Patrijarh srpski Pajsije I
| Patrijarh srpski Pajsije I | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1542. |
| Mesto rođenja | Janjevo, |
| Datum smrti | 2. novembar1647.(105 god.) |
| Mesto smrti | Peć, |
| Arhiepiskop pećki i patrijarh srpski | |
| Godine | (1614–1647) |
| Prethodnik | Jovan I |
| Naslednik | Gavrilo I |
| Mitropolit lipljanski | |
| Godine | (1612–1614) |
Patrijarh srpski Pajsije I, poznat i kao Pajsije Janjevac (Janjevo, oko 1542. godine – Peć, 2. novembar 1647) bio je arhiepiskop pećki i patrijarh srpski od 1614. do 1647. godine.[1] Od 2017. godine Srpska pravoslavna crkva ga proslavlja kao svetitelja.[2] Datum njegovog praznovanja je 3/16. oktobar.[3][4] Bio je vešt diplomata.[5]
Lipljanski mitropolit[uredi | uredi izvor]
Pajsije je rođen u kosovskom mestu Janjevu kao sin srpskog pravoslavnog sveštenika Dimitrija. Školovao se u rodnom mestu i obližnjem manastiru Gračanici. Kao služitelj srpskog patrijarha Jovana postavljen je 1612. godine za gračaničkog, odnosno lipljanskog mitropolita. Kada je 1614. godine patrijarh Jovan pozvan u Carigrad gde je trebalo da odgovara za optužbe da je sarađivao sa papom i italijanskim vladarima, mitropolit Pajsije je preuzeo privremenu upravu nad Srpskom patrijaršijom. Pod pretpostavkom da se patrijarh Jovan neće vratiti, srpski arhijereji su izabrali mitropolita Pajsija za novog patrijarha na saboru koji je održan 4. oktobra 1614. godine u Gračanici. Nekoliko dana kasnije, u Carigradu je obešen srpski patrijarh Jovan, zbog saradnje sa papom i zapadnim vladarima.[6]
Srpski patrijarh[uredi | uredi izvor]
Pajsijevim dolaskom na čelo Srpske patrijaršije označen je zaokret u crkvenoj upravi. Novi patrijarh se u potpunosti posveti sređivanju unutrašnjih prilika, poklanjajući veliku pažnju eparhijama i manastirima, pogotovo onima koji su se nalazili u pograničnim i zagraničnim oblastima. Njegove česte kanonske posete raznim srpskim eparhijama započele počele su nedugo po sređivanju stanja u središtu patrijaršijske uprave. Tokom 1620. godine posetio je zapusteli manastir Žiču i odatle je poneo odneo jedno Tetrajevanđelje, da se sačuva dok se Žiča ne obnovi. Tokom 1623. godine posetio je manastir Ubožac, a 1626. godine je boravio u Bečkereku (današnji Zrenjanin). Tokom 1627. godine boravio je u Sremu, a dve godine kasnije posetio je manastir Privinu Glavu i selo Vrdnik. Iz ovog manastira je uzeo Čatovnik, koji je potom povezao i vratio manastiru (1630). Zajedno sa beogradskim mitropolitom Avesalomom, ponovo je posetio Srem i tom prilikom se 7. oktobra 1632. godine poklonio moštima svetog Stefana Štiljanovića u manastiru Šišatovcu. U međuvremenu, posetio je Temišvaru tokom 1629. godine, a potom i manastir Gornjak gde se 29. decembra 1629. godine potpisao na jednoj knjizi. Manastir Vojlovicu je posetio 30. avgusta 1632. godine, odakle je uzeo posni triod. Patrijarh Pajsije je vodio brigu i o pravoslavnim Srbima u zagraničnim oblastima, pogotovo na području Marčanske eparhije u Habzburškoj monarhiji. Tokom 1631. godine, došao sa mitropolitom sofijskim Jeftimijem u pogranične oblasti eparhiju, o čemu je slavonski zapovednik Egenberg izvestio Ratni savet u Gracu. Tokom 1635. godine, boravio je u manastiru Dečanima, a 1641. godine je posetio manastir Ravanicu. Naredne godine je boravio u Prizrenu. Tokom Pajsijeve uprave, Srpska patrijaršija je razvijala žive odnose sa Ruskom patrijaršijom putem neposrednih veza između raznih srpskih eparhija i manastira i Ruske pravoslavne crkve. Poučen gorkim iskustvima, bio je suzdržan u kontaktima sa predstavnicima Rimokatoličke crkve, kako iz političkih, tako i iz verskih razloga.
