Episkopski savjet Pravoslavne crkve u Crnoj Gori

Episkopski savjet Pravoslavne crkve u Crnoj Gori je bivše savjetodavno crkveno tijelo, koje je postojalo u periodu od 2006. do 2021. godine.^[1] Bio je sastavljen od arhijereja Srpske pravoslavne crkve čije se eparhije u cjelini ili manjim dijelom nalaze na području Crne Gore, a to su:

Mitropolija crnogorsko-primorska (u cjelini)
Eparhija budimljansko-nikšićka (u cjelini)
Eparhija mileševska (djelimično)
Eparhija zahumsko-hercegovačka i primorska (djelimično)

Status i naziv Episkopskog savjeta[uredi | uredi izvor]

Pošto je bio osnovan kao interno crkveno tjelo, koje je imalo prvenstveno savjetodavni karakter, Episkopski savjet nikada nije bio formalno registrovan kod nadležnih dravnih vlasti, te samim tim ni izraz Pravoslavna crkva u Crnoj Gori nije imao javno-pravni karakter, u smislu postojanja posebnog pravnog lica pod tim nazivom. Ukazujući na to pitanje, vladika Joanikije (Mićović) je 2021. godine izričito naglasio: "Veći značaj imaju eparhije, jer Episkopski savjet nije registrovan na nivou države, a naše eparhije postoje kao pravna lica".^[2]

S obzirom na interni karakter Episkopskog savjeta, u radu tog tjela ravnopravno je upotrebljavan i izraz: Episkopski savjet Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori.^[3]^[4]

Opšti izraz Pravoslavna crkva u Crnoj Gori, koji se koristio u nazivu Episkopskog savjeta, bio je opisne prirode, pošto je imao regionalno značenje,^[5] tako da je za vrijeme postojanja pomenutog tijela, u periodu od 2006. do 2021. godine, bio upotrebljavan za označavanje organskog dijela Srpske pravoslavne crkve na području Crne Gore. Pod izrazom Pravoslavna crkva u Crnoj Gori nije se podrazumijevalo postojanje posebne autonomne crkve, pošto je Episkopski savjet bio isključivo savjetodavnog karaktera i služio je samo kao radno tijelo za koordinaciju među lokalnim vladikama.

Osnivanje Episkopskog savjeta[uredi | uredi izvor]

Episkopski savjet Pravoslavne crkve u Crnoj Gori konstituisan je odlukom Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve (AS br. 95/zap. 208) od 26. maja 2006. godine u duhu očuvanja jedinstva Srpske pravoslavne crkve i vjekovnog poretka drevne Pećke patrijaršije, poštyjući ugled Mitropolije crnogorske i njenu istorijsku ulogu u životu Crne Gore koja je ponovo stekla svoju državnost i radi što uspješnijeg ostvarivanja spasonosne misije Crkve.

U djelokrugu rada Episkopskog savjeta Pravoslavne crkve u Crnoj Gori bile su eparhije Srpske pravoslavne crkve: Mitropolija crnogorsko-primorska i Eparhija budimljansko-nikšićka (u cjelini), kao i dijelovi eparhija Mileševske i Zahumsko-hercegovačke.^[6]^[7]^[8]

Do konstituisanja Episkopskog savjeta došlo je uz oslonac na praksu iz prethodnih godina.

Nakon obnove Eparhije budimljansko-nikšićke (2001) i ustoličenja novoizabranog budimljansko-nikšićkog episkopa Joanikija Mićovića (2002), pravoslavni hrišćani u Crnoj Gori su po prvi put nakon skoro pola vijeka dobili i drugog stolujućeg jerarha (pored cetinjskog) na svojoj teritoriji, nakon čega je u septembru 2003. godine održan i savjet svih episkopa čije eparhije u cjelini ili delimično pokrivaju područje Crne Gore,^[9] a slični sastanci su povremeno održavani i tokom narednih godina.^[10]

Nakon proglašenja državne nezavisnosti Crne Gore (2006), stekli su se preduslovi za obrazovanje stalnog Episkopskog savjeta, po uzoru na ranije osnovane episkopske savjete u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini.

Djelatnost Episkopskog savjeta[uredi | uredi izvor]

Episkopski savjet Pravoslavne crkve u Crnoj Gori sačinjavali su episkopi eparhija Crnogorsko-primorske, Budimljansko-nikšićke, Mileševske i Zahumsko-hercegovačke. Episkopskim savjetom je predsjedavao arhiepiskop cetinjski i mitropolit crnogorsko-primorski. Ovo tijelo se sastajalo po potrebi, radi savjetovanja i donošenja odluka iz nadležnosti Episkopskog savjeta.

Jedna od osnovnih dužnosti Episkopskog savjeta Pravoslavne crkve u Crnoj Gori je bila da u saradnji sa državom Crnom Gorom i njenim nadležnim organima pokrene i da pomaže izradu i donošenje Zakona o položaju Pravoslavne crkve i različitih vjerskih zajednica u Crnoj Gori i da preduzme sve potrebne mjere u cilju zaštite sveukupne duhovne i materijalne, pokretne i nepokretne imovine Pravoslavne crkve u Crnoj Gori, kao i na donošenju Zakona o restituciji nacionalizovane i oduzete crkvene imovine poslije Drugog svjetskog rata.

O svome radu Episkopski savjet Pravoslavne crkve u Crnoj Gori je bio dužan, shodno utemeljenom kanonskom poretku, da izvještava Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve.

