Konak kneginje Ljubice

Konak kneginje Ljubice
Konak kneginje Ljubice
	Konak kneginje Ljubice
Opšte informacije
Mesto	Beograd
Opština	Stari grad
Država	Srbija
Koordinate	44° 49′ 01″ S; 20° 27′ 08″ I / 44.81708° S; 20.45232° I
Vreme nastanka	1830.
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od izuzetnog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
	beogradskonasledje.rs

Konak kneginje Ljubice nalazi se u Beogradu, u ulici kneza Sime Markovića broj 8. Zbog svog istorijskog i arhiktetonskog značaja konak ima status spomenika kulture od izuzetnog značaja.

Istorijat

Prvo nepokretno imanje koje je država kupila i isplatila iz narodne kase bio je Knežev dvorac 1818. za 15.000 groša.^[1]

Do 1829. godine, na mestu između zgrade Patrijaršije i današnjeg konaka nalazio se drugi (stari) dvor, koji je upotrebljavan za stanovanje. S obzirom na njegovu starost i oronulost, knez Miloš je odlučio da sazida drugi konak. Novi konak, kako je zvan u vreme građenja, bio je veći i reprezentativniji od Gospodarskog, jer je trebalo i da posvedoči o narasloj ekonomskoj moći i učvršćenoj vlasti Miloša Obrenovića posle dobijanja Hatišerifa 1830. godine.

Konak kneginje Ljubice jedan je od najreprezentativnijih sačuvanih primera građanske arhitekture prve polovine 19. veka u Beogradu. Građen je u periodu od 1829-1830. godine. Prema zamisli kneza Miloša, trebalo je da ima dvojaku namenu, da bude stan njegove porodice, kneginje Ljubice i sinova Milana i Mihaila, kasnijih srpskih knezova, a u isto vreme i dvor za rezidenciju. Izgrađen je po idejama i pod nadzorom Hadži-Nikole Živkovića, pionira srpskog neimarstva.

Knez Miloš je odlučio da angažuje neimara iz Vodena, Hadži Nikolu Živkovića, jer u to vreme u Beogradu nije ni bilo neimara, s obzirom na to da se godinama nije zidalo. Tako je Nikola Živković postao prvi neimar obnovljene Srbije i rukovodio je svim građevinama koje je knez Miloš podizao tokom svoje prve vladavine.

Kopanje temelja početo je u julu 1829. godine, a Konak je završen u kasnu jesen 1830. godine. Kneginja Ljubica je pismom javila mužu 22. novembra 1830. godine „da su se smestili u novom konaku“. Naknadno, 1836, dograđen je amam sa jednospratnim traktom.

Položaj

Konak kneginje Ljubice nalazi se na uglu ulica Kneza Sime Markovića i Kralja Petra, nekadašnjih ulica Bogojavljenske i Dubrovačke, u jednom od najstarijih delova Beograda. Preko puta današnje Saborne crkve nalazio se stari knežev dvorac i prostirao se, otprilike, od ulaza u sadašnju zgradu Patrijaršije do bašte današnjeg Konaka kneginje Ljubice.

Konak kneginje Ljubice smešten je u slobodni prostor, u centar velike bašte, prvobitno ograđen visokim zidom, kao i ostale građevine ovog tipa i okružen zelenilom. Imao je spoljašnje dvorište u koje se ulazilo kroz kolsku kapiju, kao i prostranu unutrašnju baštu prema Kosančićevom vencu. Glavnom fasadom, kojom dominira erker divanhane, Konak je okrenut prema reci Savi.

Arhitektura

Osnova Konaka je pravougaonog oblika i srazmerno velika, a ima tri nivoa: podrum, prizemlje i sprat. Podrum je pokriven svodovima, a prizemlje i sprat su zidani uz primenu klasičnog zidanja u opeci i bondručnog zidanja sa drvenom konstrukcijom ispunjenom opekom. Četvorovodni krov je pokriven ćeramidom, a nadvisuje ga osmostrano kube i osam dimnjaka.

