Kraljevina Crna Gora

Kraljevina Crna Gora
	Zastava Grb
	Himna; Ubavoj nam Crnoj Gori
	; Kraljevina Crna Gora nakon 1913. godine
Geografija
Kontinent	Evropa
Regija	Balkan
Prestonica	Cetinje (1910—1916); Bordo (egzil); Neji sir Sen (egzil)
Društvo
Službeni jezik	srpski
Religija	pravoslavlje
Politika
Oblik države	ustavna monarhija
— Kralj Crne Gore	Nikola I Petrović Njegoš
— Premijer	Lazar Tomanović (prvi); Evgenije Popović (poslednji)
Zakonodavna vlast	Narodna Skupština
Istorija
Istorijsko doba	novi vek
— Osnivanje	1910.
— Ukidanje	1918. (8 god.)
— Status	bivša država
Događaji
— Proglašenje Nikole I za kralja	28. avgust 1910.
— Londonski mir	30. maj 1913.
— Okupacija od strane Austrougarske	16. januar 1916.
— Krfska deklaracija	20. jul 1917.
— Ujedinjenje sa Srbijom	26. novembar 1918.
Geografske i druge karakteristike
Površina
— ukupno	18,000 (1914) km²
Stanovništvo	500,000 (1914)
Valuta	crnogorski perper
Zemlje prethodnice i naslednice; Kraljevine Crne Gore
Prethodnice:	Naslednice:

Kraljevina Crna Gora je naziv za državu Crnu Goru u istorijskom razdoblju od 1910. do 1918. godine. Početak ovog perioda označen je uzdizanjem dotadašnje Knjaževine Crne Gore na stepen kraljevine (1910). Ovom promjenom, Crna Gora se po državnom rangu izjednačila sa susjednom Kraljevinom Srbijom i drugim suverenim kraljevinama, a dinastija Petrovića Njegoša je dobila status kraljevske dinastije. Promjena državnog ranga izvršena je donošenjem posebnog zakona, koji je imao ustavnu snagu, ali samo u smislu promjene državnog naziva i vladarskog naslova, tako da je na snazi i dalje ostao dotadašnji Ustav Knjaževine Crne Gore iz 1905. godine. Prijestonica je i dalje ostala na Cetinju. Jedini vladar bio je kralj Nikola I Petrović Njegoš.^[2]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Crna Gora je proglašena kraljevinom 28. avgusta 1910. godine (15. avgusta po starom kalendaru),^[3] na pedesetu godišnjicu vladavine Nikole I Petrovića Njegoša. Tom prilikom je na Cetinju upriličena velika svečanost, kojoj su pored domaćih zvanica prisustvovali i predstavnici mnogih stranih država i vladarskih kuća. Radi organizovanja ove svečanosti i pratećih manifestacija, Crna Gora je od stranih banaka uzela ogroman zajam, koji je iznosio čak šest miliona zlatnih perpera,^[4] što je s obzirom na ekonomsko stanje zemlje i naroda bacilo senku na ovaj svečani događaj. Sam zajam je nadživeo Crnu Goru kao državu, tako da ga je kasnije otplaćivala Jugoslavija.

Crna Gora u Balkanskim ratovima[uredi | uredi izvor]

