Čitalište (Bugarska)
| Čitalište | |
|---|---|
 Čitalište u gradu Božurište | |
| Svetska baština Uneska | |
| Zvanično ime | Chitalishte (Čitaliщe) |
| Mesto | Bugarska |
| Kriterijum | Nematerijalno kulturno nasleđe: |
| Referenca | 969 |
| Upis | 2017. (12. sednica) |
| Veb-sajt | https://ich.unesco.org/en/BSP/bulgarian-chitalishte-community-cultural-centre-practical-experience-in-safeguarding-the-vitality-of-the-intangible-cultural-heritage-00969 |
Čitalište (bug. читалище, u doslovnom prevodu čitaonica) je umetnička institucija tipična za Bugarsku, koja je u isto vreme biblioteka, pozorište, škola jezika, muzička škola, mesto za neobavezne razgovore i klub.
Uvršteno je 2017. godine na Uneskovu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva.[1]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Prva čitališta u Bugarskoj pojavila su se 1856. godine u mestima Svištov, Lom i Šumen. Neka od njih su tokom devedesetih godina 20. veka pretvorena u bioskope, klubove za penzionere i partije.
Čitališta u Bugarskoj čuvaju tradiciju običaja i životnih navika Bugara. Potpomažu obrazovanje, širenje kulture i razvoj umetnosti. Kroz epohe au se menjala, ali su ipak sačuvala svoju izvornu autentičnost. Čitališta se pojavljuju u dobu bugarskog preporoda i buđenja nacionalne svesti. Tada se, uz finansijsku podršku obrazovanih i bogatijih Bugara, stvara više od 130 čitališta. Interesantno je da je revolucionar Vasil Levski koristio razvijenu mrežu čitališta da bi podsticao revolucionarne aktivnosti. Posle oslobođenja stanovništvo obnavlja u selima i gradovima čitališta, ali i stvara nova.[2]
Hronologija[uredi | uredi izvor]
- Godine 1911, osnovan je Centralni čitališni savez.
- Godine 1923, naziv mu se manja u Vrhovni čitališni savez.
- Godine 1950, postaje Savez narodnih čitališta u Bugarskoj.
- Godine 1954, prestaje sa radom.
- Godine 1990, maja meseca, se obnavlja Savez narodnih čitališta i registruje se po zakonu o licima i porodici 12. aprila 1991. godine.[3]
Mreža čitališta[uredi | uredi izvor]
Danas je u Bugarskoj aktivno preko 3 000 narodnih čitališta koja su javne ustanove i obavljaju javnu, kulturnu i obrazovnu funkciju.[2][4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Bulgarian Chitalishte (Community Cultural Centre): practical experience in safeguarding the vitality of the Intangible Cultural Heritage”. UNESCO. Pristupljeno 22. 5. 2021.
- ^ a b Aleksandrova, Krasimira (2016). „Javne biblioteke u Bugarskoj” (PDF). Čitalište. 28: 51—56. Pristupljeno 26. 1. 2019.[mrtva veza]
- ^ „Zakon za narodnite čitaliщa”. Zakoni u Bugarskoj. Pristupljeno 26. 1. 2019.
- ^ „Bugarsko bibliotečko-informaciono društvo”. Zvaničan veb sajt. Pristupljeno 26. 1. 2019.