Ova građevina sadrži sve odlike gradskih kuća srpsko-balkanskog stila. Prizemlje i sprat imaju središnji hol oko kojeg su raspoređene ostale odaje, što je tradicionalno orijentalni prostorni koncept proizašao iz nekadašnjih zatvorenih unutrašnjih dvorišta. Na oba sprata nalazi se i po jedna divanhana, neka vrsta današnje dnevne sobe, a takođe i salona za prijem. Divanhana u prizemlju je od ostalog prostora izdvojena pomoću dva stepenika, a oivičena je drvenim stubovima sa parapetima između njih. Odmah uz nju postavljene su široke stepenice koje vode u baštu i taj ulaz u kuću je širi od onog prema ulici.

Divanhana na spratu je intimnija. Ograđena je bočno zidovima, a ima prema centralno prostoru samo dva stuba. Njen pod bio je u ravni okolnog poda, a svi su bili od dasaka. Ova divanhana je orijentisana ka ulici.

Iako je svojim prostornim konceptom oslonjen na orijentalnu tradiciju, Konak kneginje Ljubice predstavlja prelomni trenutak u beogradskoj arhitekturi, jer svojim spoljnim oblikovanjem i dekorativnim elementima u velikoj meri nagoveštava uticaj evropske arhitekture. Ova evropska shvatanja posebno su vidljiva u razuđenosti fasada, izlomljenim linijama krova, dimnjaka i kubeta, u sporednim detaljima arhitektonske obrade fasada – pilastrima, lučnim završecima i šambranama na prozorima, profilisanim vencima i nekim detaljima enterijera. Erkeri na fasadi, inače tipično pravougaoni, imaju polukružni oblik u osnovi.

Razvoj konaka

Jedna od prvih vesti koju o Konaku kneginje Ljubice imamo jeste putopis Ota Dubislava Pirha^[2] iz 1829. godine: „Jedan malen deo Beograda odskočio je prema ostalim, a to je jedan mali prostor na jugozapadnom kraju glavne ulice u gornjoj varoši. (...) Iako nije najveća, po svojoj formi to je najlepša zgrada koju sam u Srbiji video.“Novi konak se već po ulozi koja mu je bila namenjena razlikovao od običnih privatnih kuća za stanovanje i „sadrži izvesne odlike koje ga (...) stavljaju u red utvrđenih dvoraca velikih paša i bogatih begova“.^[3]

Kneginja Ljubica, iako je bila skromna, želela je da život na dvoru uredi na visokom nivou. U sačuvanoj prepisci između kneginje i kneza Miloša od 1. januara 1981. godine Ljubica traži od muža da se „za služitelje u dvoru nabave crvene čarape“. Naslućujemo da je odgovor kneza bio negativan, s obzirom da u svom pismu od 24. januara kneginja piše da „se ona može služiti i sama, bez slugu“.

Za vreme prve vlade kneza Miloša u Konaku kneginje Ljubice nalazila se glavna državna blagajna. Namesništvo knjaževsko, do povratka kneza Mihaila u Srbiju 1840, održavalo je u Konaku sednice, a knez Mihailo je u Konaku živeo do 1842. godine.

Konak od liceja do galerije i muzeja

Nakon toga tu se nalazio Licej (preselio se 1863. u Kapetan-Mišino zdanje), zatim Prva beogradska gimnazija, pa Apelacioni i kasacioni sud (u prizemlju odn. na spratu, do 1905). Godine 1912. u Konak je smešten Zavod za vaspitanje gluvoneme dece. Muzej savremene umetnosti - "Muzej kneza Pavla" 1929-34. Crkveni muzej je osvećen januara 1938.^[4]^[5] Pred rat tu je (i) Škola za primenjenu umetnost, zbog koje se konak renovirao i proširivao^[6] (za Umetničku školu se 1935. kaže da se nalazi u zgradi u Kralja Petra 4, a Muzej kneza Pavla je u konaku, tj. Bogojavljenskoj 8^[1] ). Od 1945. do 1947. u Konaku je bio smešten deo Patrijaršije, a od 1947. Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.

U periodu od 1971. do 1979. godine preduzeti su konzervatorsko-restauratorski radovi kojima su izvršene sanacija objekta i obnova fasade i enterijera. Tom prilikom, Konak kneginje Ljubice, koji je i danas u sastavu Muzeja grada Beograda, adaptiran je za reprezentativnu muzejsku postavku.