Na jednoj staroj listini je bilo zapisano o patrijarhu Pajsiju (-onom koji je kosovsku Gračanicu pokrio): Naš patrijar je slab; njemu ima više od sto godina. On je u tavnici u Turskim okovima.[7]
Uprkos poznim godinama, krenuo je 1646. godine na hodočašće u Svetu Zemlju, odakle se vratio naredne godine i ubrzo potom je umro 2. novembra 1647. godine u Peći.[8]
Ulagao je velike napore u obnovu manastira i parohijskih hramova. Između ostalog, za vreme njegove uprave je popravljena Crkva svetog Dimitrija, čiji su krovovi pokriveni olovom, a delimično su obnovljene i freske. Patrijarh Pajsije je bio veliki knjigoljubac.
Bavio se prikupljanjem, pronalaženjem, prepisivanjem i povezivanjem knjiga. Napisao je i dva značajna književna dela: Žitije cara Uroša i Službu caru Urošu.[9]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Vuković 1996, str. 388-390.
- ^ „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora (SPC, 26. maj 2017)”. Arhivirano iz originala 05. 06. 2017. g. Pristupljeno 04. 06. 2017.
- ^ „Saopštenje za javnost Svetog Arhijerejskog Sabora (SPC, 18. maj 2019)”. Arhivirano iz originala 18. 05. 2019. g. Pristupljeno 19. 05. 2019.
- ^ „Žitije i podvizi Svetog Pajsija Janjevca, Patrijarha pećkog • Radio ~ Svetigora ~”. svetigora.com (na jeziku: srpski). 2021-10-16. Pristupljeno 2023-01-28.
- ^ Četnik, Milan. „Diplomatske bravure patrijarha Pajsija”. Politika Online. Pristupljeno 2023-06-12.
- ^ Vuković 1996, str. 242, 388.
- ^ "Sion", Beograd 21. februar 1875.
- ^ Vuković 1996, str. 389-390.
- ^ Vuković 1996, str. 390.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Evro, Unireks, Kalenić.
- Ruvarac, Ilarion (1888). O pećkim patrijarsima od Makarija do Arsenija III (1557-1690). Zadar.
- Samardžić, Radovan (1993). „Srpska pravoslavna crkva u XVI i XVII veku”. Istorija srpskog naroda. knj. 3, sv. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 5—102.
- Slijepčević, Đoko M. (1933). „Pajsije, arhiepiskop pećski i patrijarh srpski kao jerarh i književni radnik” (PDF). Bogoslovlje. 8 (2): 123—144.
- Slijepčević, Đoko M. (1933). „Pajsije, arhiepiskop pećski i patrijarh srpski kao jerarh i književni radnik” (PDF). Bogoslovlje. 8 (3): 241—283.
- Slijepčević, Đoko M. (1962). Istorija Srpske pravoslavne crkve. knj. 1. Minhen: Iskra.
- Patrijarh Pajsije, Sabrani spisi. Prevod, predgovor i komentari Tomislav Jovanović, Biblioteka Stara srpska književnost u 24 knjige, knjiga 16, Prosveta - Srpska književna zadruga, Beograd 1993.
- Tomislav Jovanović, Književno delo patrijarha Pajseja, Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve, Beograd 2001.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Veronauka: Pajsije I Janjevac
- Vladimir Anđelković, Novi krstaški rat, "Večernje novosti" od 23. maja 2008. godine
- Branimir B. Stanojević: Svi srpski arhiepiskopi i patrijarsi, "Glas javnosti" od 14. novembra 2008. godine Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. oktobar 2013)