Očekivani rezultat saglasnosti balkanskih država, bio je diplomatska akcija na sklapanju vojno-političkog saveza za rat protiv Osmanlija. Najprije su se dogovorile i Bugarska i Grčke. Potpisivanjem sporazuma sa Srbijom veze , septembra 1912. godine, ovom savezu je pristupila i Crna Gora. Prema sporazumu Crnogorska vojska je trebalo da glavninom snaga dejstvuje prema Skadru, Sjevernoj Albaniji i Makedoniji, dok je njen manji usmjeren prema Novopazarskom Sandžaku. Između članica saveza postignut je sporazum da, do 15. oktobra, objave rat Osmanlijskom carstvu. Crna Gora je prihvatila da prva stupi u rat. Shodno dogovoru, Crna gora je, 26. septembra 1912. godine, objavila rat Osmanlijskom carstvu. U vrjeme objave rata, Crnogorska vojska imala je nešto više od 35000 vojnika. Bila je podijeljena u tri operativne grupe: Primorsku, Zetsku i Istočnu. Primorski odred imao je 8000 vojnika, Zetski oko 15000, a Istočni odred oko 13000 vojnika. Za komandanta Primorskog odreda postavljen je brigadir Mitar Martinović, za komandanta Zetskog-prestolonasljedik Danilo, a za komandanta Istočnog odreda serdar Janko Vukotić. Zadatak Primorskog i Zetskog odreda bio je da zauzmu Skadar, što je bio najvažniji ratni cilj Crne Gore, dok je Istočni odred trebalo da spriječi prodor osmanlijskih snaga preko Tare i zauzme Polimlje i Metohiju.

Ratna dejstva protiv Osmanlijskog carstva započela su istog dana kad je objavljena proklamacija o objavi rata. Ujutro, 26. septembra, sa brda Gorice, Kraljev sin Petar ispalio je prvi topovski metak prema turskom utvrđenju. Ovom činu prisustvovao je i Kralj Nikola. Usljedio je napad Zetskog odreda na utvrđenje oko Tuzi, i njihovo osvajanje. Put crnogorskoj vojsci prema Skadru bio je otvoren. Krajem oktobra 1912. godine započela je opsada grada. Gotovo u isto vrjeme i Primorski odred je iz rejona Bara krenuo prema Tarabošu i Bojani. Nakon zauzimanja Osmanlijskih utvrđenja odred je posljednih dana oktobra opsjeo Skadar i zauzeo Lješ i Medovu.

Dok su trajale operacije Zetskog i Primorskog odreda za opkoljavanje Skadra, Istočni odred je krenuo prema Poljimlju i Metohiji. Za nešto manje od trideset dana od 26. septembra do 22. oktobra Crnogorska vojska zauzela je Mojkovac, Berane, Bijelo Polje, Rožaje, Pljevlja, Plav, Gusinje, Peć i Đakovicu. Do kraja oktobra (početka novembra po novom kalendar) u svi novooslobođenim krajevima uspostavljena je crnogorska vlast. Nakon završetka operacija veći dio Istočnog odreda prebačen je u Skadar.

Skadarsko pitanje[uredi | uredi izvor]

U drugoj polovini novembra 1912. dogovoreno je primirje, koje je trajalo do februara naredne godine. Ali, crnogorska opsada Skadra nije prekidana. Za Crnu Goru je osvajanje Skadra smatrano za cilj životne važnosti. Kako se vjerovalo na Cetinju, dobijanjem Skadra Crna Gora će konačno dobiti potpunu kontrolu nad basenom Skadarskog jezera i priliku da pristupi regulaciji voda u ovoj oblasti. Produbljivanjem izvorišta rijeke Bojane, koje se nalazilo u Osmanlijskim rukama, snizio bi se nivo vode jezera, čime bi Crna Gora dobila 1000000 rala obradivog zemljišta. Tako bi se jednim potezom riješilo nekoliko velikih problema crnogorske države:smanjio bi se nedostatak plodnog zemljišta i umanjilo iseljenje, dok bi državi budžet od zemljišnog poreza bio uvećan za oko 20%. Za državu koja finansijsku stabilnost ostvaruje zahvaljujući inostranim donacijama, osvajanje Skadra tumačilo se kao spasonosno rješenje.