Na sjednici održanoj 1. decembra 2006. godine na Cetinju, Episkopski savjet je razmatrao niz pitanja koja su se odnosila na buduće ustavno regulisanje položaja vjerskih zajednica u Crnoj Gori. Tim povodom je zaključeno da bi u novom ustavu, koji je u to vrijeme bio u pripremi, trebalo zadržati osnovna rješenja iz dotadašnjeg Ustava Crne Gore (1992). Istoga dana, članovi Episkopskog savjeta sastali su se i sa Filipom Vujanovićem, tadašnjim Predsjednikom Crne Gore, koji je takođe boravio na Cetinju. Tom prilikom, vođeni su razgovori o nizu pitanja iz oblasti crkveno-državnih odnosa, a predsjedniku Vujanoviću su saopšteni i stavovi Episkopskog savjeta o budućim ustavnim rješenjima.^[11]^[12]

Ukidanje Episkopskog savjeta[uredi | uredi izvor]

Do kraja svog postojanja, Episkopski savjet se bavio prvenstveno crkvenim pitanjima, kao i pojedinim društvenim pitanjima od značaja za pravoslavnu vjeru,^[13] dosedno nastojeći da u javnom životu ostane izvan stranačke politike.^[14]

Odlukom Svetog arhijerejskog sabora SPC od maja 2021. godine ukinuti su episkopski savjeti u raznim crkvenim oblastima.^[15]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

Literatura[uredi | uredi izvor]

Vukić, Predrag (2006). „Pravoslavne eparhije, crkve i manastiri u Crnoj Gori”. Pravoslavlje u Crnoj Gori. Cetinje: Svetigora. str. 87—128.
Ivanović, Filip (2006). Problematika autokefalije Mitropolije crnogorsko-primorske. Podgorica-Cetinje: Unireks; Svetigora.
Jovan Markuš, Markuš (2021). Crna Gora kroz istorijska dokumenta: Narod, jezik, crkva, država. Podgorica: Matica srpska - Društvo članova u Crnoj Goria.
Todorović, Vladica S. (2016). „Problematika zahteva za autokefalnom crkvom u Crnoj Gori” (PDF). Teološki pogledi. 49 (2): 321—338. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 06. 2019. g. Pristupljeno 24. 05. 2019.
Todorović, Vladica S. (2020). „Odnos Srpske pravoslavne crkve i države u Crnoj Gori od 1997. do danas” (PDF). Teološki pogledi. 53 (3): 743—760.
Todorović, Vladica S. (2021). „Razlike i sličnosti u pokušajima formiranja autokefalnih crkava u Severnoj Makedoniji i Crnoj Gori” (PDF). Religija i tolerancija. 19 (36): 311—337.
Stamatović, Aleksandar D. (2014a). Istorija Mitropolije crnogorsko-primorske do 1918. godine (PDF). Cetinje: Svetigora. Arhivirano iz originala (PDF) 23. 06. 2019. g. Pristupljeno 10. 08. 2022.
Stamatović, Aleksandar D. (2014b). Istorija Mitropolije Crnogorsko-primorske 1918-2009 (PDF). Podgorica: Unireks. Arhivirano iz originala 29. 06. 2019. g. Pristupljeno 10. 04. 2020. CS1 održavanje: Nepodoban URL (veza)
Stojanović, Matija (2022). „Položaj Srpske pravoslavne crkve unutar poredaka Srbije i Crne Gore - uporedno-istorijska analiza” (PDF). Prilozi državno-crkvenom pravu Srbije. Beograd: Institut za uporedno pravo. str. 159—172.
Džomić, Velibor (2006). „Kanonsko-pravni i državno-pravni status Mitropolije crnogorsko-primorske”. Pravoslavlje u Crnoj Gori. Cetinje: Svetigora. str. 129—157.
Džomić, Velibor (2013). Crkva i država u Crnoj Gori. Cetinje: Svetigora.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] SPC (2020): Saopštenje za javnost Mitropolije crnogorsko-primorske

[2] Mitropolija crnogorsko-primorska (2021): Vladika Joanikije (Mićović)

[3] Zajedničko saopštenje Vlade Crne Gore i Episkopskog savjeta SPC u CG (2020)

[4] Saopštenje za javnost Episkopskog savjeta SPC u Crnoj Gori (2020)

[FOOTNOTEИвановић200653,_66,_78,_172-5] Ivanović 2006, str. 53, 66, 78, 172.

[6] „Saopštenje za javnost Episkopskog Savjeta Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori”. www.mitropolija.com (na jeziku: srpski). 25. 2. 2012. Pristupljeno 31. 8. 2017.

[7] Saopštenje za javnost Episkopskog Savjeta Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori („SPC“, 28. februar 2010), Pristupljeno 28. 6. 2019.

[8] Saopštenje sa šeste sjednice Episkopskog savjeta Pravoslavne Crkve u Crnoj Gori, Manastir Ždrebaonik, 28. septembar 2011. („SPC“, 29. septembar 2011), Pristupljeno 28. 6. 2019.

[9] Srpska pravoslavna crkva (2003): Saopštenje za javnost Episkopskog Saveta Pravoslavnih Episkopa Crne Gore Srpske pravoslavne crkve

[10] Srpska pravoslavna crkva (2005): Saopštenje sa bratskog sastanka Episkopa sa terena Crne Gore

[11] Srpska pravoslavna crkva (2006): Episkopski savet Crne Gore razgovarao sa predsednikom Filipom Vujanovićem

[12] Srpska pravoslavna crkva (2007): Pismo arhiepiskopa cetinjskog mitropolita crnogorsko-primorskog g. Amfilohija učesnicima procesa donošenja Ustava Crne Gore

[13] Zajedničko saopštenje Vlade Crne Gore i Episkopskog savjeta SPC u CG (2020)

[14] Episkopski savjet (2020): Apelujemo na učesnike izbornog procesa da do kraja pokažu mudrost i odgovornost

[15] Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora („SPC”, 29. maj 2021), Pristupljeno 11. 8. 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]