Konak kneginje Ljubice utvrđen je 1979. godine za spomenik kulture od izuzetnog značaja.

Galerija

Miloš Obrenović
Konak 1876. godine
Konak kneginje Ljubice
Konak 2008. godine
Konak kneginje Ljubice unutra
Unutrašnjost konaka
Unutrašnjost konaka kneginje Ljubice
Divanhana na gornjem spratu konaka
Divanhana u prizemlju konaka
Salon u Alt dojč stilu iz druge polovine XIX vek
Salon u orijentalnom stilu
Salon u stilu Napoleona III
Konak knjeginje Ljubice

Reference

^ ^a ^b "Politika", 4. avg. 1935
^ [Pirh Oto Dubislav, Putovanje po Srbiji u god. 1829, Beograd, 1899.]
^ [Branislav Đ. Kojić, Varošice u Srbiji XIX veka, Beograd 1970.]
^ "Politika", 24. jan. 1938
^ "Vreme", 5. okt. 1936 (tekst uz fotografiju)
^ "Vreme", 29. maj 1940

Vidi još

Spoljašnje veze

[Polit1935080410-1] "Politika", 4. avg. 1935

[2] [Pirh Oto Dubislav, Putovanje po Srbiji u god. 1829, Beograd, 1899.]

[3] [Branislav Đ. Kojić, Varošice u Srbiji XIX veka, Beograd 1970.]

[4] "Politika", 24. jan. 1938

[5] "Vreme", 5. okt. 1936 (tekst uz fotografiju)

