Портал:Istorija/Biografija 2010.
Izabrane biografije [uredi izvor]
01. nedelja[uredi izvor]
Sava Vladislavić Raguzinski ili „grof Raguzinski ili Ilirski“ (rus. Са́вва Луки́ч Рагузи́нский-Владиславич, граф Рагузинский или Иллирийский, Jasenik 1668. - Sankt Peterburg 1738) bio je srpski trgovac i avanturista, koji je kasnije otišao u Rusiju i ušao u službu ruskog cara Petra Velikog. Poverene su mu mnoge diplomatske misije u Carigradu, Rimu i Pekingu. Njegovo najznačajnije delo bio je Kjahtinski dogovor, koji je regulisao odnose Rusije i Kine sve do sredine 19. veka.
...dalje...
02. nedelja[uredi izvor]
Marko Junije Brut (lat. Marcus Iunius Brutus; 85. p. n. e. — 42. p. n. e.), takođe poznat i kao Kvint Servilije Kepio Brut (lat. Quintus Servilius Caepio Brutus) je bio rimski senator pri kraju Rimske republike. Navodno je potomak Lucija Junija Bruta, koji je predvodio proterivanje kraljeva iz Rima i bio konzul prve godine republike. Na početku svoje karijere, Brut je bio pripadnik optimata protiv Prvog trijumvirata Gaja Julija Cezara, Gneja Pompeja i Marka Krasa. Na početku građanskog rata između, stao je na Pompejevu stranu, međutim posle Cezarove pobede kod Dirahija i Farsale 48. p. n. e. predao se Cezaru. Zajedno sa Gajem Kasijem Longinom i Decimom Brutom, bio je organizator atentata na Cezara 15. marta 44. p. n. e. Posle poraza, koje su doživele trupe kojima je komandovao zajedno sa Longinom, kod Filipa u Grčkoj 42. p. n. e. izvršio je samoubistvo.
...dalje...
03. nedelja[uredi izvor]
Maksimilijan II (nem. Maximilian II, 31. jul 1527 – 12. oktobar 1576) bio je vladar iz dinastije Habzburga, kralj Češke od 1562, kralj Ugarske od 1563. i najposle, car Svetog rimskog carstva od 1564. do svoje smrti.
Maksimilijan je 1527. u Beču rođen kao najstariji sin u braku Ferdinanda I i Ane, princeze Ugarske i Češke, iz poljske dinastije Jagelona. Detinjstvo i mladost proveo je uglavnom na dvoru svog strica Karla V u Španiji gde je obrazovan i pripreman za vladarske dužnosti. U septembru 1548. oženjen je svojom sestrom od strica Marijom i u periodu od 1548. do 1550. bio je carev zastupnik u Španiji. Međutim, 1550. otputovao je u Nemačku kako bi učestvovao u pregovorima oko nasleđivanja prestola u okviru habzburške dinastije.
...dalje...
04. nedelja[uredi izvor]
.jpg)
Marija Terezija (nem. Maria Theresia Walburga Amalia Christina; Beč, 13. maj 1717 — Beč, 29. novembar 1780) bila je jedini ženski vladar habzburških poseda i poslednji član dinastije Habzburg. Vladala je kao nadvojvotkinja Austrije, kraljica Ugarske, Češke, Hrvatske, Galicije i Lodomerije, kao vojvotkinja Mantove, Milana, Parme, Pjaćence i Gvastale i kao vladarka Austrijske Nizozemske i brojnih grofovija. Brakom je bila carica Svetog rimskog carstva nemačkog naroda, nemačka kraljica, velika vojvotkinja Toskane i kratko vojvotkinja Lotaringije.
Postala je vladarica po smrti svoga oca, cara Karla VI, u oktobru 1740. godine. Otac joj je Pragmatičkom sankcijom iz 1713. godine omogućio da naslijedi njegove teritorije koje su se inače mogle naslijeđivati samo po muškoj liniji i od strane muškaraca. Po njegovoj smrti Saksonija, Pruska, Bavarska i Francuska, koje su Karlu VI obećale da će podržati Mariju Tereziju pri nasljeđivanju njegovih kruna, povukle su svoja obećanja. Pruska je napala Austriju, što je izazvalo osam godina dug sukob poznat kao Rat za austrijsko naslijeđe.
