1966
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vekovi: | |
| Decenije: | |
| Godine: | |
 1966 na Vikimedijinoj ostavi.
| |
| |
1966. je bila prosta godina.
Događaji[uredi | uredi izvor]
Januar[uredi | uredi izvor]
- 1. januar — Tokom novogodišnje noći u Centralnoafričkoj Republici Žan-Bedel Bokasa izveo je vojni udar. Zbačen je predsednik David Dacko, raspušten je parlament i ukinut ustav. Bokasa je zauzeo prozapadno držanje.
- 2. januar — Počelo je emitovanje Trećeg programa Radio Beograda.
- 3. januar — Predsednik Gornje Volte Maurice Iameogo primoran je na ostavku narodnim protestima, zamenio ga je general Sangoule Lamizana (do 1980).
- — Sami Iounge mlađi, crni student, ubijen je u Taskigiju, Alabama, jer je koristio toalet samo za belce; njegova organizacija, Studentski nenasilni koordinacioni odbor (Student Nonviolent Coordinating Committee), nakon ovog događaja je postala prva organizacija za ljudska prava koja se suprotstavila ratu u Vijetnamu.
- 3. januar — 15. januar U Havani je počela sa radom Trikontinentalna konferencija u organizaciji Organizacije solidarnosti sa narodima Azije, Afrike i Latinske Amerike.
- 4. januar — U Taškentu se uz sovjetsko posredovanje održavao susret indijskog i pakistanskog premijera u kom je omogućen prekid rata između dve zemlje.
- 9. januar — Na beogradskom Sajmu održana je prva Gitarijada (kasnije se Gitarijada održava svake godine u Zaječaru).
- 10. januar — Indija i Pakistan su potpisali deklaraciju iz Taškenta čime je okončan Indijsko-pakistanski rat iz 1965.
- — U Indiji je preminuo premijer Lal Bahadur Šastri, nasleđuje ga Indira Gandi, ćerka bivšeg premijera Džavaharlal Nehrua.
- 15. januar — Vojni udar u Nigeriji, prvi u istoriji države, zbačen je predsednik Namdi Azikive; general Johnson Aguiyi-Ironsi preuzima vlast u kontraudaru i postaje šef države (do jula).
- 16. januar — Čikago Buls, zvanično osnovan i postao član Nacionalnog košarkaškog saveza (NBA).
- 17. januar — U Nigeriji druga vojna frakcija izvršila kontraudar.
- — U sudaru iznad Španije američkog bombardera „B-52“ i španskog aviona za snabdevanje gorivom poginulo je osam ljudi, a bombarder je bio prinuđen da u Sredozemno more kod Palomaresa u Španiji izbaci tri male hidrogenske bombe, koja nisu eksplodirale. Događaj je poznat kao Palomareski incident.
- 24. januar — Indira Gandi je postala premijer Indije, (1966-77 i 1980-84).
- — Er Indija Let 101 srušio se na Mont Blan, poginulo je svih 117 putnika, uključujući doktora Homi J. Bhabha, predsednika Indijske komisije za atomsku energiju.
- 26. januar — Novi premijer Australije je postao Harold Holt, takođe liberal, posle Roberta Menziesa, u godini porasta australijskog angažmana u Vijetnamu i pored velikih protesta stanovništva.
- 29. januar — Luksemburški kompromis vraća jednoglasno donošenje odluka u Evropskoj ekonomskoj zajednici, čime je okončana blokada zbog francuske Politike prazne stolice.
Februar[uredi | uredi izvor]
- 3. februar — Luna 9 bila je prva letelica koja se meko spustila na Mesec.
- 5. februar — Dobitnik NIN-ove nagrade je Meša Selimović za roman "Derviš i smrt". Žiri u sastavu Velibor Gligorić (predsednik), Miloš I. Bandić, Borislav Mihajlović Mihiz, Zoran Mišić, Muharem Pervić, Eli Finci i Petar Džadžić svoju odluku doneo je jednoglasno.
- 12. februar — Južnovijetnamske i južnokorejske snage započinju masakre u selu Taj Vinh, sledećeg meseca, 1.200 žrtava.
- 14. februar — Umesto australijske funte uveden australijski dolar.
- — Sovjetski pisci Julij Danijel i Andrej Sinjavski osuđeni su na pet odnosno sedam godina zbog objavljivanja "antisovjetskih tekstova".
- — Željeznička nesreća kod mesta Kaštel Stari (Hrvatska), 29 mrtvih.
- 17. februar — Francuska je lansirala svoj prvi satelit s poligona u Sahari.
- 22. februar — U Ugandi je premijer Milton Obote preuzeo svu vlast, svrgao je predsednika Mutesu.
- — Britanska vlada u sklopu politike smanjenja vojnih troškova objavljuje nameru da napusti bazu Aden istovremeno sa davanjem nezavisnosti Federaciji Južne Arabije. Front za oslobođenje Južnog Jemena koji podržava Egipat, vodi gerilsku borbu protiv britanskog garnizona i postepeno stiče nadzor nad velikim delom države.
- 23. februar — Sirijski puč: predsednik Amin el Hafez iz "panarapskog" krila partije Baas zbačen je od levog "velikosirijskog" krila partije na čelu sa načelnikom generalštaba Salah Jadidom. Na mesto predsednika postavljen je general Nur ad-Din el Atasi (do 1970), Hafez al-Asad je ministar odbrane. Tradicionalno rukovodstvo partije Baas je proterano. Došlo je do trajnog raskola sa iračkim ogrankom. Novu vlast karakterisalo je vatreno neprijateljstvo prema Izraelu, a nova vlast je uspostavilo bliske odnose sa SSSR.
- 24. februar — Gana, vojni udar, predsednik Kvame Nkrumah zbačen je dok je bio u u poseti Pekingu. Vlast preuzima i osniva vladu general Josef Ankrah. Vojska raspušta Stranku narodne konvencije, ukida ustav i proganja pristalice predsednika Nkrumaha.
- 25. februar — Miroslav Krleža dobija Njegoševu nagradu za roman "Zastave".