Velike sile, prvenstveno Austrougarska, zahtijevale su od crnogorskog vladara da prekine opsadu. Uvjeren da ishod ovog pohoda odlučuje o sudbini države, on nije htio uvažiti ni jednu takvu preporuku, pa čak ni pretnju. Krajem 1912. godine, kralj Nikola piše „Mi smo se riješili da sve prevrnemo ako nam se (Skadar) ospori. Mi bogami ne blefiramo no smo se riješili da znj do potonjega ginemo” on je, nesumnjivo, vjerovao da bije svoju odsudnu bitku. Njegova spoznaja o važnosti bitke za Skadar pojačana je saznanjem da će, ukoliko je izgubi, u susjedstvu dobiti novu državu Albaniju, koja je kreatura Austrougarske, čime će njegova poluvijekovna borba za oslobođenje od osmanlijskog obruča završiti sticanjem još opasnijeg i smrtonosnijeg - austrougarskog. Svi oni koji su mu sugerisali da prestane s napadom na Skadar nijesu mu preporučivali da povuče običan politički potez, već da pristane da svoju poluvijekovnu borbu vrati na istu tačku koje je i počela. Vraćanje sa Skadra neobavljena posla, kralj je doživljavao ne samo kao svoj životni poraz, već i kao poraz političke ideje iza koje je dva vijeka stajala dinastija čiji je izdajnik. Slavni potomak vladike Danila nije htio da se tako lako vrati na početak dinastičke misije-u prvu scenu Gorskog Vijenca, naslovljenu: Gluho doba noći, svak spava.

Februara 1913. godine, crnogorskoj vojsci su se u napad na Skadar, priključile i srpske trupe. Sadejstvo srpske i crnogorske vojske trajalo je do početka aprila. Čim su velike sile odlučile da Skadar mora pripasti pripasti novoformiranoj državi Albaniji, srpske trupe su napustile opsadu. Tada crnogorska vojska, uprkos opomeni Austrougarske i Rusije, započinje opšti napad na grad. Nakon žestoke borbe, crnogorska vojska je, aprila 1913. godine, uspjela da ga zauzme. Juriš na dobro utvrđen grad, koštao je crnogorsku vojsku 2000 ljudi. Nakon zauzimanja Skadra, pritisak velikih sila, Austrougarske , postao je još jači, a zahtjev da se crnogorska vojska povuče dobio je značenje ultimatuma. Da bi crnogorsku vojsku primorala na povlačenje Austrougarska je zatvorila granicu prema Crnoj Gori i zaprijetila da će zauzeti Bar. U ovakvoj situacije Crna Gora je krajem aprila morala donijeti odluku o napuštanju Skadra. Ubrzo nakon toga, u Londonu je 30. maja 1913. Potpisan ugovor o miru, kojim je okončan rat balkanskih saveznica protiv Osmanlijskog carstva. Odlukama ovog mirovnog ugovora carstvo se nakon pet vijekova povuklo sa Balkana.

Nova Crna Gora[uredi | uredi izvor]

Poslije završetka ratova, na međunarodnoj konferenciji iscrtane su nove granice na Balkanu. Crna Gora je mogla biti zadovoljna teritorijalnim dobicima. Iako joj je oduzet Skadar, dobila je proširenje od oko 5000 km²: prije rata je 9475, a nakon rata više od 14000 km². U njenom sastavu tada bjehu: Malesija, dio Novopazarskog sandžaka i Metohije do Bijelog Drima, kao i gradovi: Bijelo Polje, Mojkovac, Berane, Pljevlja, Rožaje, Gusinje, Plav, Đakovica i Peć.

Novim razgraničenjem uspostavljena je, po prvi put u novom vijeku, teritorijalna veza između Crne Gore i Srbije. Za ove ratne dobitke plaćena je velika cijena-3100 poginulih i 6500 ranjenih vojnika.

Zahvaljujući teritorijalnom proširenju, Kraljevina Crna Gora dobila je oko 240000 novih podanika. Od tog broja, nepravoslavaca je bilo oko 180000( muslimana 160000, katolika 20000), čime je značajno promjenjena konfesionalna struktura crnogorske države. Tako su od oko 500000 stanovnika, podanici iz novodobijenih oblasti činili su 40% populacije. Kada imamo u vidu obe osobenosti društva koje se 1913. godine našlo u sastavu crnogorske države, onda se nameće uvjerenje da je ovim teritorijalnim i populacijskim uvećanjem uistinu stvorena „nova” Crna Gora.