[6] "Vreme", 29. maj 1940

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

p r u Nepokretna kulturna dobra u gradu Beogradu
Barajevo	Kuća porodice Jeftić Crkva brvnara u Vraniću Zgrada škole u Vraniću Nadgrobni spomenik Milisava Čamdžije Stara škola, Boždarevac Stara mehana u Barajevu Kuća porodice Stevanović Crkva Svetog arhanđela Mihaila u Beljini Crkva Svete Trojice u Baćevcu
Voždovac	Rodna kuća vojvode Stepe Stepanovića u Kumodražu Stara kuća porodice Živković Mitrovićev dom na Avali Banjički logor Spomenik Neznanom junaku na Avali Hotel „Avala“ u Beogradu Crkva Svete Trojice u Ripnju
Vračar	Kuća vojvode Petra Bojovića Zgrada Treće beogradske gimnazije Zgrada Državne hemijske laboratorije u Beogradu Dom braće Krstić Kuća braće Nikolić Socijalistički narodni dom Kafana „Tri lista duvana“ Kuća vajara Đorđa Jovanovića Dom Društva za ulepšavanje Vračara Vozarev krst Muzička škola „Stanković“ Genčićeva kuća Spomenik Vasi Pelagiću Narodna biblioteka Srbije Kuća arhitekte Milana Zlokovića Kuća arhitekte Momira Korunovića Kuća Popovića Kuća Bogdana Gavrilovića Dom Udruženja novinara Srbije Kuća Mihaila Popovića Kuća Flašar u Beogradu Kuća pukovnika Elezovića u Beogradu Zgrada Tehničkog fakulteta u Beogradu Dom Udruženja jugoslovenskih inženjera i arhitekata u Beogradu Spomenik Karađorđu u Beogradu Zgrada auto servisa „Fiat” u Beogradu Kuća Josifa Šojata u Beogradu Kuća Petronijevića
Grocka	Rimska grobnica u Brestoviku Rimska grobnica na lokalitetu Dubočaj Rančićeva kuća Mitrovićeva kuća Karapešićeva kuća Vlajkovićeva kuća Cincarska kuća u Grockoj Teomirovićeva kuća Panićeva kuća Topalovićeva kuća Popovićeva kuća Smiljanićeva kuća Markovićeva kuća Božićeva kuća u Grockoj Manastir Rajinovac Spomenik i spomen kosturnica u Ritopeku
Zvezdara	Spomenik Vuku Karadžiću Novo groblje (Beograd) Astronomska opservatorija u Beogradu Crkva Sv. Nikole u Višnjici Hram Pokrova Presvete Bogorodice u Beogradu Studentski dom kralj Aleksandar I u Beogradu Crkva Svetog Antuna Padovanskog u Beogradu
Zemun	Zemunska tvrđava Nikolajevska crkva u Zemunu Kuća porodice Karamata Kuća u kojoj se rodio Dimitrije Davidović Kuća Afrodite Bialo Kuća sa sunčanim satom Crkva Sv. Trojice u Zemunu Kuća u Ul. Glavnoj 7 Špirtina kuća Magistrat u Zemunu Zgrada carinarnice u Zemunu Markovićeva kuća u Grockoj Ičkova kuća Kontumacka kapela Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila Kontumacka kapela Svetog Roka Livnica Pantelić Kuća Burovca na Gardošu Crkva Sv. Dimitrija (Hariševa kapela) Crkva Svetih Arhanđela Mihaila i Gavrila u Batajnici Bogorodičina crkva (Zemun) Dom srpske pravoslavne crkvene opštine Zemun Zemunsko groblje na Gardošu Zemunska gimnazija Kuća inženjera Pavla Horvata Kuća dr Save Nedeljkovića Srpska škola u Gornjoj varoši u Zemunu Zemunska pošta Evangelistička crkva (Zemun) Zgrada komande vazduhoplovstva Zgrada Dečjeg doma kraljice Marije Osnovna škola Kraljica Marija Binderova kuća u Zemunu Stara kapetanija u Zemunu Zgrada Vodne zajednice u Zemunu Stara zgrada Poljoprivrednog fakulteta u Zemunu Srpska škola u Batajnici Crkva Uznesenja Blažene djevice Marije
Lazarevac	Spomen crkva u Lazarevcu Spomenik knezu Stanoju Nadgrobni spomenik knezu Aksentiju Miladinoviću Čaršijska kuća porodice Vasić Kuća porodice Dimitrijević Kuća porodice Đurđić Kuća porodice Miletić Kuća porodice Perlić Kuća porodice Krdžalić Crkva Svetog Velikomučenika Dimitrija
Mladenovac	Manastir Pavlovac Spomenik despotu Stefanu Lazareviću (Crkvine) Spomen česma „Crkvenac“ Spomenik palim ratnicima 1912—1918. Kuća porodice Badžak Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Jagnjilu sa sobrašicama
Novi Beograd	Staro sajmište Muzej savremene umetnosti Crkva Svetog Georgija u Bežaniji Palata Srbije Hangar Starog aerodroma Zgrada Stare osnovne škole u Bežaniji Sava centar Zapadna kapija Beograda