- 25. februar — 26. februar — III plenum CK SKJ - smanjivanje saveznih investicija, podrška Privrednoj reformi.
Mart[uredi | uredi izvor]
- 1. mart — Venera-3 se srušila na Veneru, prva letelica koja je dotakla drugu planetu.
- 2. mart — Štampan prvi broj lista Tempo, najstarijeg sportskog magazina na Balkanu, (izlazio do 2004. godine).
- 2. mart — Premijer Ugande Milton Obote zbacio predsednika (i kralja Bugande) Mutesu II.
- 3. mart — Formirana Beogradska autobuska stanica, (BAS).
- 3. mart — 14. mart — U Ljubljani održano Svetsko prvenstvo u hokeju na ledu, SSSR šampion.
- 4. mart — Džon Lenon je u jednom intervjuu izjavio da su Bitlsi postali „popularniji od Isusa”, što je izazvalo gnev hrišćanskih vernika u SAD.
- 5. mart — Pesma Evrovizije 1966: pobedila je austrijska numera, Jugoslaviju je predstavljala Berta Ambrož s pesmom "Brez besed", (što je bila prva evrovizijska pesma na slovenskom jeziku) i zauzela 7 mesto.
- 6. mart — U Austriji Narodna stranka osvaja apsolutnu većinu na izborima. Prekinuta je tradicija koalicionih vlada sa socijalistima.
- 8. mart — FK Partizan u Beogradu pobedio prašku Spartu sa 5:0 (u Pragu izgubio 4:1), i plasirao se u polufinale Kupa šampiona.
- 8. mart — SAD objavile da će znatno povećati broj vojnika u Južnom Vijetnamu.
- 8. mart — Irski republikanci eksplozijom prepolovili Nelsonov stub u Dablinu.
- 8. mart — 22. mart — U zagrebačkoj Galeriji suvremene umjetnosti održana izložba Pop art.
- 10. mart — U Finskoj na prevremenim političkim izborima veliki uspeh su postigli socijaldemokrati.
- 11. mart — Završetak III plenuma CK SKJ o smanjivanju saveznih investicija i podršci Privrednoj reformi, odlučeno da preduzeća mogu investirati bilo gde u SFRJ (ne samo u nerazvijenim krajevima).
- 11. mart — U Indoneziji predsednik Sukarno predao izvršna ovlašćenja generalu Suhartu. Indonezijski masakri 1965-66. se tek počinju da smiruju.
- 11. mart — Francuski predsednik Šarl de Gol je objavio povlačenje francuskih jedinica iz komande NATO, ali Francuska je i dalje formalno članica saveza. Američke baze u Francuskoj su raspuštene. Glavna komanda NATO je preseljena u Belgiju.
- 12. mart — Međunarodni Raselov sud zasedao je u Stokholmu.
- 16. mart — Gemini 8 (Blizanci 8): Prvo uspešno spajanje dve letelice u svemiru.
- 26. mart — Širom SAD demonstracije protiv Vijetnamskog rata.
- 31. mart — Britanski laburistički premijer Harold Vilson je pobedom na izborima povećao uverljivu većinu u Donjem domu parlamenta.
- 31. mart — III plenum CK SKJ, smanjivanje saveznih investicija, podrška Privrednoj reformi, preduzeća mogu investirati bilo gde u SFRJ, ne samo u nerazvijenim krajevima.
April[uredi | uredi izvor]
- 3. april — Luna 10 je prva letelica u Mesečevoj orbiti.
- 4. april — Stupio na snagu Sporazum između Jugoslavije i Austrije o regulisanju zapošljavanja jugoslovenskih radnika u Austriji (→ gastarbajter).
- 13. april — Bombarderi Američkog ratnog vazduhoplovstva izveli prve vazdušne napade na Severni Vijetnam u Vijetnamskom ratu.
- 13. april — Predsednik Iraka Abdul Salam Arif poginuo je u avionskoj nesreći, nasledio ga je brat Abdul Rahman Arif (do 1968).
- 15. april — Međunarodni Raselov sud nakon zasedanja u Stokholmu osudio je američke ratne zločine i strahote u Vijetnamu.
- 15. april — U Ugandi je objavljen Novi ustav, njim je država postala unitarna, spojena je dužnost predsednika Republike i šefa vlade.
- 18. april — 38. dodela Oskara, (prva prenošena u boji); najbolji film "The Sound of Music" "Moje pesme, moji snovi", ukupno pet nagrada od deset nominacija, zapažen uspeh imao je i film "Doktor Živago".
- 19. april — U Austriji je kancelar Jozef Klaus sastavio jednostranačku vladu.
- 21. april — Hajle Selasije je posetio Jamajku, rastafarijanci to kasnije proslavljaju kao "Grounation Day".
- 21. april — Andrej Gromiko. sovjetski ministar spoljnih poslova u službenoj poseti Italiji, potpisan je sporazum o povećanju trgovine između dve države. FIAT dogovara izgradnju fabrike u SSSR.
- 26. april — Taškent, glavni grad, Uzbekistana, razoren u zemljotresu.
- 27. april — Sastanak pape Pavla VI i Andreja Gromika sovjetskog ministar spoljnih poslova u Vatikanu.
- 28. april — Prvi veći okršaj u građanskom ratu u Rodeziji nazvan Bitka kod Sinoie (Chinhoyija), ubijeno je sedam gerilaca.
- 29. april — U Vijetnamu se nalazi 250.000 američkih vojnika.
- 30. april — Anton Lavej (Anton LaVey) osnovao je u San Francisku Crkvu Satane.
Maj[uredi | uredi izvor]
- 3. maj — Objavljen je prvi broj muzičkog časopisa "Džuboks" (časopis je izlazio do 1986. a izdavale su ga gornjomilanovačke Dečje novine).
- 4. maj — Tajland se upliće u vijetnamski sukob i šalje svoj korpus u pomoć južnovijetnamskoj vojsci.
- 8. maj — U Alžiru vlada nacionalizuje rudnike, potom banke i osiguravajuća društva.