Stvaranjem ove „nova” Crne Gore, nijesu se samo stekli uslovi da se ona za kratko vrijeme konstruiše kao drugačija društvena, kulturološka i politička zajednica od one koja je stvorena 1878. godine, već i da se u potpunosti marginalizuje društveno, kulturološko i političko biće koje je predstavljalo istorijsko jezgro crnogorske države. Ona tradicionalna, „herojska” ili nahijska Crna Gora, Crna Gora između Skadarskog jezera i Lovćena, rijeke Morače i Paštrovačke gore, koja je stekla nezavisnost u XVIII vijeku i stvorila nezavisnu državu, postala je 1914. godine društvena i kulturološka manjina. U cjelini gledano, dobici Crne Gore u Balkanskim ratovima nijesu bili za preveliko radovanje. Siromašna i iscrpljena država dobila je veliki prostor, koji je, ako hoće da joj bude od koristi, najprije morala da administrativno uredi, komunikacijski poveže sa državnim središtem i socijalnog kultiviše. Ni za jedan od tih poduhvata, crnogorska država nije imala snage. Još je veći problem za crnogorsku državu bio kako da kod 180000 novih podanika, koji su Osmanlijsko carstvo smatrali svojom državom, razvije osjećaj lojalnosti. Velika nasilja, koja su prema nepravoslavnom stanovništvu tokom rata činjena, učinila su taj zadatak još težim, a ponegdje čak i nemogućim.

Kraj Balkanskih ratova donio je Crnoj Gori još jedan problem, možda i najveći. S protjerivanjem Osmanlijskog carstva sa Balkana, nestao je i razlog koji je Crnu Goru činio važnim za velike sile, prvenstveno za Rusiju. Zbog toga je ruska politika poslije 1913. godine, sve otvorenije zastupala stanovništvo da je Crna Gora završila svoju državnu misiju i da je poslije uklapanja Osmanlijskog carstva sa Balkana, treba pripojiti Srbiji.

Crna Gora u Prvom svjetskom ratu[uredi | uredi izvor]

Prvi svjetski rat, koji je počeo 1914. a završen 1918. godine, bio je prvi oružani sukob globalnih razmjera u istoriji čovječanstva. Rat, u kome je učestvovalo više od 70 miliona vojnika, vodio se između dva bloka-Centralnih sila i sila Antante, kojima je pripadala i Crna Gora. Učešće u ovom ratu donjelo joj je velike ljudske žrtve i materijalna razaranja, od čijih se posljedica zadugo neće oporaviti. Procjenjuje se da je izgubila više od 20000 stanovnika.^{[traži se izvor]}

Povod za rat bio je atentat na austrougarskog prestolonasljednika, nadvojvodu Franca Ferdinanda, u Sarajevu 15/28. juna 1914. godine. Austrougarski nadvojvoda Franc Ferdinand boravio je u Bosni i Hercegovini tokom juna 1914. godine da bi, kao generalni inspektor njenih oružanih snaga, prisustvovao manevrima. Posljedni dan boravka, 28. jun, bio je predviđen za posjetu Sarajevu. Tog dana oko 11 časova, dok se nakon posjete Gradskoj vijećnici vozio sa suprugom u otvorenom automobilu, Gavrilo Princip, pripadnik revolucionarne organizacije Mlada Bosna ispalio je prema njima nekoliko hitaca iz pištolja. Meci su pogodili austrijskog prestolonasljednika i njegovu suprugu i za manje od petnaest minuta oboje su izdahnuli.

Vijest o sarajevskom atentatu stigla je na Cetinje istog dana ok 17 sati. U vrijeme kada je na Cetinje stigla vijest o sarajevskom atentatu, kralj Nikola je bio u vozu, na putu između Salcburga i Trsta. Crnogorski kralj se vratio u zemlju dva dana nakon atentata i odmah po dolasku je uputio telegram saučešća austrougarskom caru Francu Josifu. Proglasio je i petnaestodnevnu dvorsku žalost. Odgovornim za atentat Habsburška monarhija smatrala je vladu Kraljevine Srbije, kojoj je dostavila Notu sa zahtjevom da se krivci kazne i da njeni organi učestvuju u istrazi. Budući da je ocijenjeno da zahtjevi austrougarske vlade ugrožavaju državni integritet Kraljevine Srbije, srpska vlada ih je odbila. To je monarhiji poslužilo kao povod da joj 28. jula 1914. objavi rat.

