Banjica

Banjica
Banjica;
	Pet solitera na Banjici
Administrativni podaci
Grad	Beograd
Opština	Savski venac i Voždovac
Geografske karakteristike
Koordinate	44° 45′ 32″ S; 20° 29′ 04″ I / 44.75889° S; 20.48444° I
	Banjica Banjica na karti Grada Beograda

Banjica je deo Beograda, koji se nalazi na jugu grada, na Banjičkom visu. Deo je beogradske opštine Voždovac i opštine Savski venac. Istočni deo Banjice pripada opštini Voždovac dok zapadni deo pripada opštini Savski venac.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Banjica je bila naseljena još u doba neolita i jedan je od lokaliteta Vinčanske kulture.

Pre Drugog svetskog rata je bila selo u široj okolini Beograda, naseljeno u ranom XIX веку od doseljenika iz jugoistočne Srbije koji su došli posle Drugog srpskog ustanka. Do Drugog svetskog rata Banjica je bila mirno poljoprivredno selo sa relativno malim brojem stanovnika. Od samog nastajanja ovo naselje čine familije Ristić, Marković, Ilić, Živković, Nikolić i Krstić ^[1]. Zbog brojnih podzemnih termo-mineralnih voda, ovo selo dobija naziv Banjica. Pisani tragovi govore o preko hiljadu raznolikih izvora vode na teritoriji današnje Banjice. Podatak koji govori o razvijenosti sela Banjica je svakako onaj koji govori da je 1901. godine u Paunovoj ulici, nedaleko od Paun česme postojala prva linija za rashlađivanje mleka u tadašnjoj Kraljevini. Beogradska opština 1938. gradi bulevar, vezu Bulevara kneza Aleksandra sa državnim putem Beograd - Avala, pravcem ulica ledi Kaudri i Banjičkim putem, pored tribina za revi (paradu) trupa na Banjici - današnje ulice Neznanog junaka i Crnotravska.^[2]

U toku Drugog svetskog rata dolazi do formiranja nacističkog koncentracionog logora - Banjičkog logora.

Posle rata dolazi do urbanizacije i izgradnje velikih stambenih blokova i solitera koji potpuno menjaju Banjicu. Izgradnja ovog danas velikog naselja nije trajalo dugo, ali je ipak pokupila brojna priznanja iz oblasti arhitekture. Jedne od zgrada koje su se okitile zvanjem nekada najmodernije bile su Vojno-medicinska akademija i osnovna škola Bora Stanković. No, ovakva brza gradnja dovela je do iscrpljivanja prirodnih izvora vode po kojima je Banjica bila poznata. Banjica je obilovala česmama čiste pijaće vode, ali one su vremenom, što nebrigom stanovništva, što procesom urbanizacije, ugašene i srušene. Širenjem grada Banjica prestaje da bude prigradsko selo i postaje jedno do gradskih naselja. Od starih kuća nije ostalo praktično ništa.

Danas, Banjica je rezidencijalni deo na južnom obodu grada. Neki od značajnijih objekata ovog dela su Vojno-medicinska akademija i Sportski centar Banjica, koji je jedan od najznačajnijih sportskih centara, ne samo Beograda već i cele Srbije. Popularno se naziva Hramom rukometa, ali da nije samo i to, dokazalo je organizovanje Ženskog prvenstva Evrope u vaterpolu 2006.-te godine. Inače, ovaj sportski centar imao je i veliku ulogu u organizovanju letnje Univerzijade u Beogradu. Pored ovih zgrada, tu su i stadion FK Rad, Policijska akademija i novoizgrađena crkva svetog Vasilija Ostroškog. Pored škole se nalazi tržni centar, a na brdu se nalazi zelena pijaca, gde donose sveže namirnice iz raznih delova Srbije. Na Banjici se nalazi i ambasada Ukrajine.

Ime škole je „Bora Stanković“ i tu idu đaci od prvog do osmog razreda (starosti 7-15 godina). Ova škola je poznata u celoj zemlji po izvanrednim matematičarima i hemičarima, ali i sportistima koji su se okitili brojnim medaljama. U ovom predgrađu nema srednje škole, ali zbog dobrog gradskog prevoza đaci lako mogu da stignu do brojnih srednjih škola u Beogradu (najpopularnije su Četvrta i Dvanaesta beogradska gimnazija, koje su i najbliže).

Gradski prevoz uključuje autobuske, trolejbuske i tramvajske linije. Autobuske linije prema gradu su 42, 47, 48, 49, 50, 59, 78, 94, trolejbuske linije su 40 i 41, a tramvajske linije su 9, 10 i 14. Stanica pored škole je takođe mesto gde ljudi iz obližnjih prigradskih naselja presedaju sa svojih lokalnih autobuskih linija (od 401 do 408 i 503) na gorenavedene linije prema gradu.

Banjička šuma[uredi | uredi izvor]

Banjica je od centra Beograda odvojena Banjičkom šumom, tankim izduženim pojasom listopadne šume. Najčešće vrste drveća su hrast lužnjak, jasenolisni javor i srebrolisni javor, ali ima i drugih. Na šumskom tlu raste divlje cveće, kao što su zečja stopa, ljubičica, žutocvetna jagoda, lučac, mrtva kopriva itd.^[3]

Postoji velika raznovrsnost ptica, pa je zbog njih Banjička šuma proglašena Spomenikom prirode i zaštićena zakonom. Najčešće gnezdarice su slavuj, crnoglava grmuša, velika senica, svraka, siva vrana, kos, golub grivnaš, veliki šareni detlić itd. Od sisara, tu su jež, krtica, nekoliko vrsta rovčica, razni slepi miševi, veverica, šumski miš i žutogrli miš, lasica itd.^[3]

Proteklih godina je započelo preuređivanje Banjičke šume, čime je kroz nju probijena pešačka staza. Ovime je stradalo mnogo drveća pa su se žitelji Banjice obratili nadležnima, te je krčenje šume, vremenom, zaustavljeno. No, ova staza kroz Banjičku šumu danas predstavlja malu banju ne samo za Banjičane, već i za mnoge druge Beograđane, uglavnom one koji su željni svežeg vazduha i dodira sa prirodom. Banjička šuma je leti jedna oaza, koja zahvaljujući svojoj mikroklimi, Beograđanima omogućava predah od 40 stepeni.

Banjička šuma je u septembru 2015. godine dobila naziv Bajfordova šuma, po Timoti Džon Bajfordu.^[4]