- 11. maj — Finale Kupa šampiona 1966. u Briselu: Real Madrid - FK Partizan 2:1.
- 12. maj — U Severnoj Irskoj počinje delovanje lojalističke paravojne jedinice "Alsterske dobrovoljačke snage" (UVF).
- 15. maj — Indonezija poziva Maleziju na mirovne pregovore.
- 16. maj — "Obaveštenje od 16. maja" označava početak Kulturne revolucije u Kini. Politbiro Komunističke partije Kine je prihvatio stavove Mao Cedunga, čime je zvanično pokrenuta Kulturnu revoluciju, zvanično kao kampanja da se Kina očisti od svojih liberalnih buržoaskih elemenata i da se nastavi revolucionarna klasna borba.
- 16. maj — "The Beach Boys" izdaju album "Pet Sounds" a Bob Dilan "Blonde on Blonde".
- 16. maj — Izbijaju štrajkovi britanskih pomoraca, blokirane su glavne luke.
- 17. maj — Grčka i turska vlada započele su direktne pregovore namerni da reše kiparsko pitanje.
- 20. maj — Prstenasto pomračenje Sunca, u Jugoslaviji prekriveno 70-90% diska.
- 24. maj — Rok sastav "Elipse" svirao je pred J. B. Titom – smatra se da je to bio "presudan trenutak za rokenrol u Jugoslaviji".
- 26. maj — Britanska Gijana je postala nezavisna država u okviru Britanskog komonvelta.
- 27. maj — Vođa finskih socijaldemokrata Rafael Pasio osnovao je levu vladu koju su podržali i komunisti.
- 28. maj — Nakon mirovnih pregovora između Indonezija i Malezije proglašen kraj Konfrontasi-ja.
Jun[uredi | uredi izvor]
- 1. jun — DR Kongo: bivši premijer Evariste Kimba i trojica ministara obešeni pred 50.000 gledalaca, osuđeni zbog planiranja puča.
- — Kraj emitovanja američke televizijske sitcom serije "The Dick Van Dyke Show"-a. koja se originalno prikazivala na CBS-u od 3. 10. 1961. do 1. 6. 1966, (tvorac serije Karl Reiner (Carl Reiner) i glavne zvezde Dik Van Djyk i Meri Tajler Mur). Serija je imala priličan uticaj na celokupnu buduću TV-produkciju u SAD
- 2. jun — Surveyor 1 je prva američka letelica koja se mekano spustila na Mesec.
- — Šesti kongres SSRN Jugoslavije.
- 10. jun — U odbrani od izraelskih napada na jordanskoj teritoriji pomaže iračka i saudijska vojska. Kralj Husein sirijskoj i palestinskoj vojsci ne odobrava pristup u strahu od pokušaja narušavanja vlasti.
- 13. jun — U slučaju Miranda protiv Arizone Vrhovni sud SAD presudio je da policija mora da obavesti osumnjičenog o njegovim pravima pre ispitivanja (You have the right to remain silent...).
- 14. jun — Kongregacija za nauk vjere je ukinula (Index librorum prohibitorum) Indeks zabranjenih knjiga.
- 15. jun — Vođe država Zajedničke Afro-madagaskarske Organizacije sastali su se u Tananariveu i potpisali sporazum o međusobnoj političkoj i ekonomskoj saradnji.
- 16. jun — Sednica Izvršnog Komiteta CK SKJ, raspravljano o pitanju "Izvesnih deformacija" u radu nekih organa Državne bezbednosti, formirana partijsko-državna komisija za ispitivanje problema.
- — Osnovan Kajakaški savez Jugoslavije.
- 18. jun — Sedmi direktor CIA-a, Viliam Raborn podneo je ostavku; Ričard Helms postaće njegov naslednik.
- 22. jun — Svetsko prvenstvo u hrvanju u Ohaju, Stevan Horvat osvojio zlatnu medalju.
- — Tokom marša za ljudska prava u Grinvudu, Misisipi, Stokeli Karmajkl razglašava koncept Black Power.
- — Iz Naučnog društva BiH osnovana je Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine.
- 25. jun — SFR Jugoslavija i Vatikan su obnovili diplomatske odnose.
- 28. jun — "Argentinska revolucija": predsednik Argentine Arturo Umberto Ilia zbačen u vojnom udaru, general Huan Karlos Ongania je postao de fakto predsednik (do 1970, vojna vlast je trajala do 1973).
- 29. jun — 30. jun — Operacija "Rolling Thunder" ("Kotrljajući grom"), eskalacija: Amerikanci gađaju skladišta nafte kod Hanoja i Hajfonga, ali Vijetnamci su ranije dispergovali zalihe.
- 30. jun — Ričard Helms je postao osmi direktor CIA, (do 1973).
- — Glavni grad DR Konga Léopoldvil promenio je ime u Kinšasa.
- — Francuska formalno napustila NATO.
- — Osnovana je Nacionalna organizacija žena (SAD) u Vašingtonu, D. C.
Jul[uredi | uredi izvor]
- 1. jul — Održan je IV „Brionski plenum“ CK SKJ, na kojem je doneta Odluka: reorganizacija organa Državne bezbednosti a iz rukovodstva partije je isključen Svetislav Stefanović Ćeća i prihvaćena je ostavka Aleksandra Rankovića na sve funkcije. Podnet je Izveštaj Komisije (formirane 16. juna): DB je monopol pojedinaca, postoje tendencije da se postavi iznad društva, korišćeno je prisluškivanje ljudi i ustanova, i filtriranje informacija za funkcionere. Prema rečima Tita: "deformacije" SDB stvorile su bile sistem koji je pritiskao čitavo društvo (stagnacija i nesprovođenje odluka donetih na plenumima i kongresima); Mijalko Todorović izabran je za sekretara CK, Milentije Popović za člana Izvršnog komiteta, Dobrivoje Radosavljević kooptiran za člana CK SKJ.
- 1. jul — U Velikoj Britaniji tek nakon dugotrajnih pregovora postignuto kompromisno rešenje štrajka pomoraca, nanete su velike štete trgovini. Britanska vlada dekretom zamrzava cene i plate na godinu dana nastojeći da zaustavi inflaciju. Tradicionalni savez između laburista i sindikata počinje da popušta.