Na stranu Srbije odmah je stala Rusija, koja je dva dana kasnije naredila opštu mobilizaciju. Uslijedila je reakcija Njemačke, koja objavljuje rat Rusiji. Za samo nekoliko dana Njemačka je objavila rat Francuskoj, napala Belgiju, Britanija je objavila rat Njemačkoj, a Austrougarska Rusiji. Tako je sukob između Srbije i Austrougarske prerastao u svjetski rat. Crnoj Gori, ljeta 1914. godine nije bilo do rata, pogotovo ne do sukoba sa svojim moćnim susjedom-Austrougarskom, ali kada je došlo do sukoba između Srbije i Austrougarske, te kada se u taj rat uključila i Rusija, ona drugog izbora, osim ulaska u rat, nije imala. Kralj Nikola je istog dana kada je Austrougarska objavila rat Srbiji, naredio mobilizaciju crnogorske vojske. Time je već bilo jasno da će se i Crna Gora uskoro naći u ratu. Uslijedilo je nekoliko formalnih poteza: Crnogorska narodna skupština je zatražila od Vlade da objavi rat Austrougarskoj, a kralj i Vlada su 6. avgusta, uvažavajući molbu Skupštine, donijeli odluko o objavi rata. Na početku tog velikog sukoba 1914. godine, Kraljevina Crna Gora je jedna od osam ratujućih zemalja. Na jednoj strani, savezničke države su bile: Rusija, Francuska, Velika Britanija, Srbija, Belgija i Crna Gora, a na drugoj: Austrougarska i Njemačka

U vrijeme objave rata, crnogorska je vojska bila podeljena u šest divizija, sa ukupno mobilisanih 35000 vojnika. Kasnije će, dodatnom mobilizacijom, taj broj biti povećan na 45000, pa na 48000 vojnika. Naspram crnogorske vojske, nalazilo se na početku rata, oko 72000 austrougarskih vojnika. Sukobljene strane imale su tri glavna operacijska regiona: jedan oko Pljevalja, drugi oko Grahova i treći na masivu Lovćena. Ili- pljevaljski, hercegovački i lovćenski front.

Tokom prve ratne godine, između crnogorske i austrougarske vojske nije bilo sukoba velikih razmjera, niti su zaraćene strane izvodile velike operacijske zahvate. Prvi front otvoren je u zoni dejstvovanja Hercegovačkog odreda, čije su jedinice 8. avgusta preduzele napredovanje prema Trebinju i Bileći. Sredinom avgusta neprijateljska vojska je uspjela da ih primora na povlačenje, bezuspješno pokušavajući da zauzme Grahovo. Od oktobra na dobrom dijelu fronta dolazi do zatišja.

Sukobi u zoni djelovanja Pljevaljske divizije počeli su u drugoj polovini avgusta, kada je austrougarska vojska uspjela da zauzme Pljevlja. Tek krajem avgusta, kada je započela zajednička akcija sa srpskom vojskom prema jugoistočnoj Bosni, crnogorska vojska je vratila kontrolu nad Pljevljima. Nakon oslobođenja Pljevalja, došlo je do nastupanja crnogorske vojske prema Bosni. Sredinom septembra zauzeti su Goražde i Foča, a krajem mjeseca crnogorske trupe zaposjele su Romaniju i došle nadomak Sarajeva. Uslijedio je austrougarski kontranapad u drugoj polovini oktobra, pa su se crnogorske jedinice morale povući.