Marija Terezija je podsticala i sprovodila raznovrsne i mnogobrojne reforme uz pomoć svojih ministara. reformisala je obrazovanje i finansiranje, podsticala trgovinu i razvoj poljoprivrede, što je značajno ojačalo Austriju. Ipak, nije dopustila vjersku toleranciju, a putopisci iz 18. vijeka njen su režim smatrali netolerantnim i praznovjernim. Za vladavinu Marije Terezije svojstvena su apsolutistička i centralistička nastojanja povezana s germanizacijom. Oduzela je isusovcima školske poslove i cenzuru. S druge strane, torturu i parnice protiv vještica stavila je pod svoju kontrolu, što je ubrzo dovelo i do konačne likvidacije tog srednjovjekovnog krvavog nasleđa. Nastojala je pod pritiskom novoga doba spriječiti prekomjerno iskorišćavanje kmetova, određujući maksimum njihovih obaveza prema gospodarima, tako da feudalac nije više smio da traži od svojih podanika namet prema vlastitom nahođenju, već je morao da se drži takozvanog urbara Marije Terezije. Uvela je opštu školsku obavezu, tako da su sva djeca od 6—14 godina morala ići u školu. Podsticala je razvoj manufaktura u Austriji.
...dalje...
05. nedelja[uredi izvor]
Ptolemej III Euerget (grč: Πτολεμαῖος Εὐεργέτης) bio je treći kralj Egipta iz dinastije Ptolemejida. Nasledio je oca, Ptolemeja II Filadelfa i vladao je Egiptom od 246. do 222. godine pre nove ere.
Ptolemej III Euerget bio je sin Ptolemeja II Filadelfa i Arsinoje I, ćerke Lizimaha, jednog od Aleksandrovih vojskovođa. Oca je nasledio 246. godine pre n.e, a 244/3. se oženio Berenikom II, ćerkom kirenskog kralja Maga. Berenika je Ptolemeju III rodila četvoro dece Arsinoju III, Ptolemeja IV Filopatora, Maga i još jednu ćerku po imenu Berenika.
...dalje...
06. nedelja[uredi izvor]
Martina je bila sestričina i supruga istočnorimskog (vizantijskog) cara Iraklija (610.-641.) i majka i regentkinja maloletnog cara Iraklione (641.). Ostala je upamćena kao prva u nizu carica koje su u dugoj vizantijskoj istoriji vladale u ime svojih maloletnih sinova, ali i kao jedna od najomraženijih vladarki u vizantijskoj istoriografiji.
Martina je bila kći Marije, ćerke afričkog egzarha Iraklija Starijeg, i izvesnog Martina. Marijin (stariji?) brat Iraklije je 610. predvodeći afričku i egipatsku flotu svrgnuo surovog cara Foku i postao novi vladar Istočnog rimskog carstva (Vizantije). Iraklije je zatim 5. oktobra 610. krunisan u crkvi Presvete Mudrosti (Aja Sofija), a istog dana se oženio Fabijom Eudokijom. Supruga mu je rodila dvoje dece, ćerku Epifaniju i sina Iraklija Konstantina, ali je zatim umrla 13. avgusta 613. godine posle teškog napada epilepsije.