- 2. jul — SSSR je povećao pomoć DR Vijetnamu. SAD su intenzivirale vojne operacije u Vijetnamu, sukob se dodatno zaoštravao.
- 2. jul — Francuzi počinju nuklearne probe na pacifičkim atolima Moruroa i Fangataufa.
- 4. jul — Na području bivšeg logora Jasenovac otkriven je spomenik Kameni cvijet.
- 4. jul — U SAD stupio na snagu Zakon o slobodi informacija. Opšta mobilizacija u Severnom Vijetnamu.
- 5. jul — Savezna skupština usvojila je novi Plan društvenog razvoja 1966-70.
- 6. jul — U Malaviju proglašena republika, prvi predsednik je premijer Hastings Kamuzu Banda (do 1994).
- 11. jul — Počelo je Svetsko prvenstvo u fudbalu 1966. u Engleskoj.
- 12. jul — Raspušten partijski komitet u Sekretarijatu inostranih poslova, navodno, mesto koncentracije Rankovićevih snaga.
- 13. jul — Ričard Spek ubio osam medicinskih sestara studentica u Čikagu.
- 14. jul —Jordanska vlada prekida odnose sa PLO. Palestinci svoje izbegličke kampove potom pretvaraju u oslobođena područja, oružano se suprotstavljaju svakom pokušaju uplitanja jordanske vojske. Zbog novih upada palestinskih gerilaca izraelske oružane snage napadaju jordansku i sirijsku teritoriju i dolazi do stradanja civilnog stanovništva, UN to osuđuju.
- 15. jul — Sednica svih pet veća Savezne skupštine, aklamacijama prihvaćena ostavka Aleksandra Rankovića i izbor Koče Popovića za potpredsednika Jugoslavije.
- 29. jul — Pobuna severnjačkih mladih oficira u Nigeriji, ubijen je premijer Baleva, vlast preuzima vojni šef države Džonson Agui-Ironsi iz plemena Ibo. On je pobunjenike nagovarao da se predaju i nastojao je da centralizuje državu. U severnim pokrajinama u kojima živi muslimansko stanovništvo nizali su se pogromi pripadnika plemena Ibo koje se optuživalo da monopolizuje javne funkcije i rentabilne poslove. Neki delovi vojske digli su pobunu. Predsednik Ironsi je zarobljen i ubijen. Vlast preuzima Jakubu Govon, takođe poreklom iz severnih pokrajina, ali hrišćanin. On je nagovarao pobunjenike da se vrate u kasarne i obećao je da će ukinuti povlastice plemena Ibo. U severoistočnoj pokrajini Bijafra, središtu plemena Ibo, general Odemegvu Ojukvu osnovao je autonomnu vladu koja je odbijala sve predloge sporazuma.
- 29. jul — Bob Dilan povređen u nesreći na motociklu u Vudstoku, Njujork.
- 30. jul — Kontroverzno finale Svetskog šampionata: Engleska - Nemačka 4:2, posle produžetaka (sporan treći gol Engleza), titula za Englesku. -Indira Gandi sa Titom na Brionima.
Avgust[uredi | uredi izvor]
- 1. avgust — Čarls Vitmen ubio snajperom 13 ljudi sa kule Univerziteta u Teksasu u Ostinu.
- 5. avgust — Počela je igradnja Svetskog trgovačkog centra.
- 5. avgust — Martin Luter King je pogođen kamenom dok je vodio marš za građanska prava u Čikagu.
- 6. avgust — Bitlsi izdali album Revolver.
- 11. avgust — Džon Lenon se u Čikagu izvinio zbog izjave da je popularniji od Isusa.
- 14. avgust — Lunar orbiter 1 je prvi američki orbiter oko Meseca.
- 15. avgust — Sirijsko-izraelski okršaj u Galilejskom jezeru.
- 19. avgust — U istočnoj Turskoj u zemljotresu Vartou poginulo je 2.394 osoba.
- 26. avgust — Prvi veći okršaj između SVAPO i južnoafričkih snaga u Namibiji, početak Južnoafričkog graničnog rata.
- 27. avgust — Poseta Šarla de Gola poseta Francuskoj Somalskoj Obali, danas Džibuti, praćena neredima, de Gol naređuje novi referendum o statusu.
- 29. avgust — Poslednji koncert Bitlsa održan je u Kandlestik Parku u San Francisku.
- 30. avgust — Počelo je Evropsko prvenstvo u atletici 1966. u Bidimpešti.
- 31. avgust — Dorsi snimili su snimili svoj album The Doors.
Septembar[uredi | uredi izvor]
- 1. septembar — Pad aviona kompanije Britanija ervejs kod Ljubljane, 98 mrtvih.
- 2. septembar — Ralf H. Baer je došao na ideju za videoigre.
- 5. septembar — Izvršni komitet CK SK Srbije je usvojio izveštaj Komisije za ispitivanje zloupotreba u SDB: Služba zatvorena prema društvu, opterećena pretenzijama da prati, ocenjuje i utiče na celokupni društveni život (opsežno i tendenciozno praćenje "antisocijalističkih pojava" u Beogradu i politika diskriminacije prema narodnostima.
- 6. septembar — U parlamentu Kejptauna od strane neuravnotežene osobe izboden je i ubijen južnoafrički premijer Hendrik Frenš Ververd. Nasledio ga je Baltazar Vorster koji kao i svoj prethodnik nastavlja nepopustljivo da brani povlastice bele manjine -Otvorena Metropoliten opera u Njujorku.
- 8. septembar — Na američkoj TV mreži NBC emitovana je prva epizoda TV serije Zvezdane staze.
- 14. septembar — Šesta, proširena, sednica CK SK Srbije, oštra osuda birokratsko-nacionalističke prakse, političkih zloupotreba, deformacija u SDB..., iz partije isključeni Vojin Lukić i Života Savić, predloženo da se isključi i Ranković.
- 19. septembar — Osnovana Matematička gimnazija u Beogradu.