Obrenovac	Kuća u selu Draževcu Kuća u kojoj se rodio narodni heroj Vlada Aksentijević Crkva brvnara u Orašcu Stara mehana u Ušću Mehana Uzun Mirka Apostolovića Stara Osnovna škola Dom porodice Mihajlović Crkva u Obrenovcu Stara varoška kuća Spomenik streljanim taocima Stara zadružna kuća Rankovića Manastir Grabovac Crkva Svetog Vaznesenja u Drenu Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Bariču Sokolski dom (Obrenovac)
Palilula	Memorijalni muzej Nadežde i Rastka Petrovića Crkva Svetog Marka u Beogradu Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“ Zgrada Arhiva Srbije Groblje oslobodilaca Beograda Poslovno-stambena zgrada Petra Jankovića Hotel „Metropol“ Kuća Milutina Milankovića Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Ovči Zgrada Seizmološkog zavoda Zgrada Pravnog fakulteta u Beogradu Palata Glavne pošte Zgrada Vojnogeografskog instituta u Beogradu Kuća Nevene Zaborski u Beogradu Vila Prendić u Beogradu Stara mehana u Velikom Selu
Rakovica	Manastir Rakovica
Savski venac	Konak kneza Miloša u Topčideru Topčiderska crkva (Crkva Sv. Apostola Petra i Pavla) Crkveni konak u Topčideru Amam kneza Miloša Muzej Tome Rosandića Manakova kuća Porodična kuća Nikole Nestorovića Skulptura „Žetelica“ Muzej 4. jula Ilegalna štamparija CK KPJ na Banjičkom vencu Obelisk u Topčiderskom parku Spomenik Arčibaldu Rajsu Doktorova kula u Beogradu Zgrada Oficirske zadruge Vaznesenjska crkva Kuća porodice Veljković Kuća Branislava Nušića Zgrada prve srpske opservatorije Zaostavština Dragomira Glišića Kuća porodice Popović-Predić Abadžijske kuće Beogradska nadbiskupija Železnička stanica Beograd–Glavna Kuća dr Arčibalda Rajsa Kuća Isidore Sekulić Kuća porodice Najdanović Zgrada Oficirskog doma Stara zgrada Generalštaba Zgrada „Manježa“ Kuća dr Aleksandra Belića Dom sirote dece Parni mlin u Beogradu Krst sa Male pijace Hotel „Bristol“ Vojna bolnica na Vračaru Zgrada državne štamparije Univerzitetska dečja klinika Kasarna 7. puka Kuća kralja Petra I Karađorđevića Kuća Vukićevića Vučina kuća na Savi Kuća Dragoljuba Gošića Palata Ministarstva finansija Kraljevine Jugoslavije Vila Dušana Tomića Vila Olge Mos Palata Ministarstva šuma i ruda i Ministarstva poljoprivrede i voda Zgrade Generalštaba vojske Srbije i Crne Gore i Ministarstva odbrane Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice u Beogradu Crkva Svetog arhangela Gavrila u Beogradu Zgrada Sokolskog doma „Matica“ Zgrada Arhiva Jugoslavije Kuća trgovca Dušana Lazića u Beogradu Vila Stevke Milićević u Beogradu Zgrada Ministarstva saobraćaja u Beogradu Hala 1 Beogradskog sajma Dvorski kompleks na Dedinju u Beogradu Fabrika hartije Milana Vape Vila Rajh u Beogradu Zgrada Socijalnog osiguranja u Beogradu Vila Lazića i Mitrovića u Beogradu Vila glumice Marice Popović u Beogradu Zgrada Ministarstva socijalne politike i narodnog zdravlja u Beogradu Kuća arhitekte Jovana Ilkića u Beogradu Dom Radničke komore u Beogradu Vila Šterić u Beogradu
Sopot	Crkva Sv. Nikole u Sibnici Sopotski han Stara kuća porodice Žujović Han Radosavljevića Han Pantića Osnovna škola u Malom Popoviću Manastir Kastaljan Nadgrobni spomenik vojvodi Pavlu Cukiću Stara kuća porodice Žmurić Crkva Svetog Marka u Stojniku
Stari grad	Dositejev licej Konak kneginje Ljubice Beogradska tvrđava Božićeva kuća Terazijska česma Turbe Šeih Mustafe Kafana "?" Spomenik knezu Mihailu Kapetan Mišino zdanje Bajrakli džamija u Beogradu Kuća slikara Đorđa Krstića Dom Jevrema Grujića Zgrada zadužbine Nikole Spasića Dom Jovana Cvijića Krsmanovićeva kuća na Terazijama Prva varoška bolnica Zgrada Uprave fondova u Beogradu Zgrada Realke u Beogradu Spomenik zahvalnosti Francuskoj Čukur česma Stara kuća na Varoš kapiji Zgrada Ministarstva pravde Zgrada Smederevske banke Zgrada Narodne banke Srbije u Ulici kralja Petra Osnovna škola Kralj Petar