Nedugo posle smrti prve žene, najkasnije 615./616. godine, Iraklije se oženio po drugi put. Njegov izbor rođene sestričine za drugu suprugu izazvao je glasno negodovanje u širokim krugovima. Carigradski patrijarh Sergije I, inače carev verni savetnik, nazvao je takav brak incestuoznim i nezakonitim, ali je ipak pristao da obavi ceremoniju venčanja. Neposredno nakon obreda, Iraklije je krunisao Martinu i svečano joj dodelio titulu avguste koju je nosila i pokojna carica. Fabija Eudokija je izgleda bila popularna među stanovnicima Konstantinovog grada i Iraklije i njegova nova supruga su dočekani pogrdama na gradskom hipodromu prilikom prvog zajedničkog pojavljivanja u javnosti. Opozicija je dočekala cara i u redovima rođene porodice. Po Kratkoj istoriji carigradskog patrijarha Nićifora I (806.-815.), najglasniji u kritikama bio je Iraklijev brat Teodor koji je neretko govorio da je "carev greh stalno pred njim.
...dalje...
07. nedelja[uredi izvor]
Pavle I Petrovič Romanov (rus. Павел I Петрович, 1. oktobar 1754—23. mart 1801) je bio ruski car od 1796. do 1801. godine. Prožet idejama viteštva, branio je Maltu i od Napoleona i od Velike Britanije i pružio je zaštitu malteškim vitezovima. Postao je i veliki majstor malteških vitezova.
Bio je sin Petra III i Katarine Velike. Nakon što je ubila svoga supruga Katarina Velika je govorila da njegov otac nije Petar III, nego njen ljubavnik Sergej Saltikov. Međutim dečak je bio sličan Petru III. Pavle je prvih sedam godina života proveo pod kontrolom stare carice Elizabete.
...dalje...
08. nedelja[uredi izvor]
Mileva Marić-Ajnštajn (19. decembar 1875, Titel, Austrougarska, danas Srbija - 4. avgust 1948, Cirih, Švajcarska), srpska matematičarka, prva žena Alberta Ajnštajna, jednog od najgenijalnijih ljudi 20. veka. Postoje tvrdnje da je ona doprinela ranim Ajnštajnovim radovima, ali je stepen njenog učešća u otkrićima nepoznat i predmet je brojnih polemika.
Mileva Marić je rođena u bogatoj porodici u Titelu u Vojvodini (tada deo Austrougarske) kao najstarija od troje dece u porodici oficira austrougarske vojske. Prilikom rođenja Milevi je iščašen kuk, tako da joj je leva noga bila kraća. Ubrzo nakon njenog rođenja, njen otac je završio vojnu karijeru i dobio je posao u sudu u Rumi, a kasnije u Zagrebu. Mileva je imala mlađu sestru Zorku (1883-1938) i brata Miloša (rođenog 1885.)
09. nedelja[uredi izvor]
Toma Preljubović (grč. Θωμάς Κομνηνός Παλαιολόγος; Komnin Paleolog) je bio srpski velmoža koji je iz Janjine vladao delom Epira, od 1366. ili 1367. godine, do svoje smrti 1384. godine. Tokom svoje vladavine, vodio je uspešne ratove sa lokalnim Albancima i svojim latinskim susedima.
Toma je bio sin cezara Grgura Preljuba, koji je poginuo u bici početkom 1356. godine. On je tokom vladavine Dušana Silnog (kralj 1331 — 1346, car 1346—1355), upravljao Tesalijom, iz Trikale. Tomina majka bila je Irina, koja se posle Grgurove smrti, preudala za Radoslava Hlapena, gospodara Vodena i Bera, u egejskoj Makedoniji.
Bio je oženjen Marijom Angelinom, ćerkom cara Simeona Siniše (1359—1370), Dušanovog polubrata. Sa njom je najverovatnije imao sina, koji je umro mlad. Pored njega, Toma je imao i vanbračnu ćerku Irinu, koju je udao za Đona Ljoša, gospodara Arte.
...dalje..