- 25. septembar — Svetsko prvenstvo u gimnastici u Dortmundu, zlatnu medalju osvojio je Miroslav Cerar.
- 30. septembar — Bivši britanski protektorat Bečuana postao je nezavisna republika Bocvana i postaje deo Komonvelta. Za predsednika je imenovan Serece Khama iz Demokratske stranke.
- 30. septembar — Baldur fon Širah i Albert Šper pušteni iz zatvora. -Mihajlo Mihajlov osuđen na godinu dana zatvora zbog pokušaja izdavanja časopisa.
Oktobar[uredi | uredi izvor]
- 3. oktobar — Tito i Gamal Abdel Naser u Indiji, razgovori o nesvrstanosti.
- 4. oktobar — Bivši britanski protektorat Basutoland postao je nezavisna država Lesoto. Šef države je kralj Mešoešoe II, premijer je Libau Džonatan, vođa Nacionalne stranke -Predstavljena prva Tojota korola.
- 6. oktobar — LSD zabranjen u SAD, uključujući i naučna istraživanja.
- 15. oktobar — U SAD osnovana Partija crnih pantera, revolucionarna levičarska organizacija crnaca.
- 26. oktobar — NATO premešta sedište iz Pariza u Brisel.
- 27. oktobar — Generalna skupština Ujedinjenih nacija oduzela Južnoj Africi mandat nad Jugozapadnom Afrikom.
Novembar[uredi | uredi izvor]
- 4. novembar — Reka Arno je poplavila Firencu, ostavivši na hiljade ljudi bez doma i uništivši ili oštetivši milione knjiga i slika.
- 5. novembar — Trideset osam afričkih država traži od V. Britanije da upotrebi silu protiv odmetnute bele vlade u Rodeziji. Midterm izbori u SAD: Edvard Bruk iz Masačuseta je prvi crnac u Senatu SAD od Rekonstrukcije; glumac Ronald Regan izabran je za guvernera Kalifornije.
- 9. novembar — Sreli se Joko Ono i Džon Lenon.
- 13. novembar — Incident u Samu; izraelski napad na selo Samu na jordanskoj Zapadnoj obali.
- 14. novembar — Otvoren prvi butik u Beogradu "Eva".
- 27. novembar — Početak rada HE Bajina Bašta (365 MW), najvećeg objekta na Drini, predsednik Tito je svečano pustio u rad.
- 28. novembar — U Burundiju oficir Majkl Mikombero organizovao je državni udar. Srušio je monarhiju, proglasio se predsednikom Republike. Nova vlada takođe je osigurala vlast plemena Tuci i uspostavila jednostranački sistem.
- 30. novembar — Barbados je postao nezavisan od V. Britanije.
Decembar[uredi | uredi izvor]
- 6. decembar — Bitlsi počeli snimanje albuma Pepper's Lonely Hearts Club Band.
- 8. decembar — Prilikom havarije grčkog feribota "Heraklion", koji je potonuo tokom nevremena kod ostrva Melos, poginula su 234 putnika i člana posade.
- 8. decembar — Sporazum o zabrani nuklearnog oružja u svemiru potpisalo 28 zemalja, uključujući SSSR i SAD.
- 9. decembar — Predsednik Tito pomilovao je od krivičnog gonjenja Rankovića, Stefanovića i još 16 članova grupe koja je "protivustavno delovala i zloupotrebila službene funkcije i ovlašćenja SDB".
- 14. decembar — U Španiji održan referendum o prihvatanju organskog zakona koji predviđa restaurisanje monarhije nakog Frankove vladavine.
- 15. decembar — U Holandiji je pala Kalsova vlada. Formirana je nova koalicija umerenih stranaka koje je predvodio Jele Zilstra.
- 18. decembar — Američki astronom Ričard Voker je otkrio Saturnov satelit Epimetej.
- 20. decembar — Nakon što je Čehoslovačka snabdela kiparsku vladu oružjem došlo je do produbljenja kiparske krize.
- 22. decembar — Nakon neuspešnih pregovora sa britanskom vladom, premijer Rodezije Ijan Smit je izjavio da je Rodezija već republika i da je izašla iz Komonvelta.
- 26. decembar — Maulana Karenga osmislio je praznik Kvanza za Afroamerikance.
- 30. decembar — SAD su suspendovale prodaju viška hrane (program "Hrana za mir") Jugoslaviji jer ona trguje sa Severnim Vijetnamom. Beogradska milicija rasteruje protest protiv rata u Vijetnamu.
- 31. decembar — Milovan Đilas je pušten iz zatvora gde je bio od 1962.
- 31. decembar — Mobutuova vlada u DR Kongu preuzima belgijsku rudarsku firmu Union Minière du Haut Katanga, koja je podsticala odcepljenje Katange i nadgledala veliko bogatstvo te regije.
Datum nepoznat[uredi | uredi izvor]
U Tantu je potvrđen mandat za dužnost generalnog sekretara UN.
U Italiji Aldo Moro podnosi ostavku. Mandat za sastavljanje nove vlade ponovo je poveren Moru koji formira svoju treću vladu levog centra.
U Turskoj je izabran za predsednika general Cevdet Sunaj.
u SR Nemačkoj liberali se povlače iz vladajuće koalicije. Kancelar Erhard podnosi ostavku, zamenjuje ga Kurt Georg Kiesinger koji je sastavio vladu velike koalicije koja je obuhvatila demohrišćane i socijaldemokrate. Ministar spoljnih poslova Nemačke je Vili Brant, zagovornik otvorene politike prema istočnim državama.
U prvim mesecima politička klima u Italiji pogoršana je zbog razotkrivanja navodnog organizovanja državnog udara koji su u leto 1964. pripremali delovi oružanih snaga i tajnih službi (SIFAR) a skrivali su ih visokopozicionirani političari.
U Iraku predsednik Abd es-Salam Arif je poginuo u vazduhoplovnoj nesreći. Nasledio ga je njegov brat Abd ar-Rahman Arif.
Velibor Vasović otišao je iz FK Partizana u amsterdamski AFK Ajaks.