Prvi Dorćolska osnovna škola Palilulska osnovna škola Kuća Jovana Smederevca Građanske kuće u Ul. Knez Mihailovoj br. 46, 48 i 50 Dom Mike Alasa Zgrada Beogradske zadruge Zgrada Ministarstva prosvete Zgrada trgovca Stamenkovića Robni magazin Spomenik Dositeju Obradoviću Spomenik Josifu Pančiću Saborna crkva u Beogradu Palata „Anker“ Palata „Atina“ Zgrada stare telefonske centrale Zgrada hotela „Moskva“ Dom porodice Pavlović Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“ Kuća Branislava Kojića Igumanova palata Zgrada „Srpska kruna“ Zgrada u Ul. Kralja Milana 1 Zgrada u Ul. Kralja Milana 3 Zgrada Narodnog pozorišta u Beogradu Crkva Aleksandra Nevskog Dom Svetog Save Kuća Stevana Mokranjca u Beogradu Zgrada Beogradske opštine Zgrada Starog dvora Zgrada Novog dvora Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu Hotel „Nacional” Zgrada umetničke škole Zgrada Narodne skupštine Palata „Albanija“ Kuća Nikole Pašića Bioskop „Balkan“ Kuća Filipa Filipovića Kuća Nikole Predića Zanatski dom Dom vojske u Beogradu Zgrada Patrijaršije Zgrada PRIZAD-a (TANJUG) Zgrada Prometne banke Kuća Bete i Riste Vukanovića Kuća Jovana Skerlića Kuća porodice Ribar Kuća Milana Piroćanca Zgrada Velike škole Zgrada Kolarčevog narodnog univerzizeta Etnografski muzej Kuća Laze Pačua Zgrada Agrarne banke Kuća dr Stanoja Stanojevića Dom društva Crvenog krsta Atelje Uroša Predića Kuća u Ul. Cara Dušana 10 Kuća Stevana Kaćanskog Spomenik Moši Pijade Kuća Dimitrija Krsmanovića Kuća vajara Dragomira Arambašića Kafana „Ruski car“ Zgrada Ekonomske škole Zgrada Prve beogradske gimnazije Spomenik Pobedniku Kuća Miladina Pećinara Palata SANU Zgrada Druge ženske gimnazije (Škola „Nikola Tesla“) Zgrada Trgovačke akademije Fotografski atelje Milana Jovanovića Kuća porodice Hristić-Mijušković Kuća Milana A. Pavlovića Moderna garaža u Beogradu Hotel „Mažestik“ Kuća Leone Panajot Kuća Mihaila Đurića Kuća porodice Milovanović Kuća Radisava Jovanovića Zgrada Društva svetog Save Kuća Dimitrija Živadinovića Kuća Andre Đorđevića Parno kupatilo braće Krsmanović Kuća Zdravka Đurića Zgrada Ljubomira Miladinovića Kuća trgovca Crvenčanina Zgrada Josifa Šojata Kuća Milorada Pavlovića Zgrada Jakova Čelebonovića Spomen dom vajara Radete Stankovića Botanička bašta Jevremovac Zgrada Ministarstva pošta Kompleks radničkih stanova Palata penzionog fonda Zgrada Aero kluba Dom vračarske štedionice u Beogradu Zgrada Penzionog fonda Beočinske fabrike cementa u Beogradu Kuća izdavača i knjižara Gece Kona u Beogradu Dom sindikata (Beograd) Bitef teatar Beogradska sinagoga Kuća knjižara Marka Markovića Termoelektrana „Snaga i svetlost“ Zgrada Klasne lutrije u Beogradu Hotel „Prag” u Beogradu Umetnička livnica „Plastika“ u Beogradu Spomenik vojvodi Vuku Kuća građevinara Karla Knola u Beogradu Zgrada sa slikarskim ateljeima i galerijom Salona Muzeja savremene umetnosti u Beogradu Dom Saveza nabavljačkih zadruga državnih službenika u Beogradu Spomenik Vasi Čarapiću u Beogradu Zgrada predstavništva Prvog dunavskog parobrodarskog društva u Beogradu Zgrada „Progresa” u Beogradu Zgrada Doma štampe Zgrada Hempro Zgrada Službe društvenog knjigovodstva Jugoslavije
Surčin	Crkva Sv. Paraskeve u Boljevcima Crkva Svetog Vaznesenja u Jakovu Crkva Sv. Nikole u Dobanovcima Manastir Fenek Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Progaru Stara porodična kuća Aćimovića Crkva Svete Petke u Surčinu Crkva Svetog Save u Bečmenu Crkva Svetog Jovana Preteče u Petrovčiću Muzej vazduhoplovstva u Beogradu Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Ugrinovcima
Čukarica	Zgrada škole u Žarkovu Osnovna škola „Ljuba Nenadović“ Crkva Svetog Nikole u Ostružnici Janićevi dućani u Ostružnici Janićeva kafana u Ostružnici Zgrada u Ul. Turgenjevljevoj 1 Fabrika šećera Zgrada Kovnice novca Crkva Rođenja Bogorodice sa Boračkim grobljem