10. nedelja[uredi izvor]
General armija Džon Džozef Peršing (engl. John Joseph Pershing; 13. septembar, 1860 – 15. jul, 1948) je bio visoki oficir Vojske Sjedinjenih Država. Peršing je jedini oficir u istoriji američke vojske koji je za života unapređen u najviši čin koji je ikada postojao u Vojsci Sjedinjenih Država, čin generala armija. (retroaktivni kongresni edikt donet 1976. je proglasio da niko nikada nije imao, niti će ikad imati viši čin od Džordža Vašingtona). Peršing takođe ima prvi oficirski servisni broj američke vojske (O-1). Peršing je predvodio Američke ekspedicione snage u Prvom svetskom ratu, i smara se mentorom generaciji slavnih američkih generala koja je predvodila američku vojsku u Evropi tokom Drugog svetskog rata, među kojima su Džordž Maršal, Dvajt Ajzenhauer, Omar Bredli, i Džordž Paton.
...dalje..
11. nedelja[uredi izvor]
Marija Sklodovska Kiri (polj. Maria Skłodowska-Curie; 7. novembar 1867, Varšava — 4. jul 1934, Salanš, Francuska) je poznata fizičarka i hemičarka poljskog porekla. Imala je francusko i poljsko državljanstvo. Veći deo života je provela u Francuskoj, a tamo je i započela naučnu karijeru. Vršila je istraživanja iz hemije i fizike. Žena je Pjera Kirija, a majka Eve Kiri (fr. Eve Curie) i Irene Žolio Kiri (fr. Irène Joliot-Curie).
U njena najveća dostignuća spadaju: rad na teoriji radioaktivnosti, tehnikama razdvajanja radioaktivnih izotopa kao i otkriće dva nova hemijska elementa - radona i polonijuma. Pod njenim ličnim nadzorom vršena su, prva u svetu, ispitraživanja o mogućnosti izlečenja raka pomoću radioaktivnosti. Jedan je od osnivača nove grane hemije - radiohemije.
Dvostruka je dobitnica Nobelove nagrade, prvi put 1903. godine, iz fizike, zajedno sa mužem i Anrijem Bekerelom za naučna dostignuća u ispitivanju radioaktivnosti, a drugi put 1911. godine iz hemije, za izdvajanje elementarnog radona. Ona je do danas ostala jedina žena koja je Nobelovu nagradu dobila dva puta.
...dalje...
12. nedelja[uredi izvor]
Hari S. Truman (engl. Harry S. Truman); (8. maj 1884, Lamar, Misuri, SAD — 26. decembar 1972, Kanzas Siti, Misuri, SAD) je bio američki političar i 33. predsednik SAD u periodu od 1945. do 1953. godine. U domaćoj politici, Truman se suočio sa mnogim izazovima: burna tranzicija ratne u mirnodopsku ekonimiju obeležena velikim oskudicima i brojnim štrajkovima, prolazak Taft-Harlejevog zakona ograničavanju prava radničkih sindikata i pored njegovog veta. Nakon iznenađujuće pobede na izborima 1948., nije bio uspešan u sprovođenju svog Fer dil programa. Koristio je izričita predsednička ovlašćenja kako bi započeo desegregaciju američke vojske i započeo ispitivanje odanosti kako bi izbacio hiljade simpatizera komunizma iz vlade i administracije. Snažno se protivio obaveznim zakletvama vernosti za vladine službenike, stav zbog koga je njegova vlada bila meta optužbi da je blaga prema komunizmu. Korupcija u njegovoj vladi došla je i do njegovog kabineta i službenika Bele kuće. U jednom od mnogih skandala, 166 radnika je dalo otkaz ili je otpušteno naknadno zbog utaje poreza.
Trumanovo predsedništvo bilo je prepuno događaja što se tiče spoljnih poslova: kapitulacija Trećeg rajha, atomsko bombardovanje Hirošime i Nagasakija, kapitulacija Japana, kraj Drugog svetskog rata, osnivanje UN, Maršalov plan o obnovi Evrope, Trumanova doktrina o zaustavljanju širenja komunizma, početak Hladnog rata, stvaranje saveza NATO i Korejski rat. Taj rat je postao situacija bez pobednika u kojoj je poginulo preko 30.000 Amerikanca. Nakon obećanja da „će posetiti Koreju" i stavljanjem prioriteta na rešavanje tzv. „nereda u Vašingtonu", republikanac Dvajt D. Ajzenhauer je prekinuo dvadesetogodišnju vlast demokrata porazivši Trumanovog izbornog kandidata Edleja Stivensona na predsedničkim izborima 1953.