Na konferenciji Varšavskog pakta u Bukureštu Nikolae Čaušesku predlaže paralelno i postupno raspuštanje snaga NATO i Varšavskog pakta. Rumunija se potvrđuje kao najsamostalnija istočna država.
Kanterberijski nadbiskup Artur Remzi posetio je Vatikan. Sastao se sa papom Pavlom VI, dogovoreno je približavanje Katoličke i Anglikanske crkve.
SFRJ: Petogodišnji plan privrednog i društvenog razvoja i razrada privredne reforme iz 1965.
Etiopija usvaja nekoliko ustavnih amandmana kojima se uvodi vlada odgovorna parlamentu. Haile Selasije je ipak apsolutistički vladao političkim životom u državi. Zbog nesprovođenja odgovorne agrarne reforme ekonomija u Etiopiji je stagnirala.
U Gornjoj Volti predsednik Jameogo je prisiljen da podnese ostavku od grupe oficira koje je predvodio pukovnik Sanguole Lamizana, on je preuzeo dužnost predsednika republike i premijera.
Trgovački sporazum Jugoslavije sa Iranom i Poljskom.
Popravlja se stanje u italijanskoj ekonomiji i prevladava se recesija iz protekle dve godine. Socijalistička konstituanta potvrdila je ponovno ujedinjenje socijalista i socijaldemokrata čime je stvorena jedinstvena socijalistička stranka.
Svetsko prvenstvo u veslanju na Bledu.
Španska vlada zatvorila je granice s Gibraltarom i ponovo istakla pravo na taj teritorij. Stanovništvo Gibraltara odlučno nastoji održati veze sa V. Britanijom.
Otkrivena dugoročna potencijacija, mogući ćelijski mehanizam učenja i pamćenja, Terje Lomo, Oslo.
Malavi, nezavisna država u sklopu britanskog Komonvelta, postaje republika. Hastings Banda imenovan je za predsednika, uspostavio je vlast. Vlada se približavala rasističkoj Rodeziji i Južnoafričkoj Republici i s njima sklapa važne trgovačke sporazume.
Amilkar Kabral vođa PAIGC objavio je oslobađanje polovine teritorije Portugalske Gvineje.
Rukovodstvo SFRJ: Predsednik Republike: Josip Broz Tito Predsednik Saveznog izvršnog veća: Petar Stambolić Predsednik Savezne skupštine: Edvard Kardelj
Televizijske serije: "Crni sneg", "Laku noć deco" (1966—67), "Ljudi i papagaji" TV Beograd
Rođenja[uredi | uredi izvor]
Januar[uredi | uredi izvor]
- 1. januar — Ivica Dačić, srpski političar
- 1. januar — Tihomir Orešković, hrvatski političar
- 7. januar — Ergin Ataman, turski košarkaški trener
- 13. januar — Patrik Dempsi, američki glumac i automobilista
- 14. januar — Marko Hijetala, finski muzičar, najpoznatiji kao basista i pevač grupe Nightwish
- 17. januar — Ljupčo Georgijevski, makedonski političar, 3. premijer Makedonije (1998—2002)
- 19. januar — Stefan Edberg, švedski teniser
- 23. januar — Dragana Mrkić, srpska glumica
- 29. januar — Romario, brazilski fudbaler i fudbalski trener
- 31. januar — Dekster Flečer, engleski glumac, reditelj i scenarista
Februar[uredi | uredi izvor]
- 1. februar — Loran Garnije, francuski di-džej i producent elektronske muzike
- 5. februar — Rok Petrovič, slovenački skijaš
- 6. februar — Rik Estli, engleski muzičar
- 8. februar — Hristo Stoičkov, bugarski fudbaler i fudbalski trener
- 13. februar — Nil Makdona, američki glumac i producent
- 14. februar — Denis Latin, hrvatski TV voditelj
- 19. februar — Miroslav Đukić, srpski fudbaler i fudbalski trener
- 19. februar — Enco Šifo, belgijski fudbaler i fudbalski trener
- 20. februar — Perica Bukić, jugoslovenski i hrvatski vaterpolista i političar
- 20. februar — Sindi Kroford, američki model i glumica
- 21. februar — Dejan Brđović, srpski odbojkaš i odbojkaški trener (prem. 2015)
- 24. februar — Bili Zejn, američki glumac i producent
- 25. februar — Tea Lioni, američka glumica i producentkinja
- 27. februar — Donal Loug, kanadski glumac
- 28. februar — Jovan Vraniškovski, arhiepiskop ohridski SPC
- 28. februar — Paolo Futre, portugalski fudbaler
Mart[uredi | uredi izvor]
- 1. mart — Zak Snajder, američki režiser, producent i scenarista
- 3. mart — Fernando Kolunga, meksički glumac
- 4. mart — Kevin Džonson, američki košarkaš i političar
- 6. mart — Alan Dejvis, engleski glumac, komičar i pisac
- 9. mart — Alison Dudi, irska glumica i model
- 19. mart — Anja Rupel, slovenačka muzičarka, novinarka i radio voditeljka
- 22. mart — Maks Rihter, engleski kompozitor i pijanista
- 22. mart — Brajan Šo, američki košarkaš i košarkaški trener
- 23. mart — Marin Hinkle, američka glumica
- 24. mart — Braća Teofilovići, srpski pevači tradicionalne muzike
- 26. mart — Majkl Imperioli, italijansko-američki glumac, scenarista i reditelj
- 27. mart — Žarko Paspalj, srpski košarkaš
- 29. mart — Krasimir Balakov, bugarski fudbaler i fudbalski trener
- 31. mart — Ivica Mavrenski, srpski košarkaš i košarkaški trener
April[uredi | uredi izvor]
- 8. april — Robin Rajt, američka glumica, rediteljka i producentkinja
- 9. april — Sintija Nikson, američka glumica
- 11. april — Lisa Stensfild, engleska muzičarka i glumica
