Kamanče
 | |
| Drugi nazivi | kamanče, kamanča |
|---|---|
| Klasifikacija | gudački instrument |
| Kamanče | |
|---|---|
 Žena koja svira kamanče, Iran, oko 1820 | |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | Umetnost izrade i sviranja na kamančeu |
| Kriterijum | Nematerijalno kulturno nasleđe: |
| Referenca | 1286 |
| Upis | 2017. (13. sednica) |
| Veb-sajt | https://ich.unesco.org/en/RL/art-of-crafting-and-playing-with-kamantcheh-kamancha-a-bowed-string-musical-instrument-01286 |
Kamanče (takođe kamanča) (pers. کمانچه) je iranski gudački instrument, koji se takođe koristi u jermenskoj, azerskoj, turskoj i kurdskoj muzici i povezan je sa rebabom, istorijskim pretkom kamančea, a takođe i sa vizantijskom lirom, predakom evropske porodice violina. Kamanče se široko koristi u klasičnoj muzici iranske, jermenske, azerbejdžanske, uzbekistanske, turkmenistanske i kurdistanske regije sa malim varijacijama u strukturi instrumenta.
Umetnost izrade i sviranja na kamančeu je 2017. godine uvrštena na Uneskovu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva, kao nasleđe Azerbejdžana i Irana.[1]
Naziv i etimologija[uredi | uredi izvor]
Reč kamanče na persijskom znači mali luk. Turska reč kemenče pozajmljena je iz persijskog, a izgovor je prilagođen turskoj fonologiji. Označava gudački žičani instrument, ali se turska verzija značajno razlikuje po strukturi i zvuku od persijskog kamančea. Postoji i instrument kabak kemane, (žičani instrument u obliku bundeve) koji se koristi u turskoj muzici, a koji se samo malo razlikuje od persijskog kamančea.
Istorija[uredi | uredi izvor]
U periodima vladavine dinastija Safavida i Kadžar, kamanče je bio jedan od najvažnijih instrumenata koji se koristio u proslavama. Takođe je opisan u slavljima i ratnim scenama iz mongolskog i timuridskog perioda. Zidna freska u Palati Ćehel soton u Isfahanu prikazuje svirača kamančea među grupom dvorskih muzičara na kraljevskom dvoru. Na slici na zidu prikazana je scena sa gozbe šaha Abasa Drugog u čast turkestanskog emira Nadera Muhameda Hana 1646. godine. Osim toga, žena koja svira kamanče naslikana je na drugoj slici na zidu Palate Hašt Behešt u Isfahanu.
Struktura[uredi | uredi izvor]
Kamanče ima dugačak vrat, uključujući pragove, koji se izrađuje u obliku zarubljene obrnute kupe za lakše pomeranje gudala u donjem delu, glavu sa čije obe strane su usađene čivije, koja se završava pužem. Tradicionalno, kamanče je imao tri svilene, dok savremeni instrumenti imaju četiri metalne žice. Kamanče može biti bogato ukrašeno umecima, sa čivijama od rezbarene slonovače. Telo ima dugi gornji vrat i donju rezonantnu komoru u obliku posude, napravljenu od tikve ili drveta, obično prekrivenu membranom napravljenom od kože jagnjeta, koze ili ponekad ribe, na koju je postavljena kobilica. Sa donje strane strči šiljak koji podupire kamanče dok se svira. Svira se sedeći i drži poput violončela, mada je otprilike dužine violine. Donji klin može se osloniti na kolena ili bedra dok svirač sedi u stolici.
Reference[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Kulturni centar Ambasade Islamske Republike Iran u Beogradu
- (jezik: engleski) Umetnost izrade i sviranja na kamančeu na zvaničnom YouTube kanalu UNESCO
