je opljačkano, a potom i spaljeno.[1]

Srpski civili koji su ubijeni 25-27. maja 1992. u Bradini pokopani su u masovnoj grobnici odmah pored pravoslavne crkve Vaznesenja Gospodnjeg. Hrvatske i muslimanske snage su platile lokalnim Romima da dovuku srpske leševe do te masovne grobnice, gde su i pokopani.[traži se izvor]

Suđenje i Optužnice[uredi | uredi izvor]

MUP Republike Srpske je Tužilaštvu BiH 2008. godine dostavio dokaze za podizanje optužnice protiv pripadnika muslimanske Armije BiH: Zije Landže, Faika Špage i Vahida Alagića, da bi 2009. godine Tužilaštvo BiH zaustavilo istragu, na inicijativu stranog tužioca Dejvida Švendimana, uz obrazloženje da "nema dokaza“.[5]

Godine 2011. Tužilaštvo BiH je podiglo optužnicu protiv Miralema Macića, koji je sudijama kazao imena nalogodavaca zločina u Bradini 25-27. maja 1992, a to su: Jasmin Guska (načelnik MUP Konjic za vreme rata) i Enes Tucaković (načelnik policijske jedinice u Konjicu). Tužilaštvo BiH je u januaru 2012. pojačalo istragu u ovom slučaju i počelo da prikuplja dokaze za suđenje, ali pod sumnjivim okolnostima u samo nekoliko dana tokom januara 2012. umiru sva trojica optuženih (Guska, Tucaković i Macić) za Zločin u Bradini 25-27. maja 1992. iako niko od njih nije imao teške zdravstvene probleme.[6]

Tužilaštvo BiH u svom posedu ima ratni dnevnik koji je vodio Mirlaem Macić, gde su svi događaji 1992-1995. detaljno opisani, između ostalog i kompletna povezanost civilne, policijske i vojne vlasti u Konjicu tokom rata, samim time i saučesnici u etničkom čišćenju Srba sa tog područja.[3]

Posledice[uredi | uredi izvor]

Godine 1998. je napravljena ekshumacija srpskih leševa iz masovne grobnice kod pravoslavne crkve, koji su ubijeni 25-27. maja 1992. i sahranjeni su na gradskom groblju u Trebinju.[5]

Bradina danas postoji samo kao geografski pojam. Bradina je danas opustela, vratilo se samo troje ljudi da žive. Nekadašnji stanovnici Bradine danas su rasuti svuda po svetu. Ko god da je pokušao od starih stanovnika Bradine da se vrati ili obnovi svoju kuću nije uspeo, jer mu pod okriljem mraka kuća bude opljačkana i uništena.[traži se izvor]

Juna 2008. godine je podignut spomenik žrtvama rata u Bradini, a 28. juna 2008. je i osveštan.[7]

Na imanju Bogdana Kureša, Srbina iz Bradine, koji je ubijen na kućnom pragu 25. maja 1992. nakon rata izgrađena je džamija, a na ulazu u džamiju postavljena je i tabla na kojoj je pisalo da je 25. maja 1992. oslobođena od „ćetnika” iz Bradine. Iako u Bradini nije bilo paravojnih formacija sa srpske strane 1992-1995. Potomci Bogdana Kureša pokrenuli su postupak radi izmeštanja džamije sa njihovog imanja.[8] Dokumentarni film "Jauk" govori o tome šta se sve dešavalo u Bradini krajem maja 1992. i kako je etnički očišćena i šta se sve posle rata dešavalo. Dokumentarni film "Stan' Neretvo" govori o progonu i sudbini porodice Slobodana Benđa, koji je kao dečak prognan, a otac mu odveden u logor Musala.[traži se izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Stradalnička sela Bradina, pristupljeno 28.3.2013, pristupljeno 9. 4. 2013.
  2. ^ Nalogodavci i izvršioci zločina u Bradini 1992, pristupljeno 28. 3. 2013 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. avgust 2013), Pristupljeno 9. 4. 2013.
  3. ^ a b Novosti: Umiru krivci za zločine nad Srbima, pristup 28.3.2013, Pristupljeno 9. 4. 2013.
  4. ^ Genocid nad Srbima u opštini Konjic 1992-1995, pristupljeno 28. 3. 2013, Pristupljeno 9. 4. 2013.
  5. ^ a b Pomen pobijenim Srbima u Bradini, pristupljeno 9. 4. 2013.
  6. ^ Srna (2012-01-25). „Macić, optužen za zločine nad Srbima u Bradini, preminuo u Sarajevu”. Nezavisne novine (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-01-21. 
  7. ^ „Nekažnjeni zločinci bradinskih žrtava”. Politika Online. Pristupljeno 2023-01-21. 
  8. ^ Obustavljena istaga o Tuzlanskoj koloni i Bradini 1992., Pristupljeno 9. 4. 2013.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Злочин_у_Брадини_1992.&oldid=25525400”