- 15. april — Samanta Foks, engleska muzičarka i model
- 16. april — Jasna Đuričić, srpska glumica
- 24. april — Alesandro Kostakurta, italijanski fudbaler i fudbalski trener
- 27. april — Met Rivs, američki reditelj, scenarista i producent
Maj[uredi | uredi izvor]
- 1. maj — Čarli Šlater, američki glumac
- 6. maj — Maja Noveljić, srpska glumica
- 7. maj — Marta Savić, srpska pevačica
- 8. maj — Klaudio Tafarel, brazilski fudbalski golman
- 16. maj — Dženet Džekson, američka muzičarka, glumica i plesačica
- 21. maj — Lisa Edelstin, američka glumica
- 21. maj — Zdenko Kožul, hrvatski šahista
- 21. maj — Zvezdan Terzić, srpski fudbaler i fudbalski funkcioner
- 23. maj — Zvonko Pantović Čipi, srpski muzičar, najpoznatiji kao osnivač i frontmen grupe Osvajači
- 24. maj — Erik Kantona, francuski fudbaler i fudbalski trener
- 26. maj — Helena Bonam Karter, engleska glumica
- 26. maj — Ivo Nakić, hrvatski košarkaš
- 28. maj — Miljenko Jergović, bosanskohercegovačko-hrvatski književnik
- 28. maj — Ešli Lourens, američka glumica
Jun[uredi | uredi izvor]
- 6. jun — Anđela Kavanja, italijanska glumica, model i TV ličnost
- 12. jun — Mileta Lisica, srpski košarkaš (prem. 2020)
- 14. jun — Indira Radić, srpska pevačica
- 17. jun — Džejson Patrik, američki glumac
- 21. jun — Ivan Tasovac, srpski pijanista, dugogodišnji direktor Beogradske filharmonije (prem. 2021)
- 22. jun — Goran Kasum, srpski rvač
- 22. jun — Emanuel Senje, francuska glumica, muzičarka i model
- 25. jun — Dikembe Mutombo, kongoansko-američki košarkaš
- 26. jun — Dani Bun, francuski glumac, reditelj, scenarista i producent
- 27. jun — Džej-Džej Ejbrams, američki producent, scenarista i reditelj
- 28. jun — Džon Kjuzak, američki glumac, scenarista i producent
- 30. jun — Majk Tajson, američki bokser
- 30. jun — Marton Čokaš, novozelandski glumac
Jul[uredi | uredi izvor]
- 5. jul — Đanfranko Zola, italijanski fudbaler i fudbalski trener
- 9. jul — Zoran Terzić, srpski odbojkaš i odbojkaški trener
- 11. jul — Šeb Mami, alžirski muzičar
- 13. jul — Jovica Antonić, srpski košarkaški trener
- 14. jul — Metju Foks, američki glumac
- 20. jul — Enrike Penja Nijeto, meksički političar, 57. predsednik Meksika
- 26. jul — Anđelo di Livio, italijanski fudbaler
- 28. jul — Migel Anhel Nadal, španski fudbaler
- 29. jul — Huan Antonio Orenga, španski košarkaš i košarkaški trener
Avgust[uredi | uredi izvor]
- 5. avgust — Džejms Gan, američki reditelj, producent i scenarista
- 7. avgust — Džimi Vejls, osnivač i predsednik Vikimedija udruženja
- 10. avgust — Hansi Kirš, nemački muzičar, najpoznatiji kao osnivač i pevač grupe Blind Guardian
- 14. avgust — Hali Beri, američka glumica
- 15. avgust — Olivera Jovićević, srpska novinarka i TV voditeljka
- 20. avgust — Dajmbeg Darel, američki muzičar, najpoznatiji kao gitarista grupe Pantera (prem. 2004)
- 22. avgust — Džiza, američki hip-hop muzičar
- 23. avgust — Rik Smits, holandski košarkaš
- 26. avgust — Širli Menson, škotska muzičarka, najpoznatija kao pevačica grupe Garbage
- 28. avgust — Hulen Lopetegi, španski fudbalski golman i fudbalski trener
- 30. avgust — Majkl Mišel, američka glumica
Septembar[uredi | uredi izvor]
- 1. septembar — Tim Hardavej, američki košarkaš i košarkaški trener
- 2. septembar — Olivje Panis, francuski automobilista, vozač Formule 1
- 2. septembar — Salma Hajek, meksičko-američka glumica, producentkinja i model
- 5. septembar — Milinko Pantić, srpski fudbaler i fudbalski trener
- 8. septembar — Karola Hegkvist, švedska muzičarka
- 9. septembar — Bojana Lekić, srpska novinarka i TV voditeljka
- 9. septembar — Adam Sandler, američki glumac, komičar, muzičar, scenarista i filmski producent
- 9. septembar — Osman Hadžić, bosanskohercegovački pevač
- 13. septembar — Filip Šovagović, hrvatski glumac, reditelj i dramaturg
- 15. septembar — Dejan Savićević, crnogorski fudbaler i fudbalski trener
- 16. septembar — Nikola Pejaković, srpski glumac, scenarista, reditelj i muzičar
- 21. septembar — Nebojša Radosavljević, srpski reditelj
- 25. septembar — Džejson Fleming, engleski glumac
Oktobar[uredi | uredi izvor]
- 1. oktobar — Džordž Vea, liberijski fudbaler
- 6. oktobar — Aleksandar Barišić, srpski dramaturg, scenarista i novinar (prem. 2017)
- 6. oktobar — Džeklin Obradors, američka glumica
- 10. oktobar — Toni Adams, engleski fudbaler i fudbalski trener
- 10. oktobar — Baj Ling, kinesko-američka glumica
- 11. oktobar — Luk Peri, američki glumac (prem. 2019)
- 13. oktobar — Mirko Pajčin, srpski pevač
- 15. oktobar — Horhe Kampos, meksički fudbaler
- 19. oktobar — Dejvid Kameron, britanski političar, premijer Ujedinjenog Kraljevstva (2010—2016)
- 19. oktobar — Tatjana Pujin, srpska glumica
- 19. oktobar — Gorčin Stojanović, srpski reditelj
