Dunavska banovina
 | Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. |
.png)
| Ovaj članak je deo serije o istoriji Srbije, Vojvodine i Hrvatske | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
|
||||||||||||||
-sr.svg)
Dunavska banovina je bila upravna jedinica Kraljevine Jugoslavije uspostavljena Zakonom o nazivu i podeli Kraljevine na upravna područja od 3. oktobra 1929. godine koji je doneo kralj Aleksandar I Karađorđević. Donošenjem Septembarskog ustava 1931. godine banovina je postala upravna i samoupravna jedinica. Među devet banovina bila je najveća posle Savske banovine.
Teritorija i granice
[uredi | uredi izvor]Obuhvatala je Vojvodinu — Banat, Bačku i Baranju i veći deo Srema, zatim celu Šumadiju, Požarevačku Moravu i Stig. Od velikih gradova van Vojvodine u ovoj banovini bili su Kragujevac, Požarevac i Smederevo. Prvobitno su Šid i Sremska Mitrovica bili uključeni u Drinsku banovinu, ali su posle energičnih protesta tih srezova pripojeni Dunavskoj banovini, jer čine sastavni deo Vojvodine.
Beograd je sa Pančevom i Zemunom činio područje Uprave grada Beograda. Zato je glavni grad Dunavske banovine bio Novi Sad, a ne Beograd. Sedište banovinske administracije nalazilo se u Banskoj palati.
Kada je 26. avgusta 1939. godine došlo do sporazuma Cvetković-Maček i stvaranja Banovine Hrvatske, u nju se uključene Savska i Primorska banovina, ali i Šidski i Iločki srez koji su odvojeni od Dunavske banovine. 1941. godine, posle Aprilskog rata, raspada Kraljevine Jugoslavije i uključenja Bačke i Baranje u okupacionu zonu Mađarske, a Srema u tzv. Nezavisnu Državu Hrvatsku, krnja Dunavska banovina (Banat i Šumadija) je samo formalno postojala kao upravna jedinica Nedićeve Srbije, a njeno upravno sedište se nalazilo u Smederevu. Vlast u banovini je bila u rukama nemačke okupacione uprave i kvislinških organa vlasti. Krajem 1941. godine, banovina se ukida a njena teritorija se deli na nove administrativne jedinice — okruge.
-
Karta Dunavske banovine (1937). -
Granice Dunavske banovine 1941.
.png)
Uprava
[uredi | uredi izvor]Na čelu banovine se nalazio ban koji je bio predstavnik kraljevske vlasti u banovini. Postavljao ga je i razrešavao kralj. Samoupravna tela su bila: Banovinsko veće i Banovinski odbor.
Politika
[uredi | uredi izvor]Formiranje banovina nije zadovoljilo one političke snage koje su tražile ne administrativnu regionalizaciju, već stvaranje federalnih jedinica od tzv. istorijskih pokrajina u koje je spadala i Vojvodina. Ali povezivanje Vojvodine sa Šumadijom nailazilo je i na povoljan prijem, pogotovo među Vojvođanima u Beogradu (Veljko Petrović, Stanoje Stanojević i dr.). Smatralo se da srpski živalj ne bi imao apsolutnu većinu da je banovinu činila samo teritorija Vojvodine.
Demografija
[uredi | uredi izvor]U vreme formiranja površina Dunavske banovine bila je 31.479 km2 sa 2.387.495 stanovnika. Bilo je 56,9 % Srba i Hrvata, 18,2 % Mađara i 16,3 % Nemaca, kao i izvestan procenat Slovaka, Rumuna, Rusina, Roma i dr. Pravoslavno stanovništvo je činilo 54,9 % od ukupnog broja stanovnika, rimokatoličko 35,3 %, a evangelista je bilo 7,9 %.
| Popis stanovništva Kraljevine Jugoslavije 1931.[1] (po veroispovesti) | |||
|---|---|---|---|
| vera | broj vernika | ||
-
Govorni jezici u severnom delu Dunavske banovine 1931. godine -
Govorni jezici u severnom delu Dunavske banovine 1931. godine
Gradovi
[uredi | uredi izvor]Najveći gradovi u banovini bili su:
- Novi Sad
- Subotica
- Petrovgrad (danas Zrenjanin)
- Sombor
- Velika Kikinda (danas Kikinda)
- Mitrovica (danas Sremska Mitrovica)
- Kragujevac
- Smederevo
- Požarevac
Banovi Dunavske banovine
[uredi | uredi izvor]| Portret | Red | Ime i prezime (Datum rođenja i smrti) |
Početak mandata | Kraj mandata | Stranka |
|---|---|---|---|---|---|
|
1. | Daka Popović (1886—1967) |
1929 | do 16. januara 1930 |
|
|
2. | Radoslav Dunjić (1871—1948) |
imenovan 16. januara 1930 |
1930 | |
|
3. | Svetomir Matić (1870—1931) |
1930 | 1931 | |
.jpg)
|
4. | Milan Nikolić (1877—1943) |
1931 | 1933 | |
|
5. | Dobrica Matković (1887—1973) |
1933 | 1935 | |
|
6. | Milojko Vasović | 1935 | 1935 | |
|
7. | Svetislav Paunović[2] | 1935 | 1936 | |
|
8. | Svetislav Rajić (1889—1941) |
1936 | 1939 | |
|
9. | Jovan Radivojević (1883—1946) |
1939 | 1940 | |
|
10. | Branko Kijurina (1891—1962) |
1940 | 1941 | |
|
11. | Milorad Vlaškalin (1890—1984) |
1941 | 1941 |
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Glas javnosti: Popis 1931. po Banovini Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2016), Pristupljeno 5. maj 2013.
- ^ Postavljena su dva nova bana. „Politika”, 12. sept. 1935
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Vajagić, Predrag (2013). Istorijska analiza osnivanja i funkcionisanja Dunavske banovine u Kraljevini Jugoslaviji. (doktorska disertacija). Novi Sad: Filozofski fakultet.
- Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Dimić, Ljubodrag (2002). „Dunavska banovina”. Nastava istorije. 8 (15): 111—119.
- „Dunavska banovina”, Enciklopedija Novog Sada, sveska 7, urednik Dr Dušan Popov, Novi Sad, 1996.
- Radojević, Mira (1992). „Sporazum Cvetković-Maček i pitanje razgraničenja u Sremu” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 10 (1—2): 61—72.
- Radojević, Mira (1995). „Sporazum Cvetković-Maček i Bosna i Hercegovina”. Bosna i Hercegovina od srednjeg veka do novijeg vremena. Beograd: Istorijski institut SANU. str. 123—133.
- Radojević, Mira (1996). „Srpsko-hrvatski spor oko Vojvodine 1918—1941” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 14 (2): 39—73.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]| od 1929. |
| | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| od 1939. | ||||||||
| Predložene | ||||||||
| ||||||||