Najslabiji intenzitet borbenih dejstva, tokom 1914. godine, bio je na lovćenskom frontu. Krajem avgusta bilo je manjih napada na crnogorske položaje na Krscu, kao i artiljerijskih udara sa austrougarskih topovnjača. Sredinom septembra, Crnogorcima na Lovćenu pridružuju se i trupe francuske artiljerije i započinju dejstva prema austrougarskim utvrđenjima. Sve do kraja decembra 1914. godine, na ovom frontu gotovo da i nije bilo sukoba. Tokom zatišja, crnogorska vojska je, juna 1915. godina zauzela Skadar.

Oktobra 1915. godine započinje velika Njemačko-austrougarska ofanziva na Srbiju. Ova operacija izazvala je i rasplamsavanje sukoba na crnogorskom frontu. Istog mjeseca započele su borbe u zoni dejstva sandžačke vojske, uglavnom na frontu od doline Lima do Gacka i Drinom do Foče i Višegrada. Prema nadmoćnijim neprijateljima, Sandžačka vojska se morala povući prema crnogorskoj granici. Borbe su obnovljene krajem novembra, napadom austrougarskih trupa linijom Metaljka-Jabuka, a početkom decembra neprijatelj je zauzeo Pljevlja. Krajnji cilj austrougarskih trupa bio je da ovladaju pravcem Pljevlja-Mojkovac-Mateševo i tako spriječe povlačenje srpske vojske preko teritorije Crne Gore ka Skadru. Austrougarske trupe su zbog toga, nakon zauzimanja Pljevalja, nastavile sa nadiranjem doline Tare i prema Mojkovcu. Cjeneći važnost da se onemogući prodor neprijatelja prema Mojkovcu, crnogorska Vrhovna komanda izdala je naređenje trupama da se „Naši položaji na Tari imaju Braniti najtosudnjije i od posljednjeg čovjeka”.

Odbranom položaja dolinom Tare do Mojkovca, crnogorska vojska je spriječavala da austrougarske trupe prodru ka Mateševu i presijeku put kojim se srpska vojska povlačila prema Podgorici. Ukoliko bi ovladala putem za Podgoricu, neprijateljska vojska dobila bi mogućnost da nastavi prema Skadru i Draču, gđe je već bila glavnina srpskih snaga i gđe se od početka decembra 1915. nalazila srpska vlada i vrhovna komanda. U drugoj polovini decembra, preko Crne Gore povlačile su se posljednje jedinice srpske vojske. već 5. januara 1916. godine operacija povlačenja preko Crne gore bila je završena i oko 90000 srpskih vojnika nalazilo se na prostoru Skadra, Drača i Tirane

Austrougarska ofanziva na Crnu Goru doživjela je vrhunac januara 1916. godine. Cilj operacije bio je da se potpuno uništi crnogorska vojska. Austrougarske snage imale su oko 150000 vojnika, dok je crnogorska odbrana raspolagala sa 38000 vojnika. Došlo je. 6. januara, do napada jakih austrougarskih snaga na sektoru Mojkovac-Lever Tara, čime je počeo i sukob koji je u istoriografiji poznat kao Mojkovačka bitka. Crnogorska vojska imala je na ovom sektoru oko 4000 vojnika, vođena je na poziciji Bojna Njiva-Razršije. Neprijatelj je željeo da probije crnogorske linije i nastavi prema Kolašinu i Podgorici. Narednog dana, 7. januara, crnogorske jedinice su uspjele da potisnu neprijatelja od položaja na Bojnoj Njivi i Razvršju. U sljedeće tri dana, austrougarske trupe su pokušale da izvrše protivnapad, ali ni u drugom pokušaju nijesu uspjele. Time je spriječena njihova namjera da prodru u središte Crne Gore. Nesumnjivo, Mojkovačka bitka bila je najteža crnogorska bitka u Prvom svjetskom ratu i njena najveća pobjeda.

U isto vrijeme, započinje i austrougarska ofanziva na Hercegovačkom i Lovćenskom frontu. Nakon toga, crnogorske trupe povukle su se u rejon Trubjele, nedaleko od Nikšića i na prostor Goransk, nedaleko od Plužina.