- 19. oktobar — Džon Favro, američki glumac, reditelj, scenarista i producent
- 22. oktobar — Valerija Golino, italijanska glumica i rediteljka
- 24. oktobar — Roman Abramovič, ruski tajkun i političar
- 26. oktobar — Zlatko Dalić, hrvatski fudbaler i fudbalski trener
- 30. oktobar — Zoran Milanović, hrvatski političar i pravnik
- 30. oktobar — Abu Musab el Zarkavi, jordanski gerilac i terorista (prem. 2006)
Novembar[uredi | uredi izvor]
- 2. novembar — Dejvid Švimer, američki glumac, reditelj i producent
- 4. novembar — Goran Rađenović, srpski vaterpolista i vaterpolo trener
- 8. novembar — Gordon Remzi, škotski kuvar
- 10. novembar — Vanesa Ejndžel, engleska glumica i model
- 11. novembar — Benedikta Bokoli, italijanska glumica
- 17. novembar — Sofi Marso, francuska glumica, rediteljka, scenaristkinja i spisateljica
- 18. novembar — Zoran Savić, srpski košarkaš
- 19. novembar — Džejson Skot Li, američki glumac i majstor borilačkih veština
- 23. novembar — Vensan Kasel, francuski glumac
- 25. novembar — Dejan Čukić, srpsko-danski glumac
- 27. novembar — Goran Stevanović, srpski fudbaler i fudbalski trener
- 30. novembar — Dejvid Nikols, engleski književnik i scenarista
Decembar[uredi | uredi izvor]
- 5. decembar — Patrisija Kas, francuska muzičarka i glumica
- 8. decembar — Tajler Mejn, kanadski glumac i rvač
- 8. decembar — Šinejd O’Konor, irska pevačica (prem. 2023)
- 11. decembar — Gari Dordan, američki glumac
- 12. decembar — Zdravko Radulović, hrvatski košarkaš i košarkaški trener
- 13. decembar — Jurij Zdovc, slovenački košarkaš i košarkaški trener
- 14. decembar — Boris Isaković, srpski glumac
- 14. decembar — Entoni Mejson, američki košarkaš (prem. 2015)
- 14. decembar — Hele Torning-Šmit, danska političarka
- 18. decembar — Đanluka Paljuka, italijanski fudbalski golman
- 19. decembar — Branislav Prelević, srpski košarkaš i košarkaški trener
- 19. decembar — Alberto Tomba, italijanski skijaš
- 21. decembar — Kifer Saderland, kanadski glumac, producent, režiser i muzičar
- 22. decembar — Zoran Marinković, srpski muzičar i umetnik, najpoznatiji kao član grupe Bjesovi
- 25. decembar — Mauro Pikoto, italijanski di-džej i producent elektronske muzike
- 28. decembar — Kaliopi, makedonska muzičarka
Smrti[uredi | uredi izvor]
Januar[uredi | uredi izvor]
- 1. januar — Vensan Oriol, bivši predsednik Francuske (*1884)
- 11. januar — Alberto Đakometi, švajcarski vajar i slikar (*1901)
- 11. januar — Lal Bahadur Šastri, premijer Indije (*1904)
- 16. januar — Čedomir Minderović, književnik, borac, diplomata (*1912)
- 14. januar — Sergej Koroljov, raketni naučnik (*1907)
Februar[uredi | uredi izvor]
- 1. februar — Baster Kiton, američki reditelj i glumac (*1895)
- 13. februar — Margerit Long, francuska pijanistkinja (*1874)
- 20. februar — Čester V. Nimic, admiral flote SAD (*1885)
Mart[uredi | uredi izvor]
- 5. mart — Ana Ahmatova, pesnikinja (*1889)
April[uredi | uredi izvor]
- 3. april — Batista Farina Pininfarina, dizajner automobila (*1893)
- 13. april — Abdul Salam Arif, pukovnik, predsednik Iraka (*1921)
- 21. april — Jozef Ditrih, general SS (*1892)
Maj[uredi | uredi izvor]
- 7. maj — Stanislav Jerži Lec, satiričar i aforističar (*1909)
Jun[uredi | uredi izvor]
- 20. jun — Žorž Lemetr, belgijski katolički sveštenik i astronom
- 30. jun — Đuzepe Farina, prvi šampion Formule 1 (*1906)
Jul[uredi | uredi izvor]
- 23. jul — Montgomeri Klift, glumac (*1920)
- 26. jul — Aleksandar Simić, specijalista-radiolog (*1899)
Avgust[uredi | uredi izvor]
- 23. avgust — Ivan Sarić, srpski biciklista. (*1876)
- 24. avgust — Tadeuš Bor-Komorovski, poljski general i komandant Poljske domovinske armije tokom Varšavskog ustanka.
Septembar[uredi | uredi izvor]
- 6. septembar — Hendrik Ververd, premijer Južne Afrike (*1901)
- 7. septembar — Nektarije Krulj, mitropolit dabrobosanski (*1879)
- 14. septembar — Džemal Gursel, general, predsednik Turske (*1895)
- 26. septembar — Milan Dedinac, književnik, dramaturg, pozorišni kritičar (*1902)
- 28. septembar — Andre Breton, književnik, osnivač nadrealizma (*1896)
Novembar[uredi | uredi izvor]
- 4. novembar — Ditrih fon Šoltic, poslednji nacistički komandant Pariza (*1894)
- 8. novembar — Bernard Zondek, ginekolog, pronalazač testa u trudnoći (*1891)
Decembar[uredi | uredi izvor]
- 5. decembar — Silver Mas, belgijski biciklista. (*1909)
- 15. decembar — Volt Dizni, američki crtač animiranog filma i producent (*1901)
Nobelove nagrade[uredi | uredi izvor]
- Fizika — Alfred Kastler
- Hemija — Robert Sanderson Maliken
- Medicina — Pejton Raus i Čarls Brenton Hagins
- Književnost — Šmuel Josif Agnon i Neli Zaks
- Mir — Nagrada nije dodeljena
- Ekonomija — Nagrada u ovoj oblasti počela je da se dodeljuje 1969. godine
Vidi još[uredi izvor]
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
