Novruz

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Novruz
Haft-Sin trpeza u Teheranu, sa sedam predmeta koji simboliziraju Novruz
Svetska baština Uneska
Zvanično imeNovruz
MestoIran, Avganistan, Tadžikistan Uredi na Vikipodacima
KriterijumNematerijalno kulturno nasleđe: 
Referenca1161
Upis2016. (11. sednica)
Veb-sajthttps://ich.unesco.org/en/RL/nawrouz-novruz-nowrouz-nowrouz-nawrouz-nauryz-nooruz-nowruz-navruz-nevruz-nowruz-navruz-01161
Položaj Zemlje u odnosu na sunčeve zrake u vrijeme ravnodnevnice
Reljef sa simbolima Novruza u Persepolju, koji prikazuje zodijačke znake bika i lava

Novruz (pers. نوروز — „novi dan”) tradicionalni je iranski praznik kojim se obeležava početak nove godine.

Slave ga svi iranski narodi i drugi narodi usko vezani za iransku kulturu. Običaj slavljenja Novruza proširio se na mnoge krajeve svijeta, uključujući dijelove centralne i južne Azije, sjeverozapadne Kine, poluostrvo Krim, te na Balkansko poluostrvo.

Novruz označava prvi dan proljeća i početak godine prema iranskom kalendaru. Počinje proljetnom ravnodnevnicom koja najčešće pada 21. marta, odnosno dan ranije ili kasnije. Obilježavanje Novruza datira prije islamskog razdoblja, a korjene vuče iz doba antičkog Irana. To je važan zoroastrijanski praznik koji ima veliko značenje među modernim zoroastrijancima u Iranu. Trenutak kada Sunce ekliptički presijeca nebeski ekvator precizno se izračunava svake godine.

Novruz je 2016. godine uvršten na Uneskovu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva, kao kulturno nasleđe Avganistana, Azerbejdžana, Indije, Irana, Iraka, Kazahstana, Kirgistana, Uzbekistana, Pakistana, Tadžikistana, Turkmenistana i Turske.[1]

Istorija[uredi | uredi izvor]

Od ahemenidskog doba službena nova godina počinjala je danom kada Sunce napusti zodijak Ribe, odnosno kada uđe u zodijak Ovna, što označava ravnodnevnicu. jevrejski festival Purim je najvjerovatnije preuzet od iranskog Novruza[2], koji je također snažno uticao i na tradicije Ismailije, Alavita[3], Alevita, te Bahai vera.[4]

Naziv Novruz prvi se put spominje u persijskim zapisima u 2. veku p. n. e, no obilježavan je još u doba vladavine iranske dinastije Ahemenida (648—330. p. n. e), kada su narodi iz brojnih satrapija Ahemenidskog carstva dolazili predati poklone persijskom vladaru. Simbolika Novruza prikazana je na reljefima Darijeve apadane u Persepolju, na kojima lav proždire bika.

Države[uredi | uredi izvor]

Novruz se slavi u sljedećim državama kao državni praznik:

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g „Nawrouz, Novruz, Nowrouz, Nowrouz, Nawrouz, Nauryz, Nooruz, Nowruz, Navruz, Nevruz, Nowruz, Navruz”. UNESCO. Pristupljeno 19. 6. 2021. 
  2. ^ Judaizam (Britannica enciklopedija)
  3. ^ „Alaviti (Looklex)”. Arhivirano iz originala 03. 03. 2009. g. Pristupljeno 03. 04. 2020. 
  4. ^ „Baha'i kalendar”. Arhivirano iz originala 28. 12. 2010. g. Pristupljeno 03. 04. 2020. 
  5. ^ „Afghanistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  6. ^ „Albania 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  7. ^ „Azerbaijan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  8. ^ „Iran (Islamic Republic of) 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  9. ^ „Iraq 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  10. ^ „Kazakhstan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  11. ^ „Kyrgyzstan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  12. ^ „Tajikistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  13. ^ „Turkmenistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 
  14. ^ „Uzbekistan 2010 Bank Holidays”. Bank-holidays.com. Pristupljeno 06. 04. 2010. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Novruz na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Новруз&oldid=27503044”