Okupacija i oslobođenje[uredi | uredi izvor]

Nakon izvesnog vremena, princ Mirko i preostali članovi Vlade i generali potpisuju kapitulaciju 1916. godine, razoružavaju Vojsku i dopuštaju Austrougarskoj da uspostavi svoju administraciju. Raspušteni vojnici ili idu kućama, ili odlaze u komite, ili napuštaju zemlju bežeći u inostranstvo, ili preživljavaju Golgotu i pridružuju se srpskoj vojsci na Solunskom frontu. Austrougarska vlast je tada u školama umesto ćirilice uvela latinično pismo.^[5]

Crna Gora se nalazila pod austrougarskom okupacijom naredne dve godine, a za to vreme se proglašava 1917. godine Krfska deklaracija. Odredbe iz Krfske deklaracije prihvatio je i Crnogorski odbor za narodno ujedinjenje. Nakon proboja Solunskog fronta, dolaze savezničke trupe koje oslobađaju Crnu Goru. Najzad, 1918. Podgorička skupština proglašava ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom.

Ujedinjenje sa Srbijom[uredi | uredi izvor]

Kraljevska proklamacija od 20. oktobra 1918.

Nakon proboja Solunskog fronta, saveznička vojska je krajem oktobra i početkom novembra 1918. godine proterala austrougarsku vojsku sa područja Crne Gore. U novonastalim okolnostima, pred narodne prvake se postavilo pitanje o uređenju privremene vlasti i budućem državnom statusu Crne Gore. Pristalice ujedinjenja sa Kraljevinom Srbijom iskoristile su prisustvo srpske vojske za preuzimanje političke inicijative u cilju stvaranja novih organa vlasti. U namjeri da zaobiđu kralja Nikolu i njegovu izbjegličku vladu, prvaci pokreta za ujedinjenje su raspisali i sproveli izbore za Veliku narodnu skupštinu, koja se potom sastala u Podgorici. Podgorička skupština je zasjedala od 24. do 29. novembra 1918. godine. Njene ključne odluke, koje su donete na sjednici od 26. novembra, bile su: zbacivanje kralja Nikole i dinastije Petrovića Njegoša u korist dinastije Karađorđevića, ujedinjenje Crne Gore sa Kraljevinom Srbijom i iskazivanje podrške ujedinjenju svih Srba, Hrvata i Slovenaca u jedinstvenu jugoslovensku državu. Ove odluke, koje su bile od istorijskog i dalekosežnog značaja, predstavljale su volju većeg dijela naroda u Crnoj Gori, ali sa njima se nisu slagale pristalice svrgnutog kralja Nikole, što je nedugo potom dovelo do znatnih političkih zapleta.^[6]^[7]^[8]

Nakon ujedinjenja, izbija Božićna pobuna pristalica Zelenaša, a protiv bezuslovnog pripajanja Crne Gore Srbiji. Pristalice bezuslovnog ujedinjenja (bjelaši) uz pomoć saveznika nakon par dana guše ovu pobunu. Većina ustanika amnestirana je odmah, dok su neki osuđeni na zatvorske kazne. Osuđenici su uglavnom puštani ranije masovnim dijeljenjem pomilovanja od strane kralja Aleksandra.

Kralj Nikola šalje Pariskoj konferenciji zahtev da se povrati nezavisnost Crne Gore, ali njegova molba biva odbijena. Kralj Nikola je umro 1921. godine u Antibu, u egzilu.

Administrativna podjela[uredi | uredi izvor]

Novim zakonom o administrativnoj podeli zemlje (1910) Crna Gora je podeljena na 10 oblasti i 56 kapetanija. Broj oblasti udvostručen je a broj kapetanija ostao je isti.^[9]

Crna Gora je 1910. bila podeljena na 10 oblasti: Katunska, Riječko-lješanska, Primorsko-crmnička, Zetska, Brdska, Nikšićka, Vučedolska, Durmitorska, Moračko-rovačka, Vasojevićka.

Novi krajevi iz Balkanskih ratova su podijeljeni na četiri administrativne oblasti: Pećku, Beransku, Bjelopoljsku i Pljevaljsku.