...dalje...
13. nedelja[uredi izvor]
Marija Montesori (ital. Maria Montessori, rođena 31. avgusta 1870. u Kjaravaleu, u Italiji, preminula 6. maja 1952. u Nordviku, u Holandiji) je bila italijanska ljekarka, obrazovni radnik i pedagog, filozof i čovjekoljubac; najpoznatija je po svom obrazovnom sistemu „Montesori“, koji se odnosi na djecu od rođenja do adolescencije. Njene obrazovne metode su i danas u primjeni u velikom broju državnih i privatnih škola širom svijeta.
...dalje...
14. nedelja[uredi izvor]
.jpg)
Slobodan Jovanović (1869—1958) je bio predsednik i potpredsednik Ministarskog saveta Kraljevine Jugoslavije u izbeglištvu, potpredsednik Ministarskog saveta Kraljevine Jugoslavije (od 27. marta 1941), predsednik Srpske kraljevske akademije, rektor Beogradskog univerziteta profesor javnog prava i dekan Pravnog fakulteta u Beogradu, pravnik, istoričar, književnik.
...dalje...
15. nedelja[uredi izvor]
Jelena Vukanović (mađ. Ilona királyné), (r. posle 1109 -† posle 1161) je bila ćerka Uroša I Vukanovića velikog župana Raške i njegove supruge Ane i supruga ugarskog kralja Bele II Slepog.
Oko 1129. godine kralj Stefan II Ugarski je dogovorio sa Urošem I venčanje svog rođaka Bele i Uroševe ćerke Jelene. Kralj je novom bračnom paru dao posede na upravljanje u okolini Tolne. Posle smrti Stefan II, Bela je krunisan 28. aprila 1131. godine za kralja Mađarske. Jelena i Bela su imali šestoro dece: Gezu, Lasla II, Stefana IV, Almoša Žofiju i Elizabetu.
...dalje...
16. nedelja[uredi izvor]
Nikolaj Ivanovič Kuznjecov (rus. Николай Иванович Кузнецов; 27. jul 1911. - 9. mart 1944.) (pseudonim Gračev) je bio sovjetski špijun|obaveštajni agent i partizan koji je delovao u okupiranoj Ukrajini tokom Drugog svetskog rata. Kuznjecov je bio na čelu nekoliko kompleksnih operacija, uključujući ubistva i otmice visokih nacističkih zvaničnika u regionima Rovna i Lavova, kao što su uspešne operacije protiv nemačkog vrhovnog sudije za Ukrajinu, viceguvernera Galicije, savetnika rajhskomesara Ukrajine, trojice nemačkih generala itd. Kuznjecov je takođe prvi obaveštajni agent koji je otkrio nemačke planove o pokretanju velikog masovnog napada kod Kurska, informacije o nemačkim V-2 raketama, Hitlerovom bunkeru kod Vinice nemačkim planovima da se podigne ustanak na Kavkazu protiv SSSR i Hitlerove planove da se ubiju vođe Sovjetskog Saveza, Sjedinjenih Država i Velike Britanije tokom Teheranske konferencije. Ubijen je 9. marta u obračunu sa pripadnicima Ukrajinske pobunjeničke armije Stepana Bandere blizu Lavova. Nikolaj Ivanovič Kuznjecov je postumno odlikovan ordenom Heroja Sovjetskog Saveza.
...dalje...
17. nedelja[uredi izvor]
Samanta Rid Smit (engl. Samantha Reed Smith; (29. jun 1972-25. avgust 1985) je bila američka učenica iz Mančestera, Mejn, koja je nazivana “najmlađi američki ambasador” u SAD i “ambasador dobre volje” u Sovjetskom Savezu tokom svog života. Postala je poznata u ove dve zemlje i širom sveta nakon pisanja pisma Generalnom sekretaru KPSS Juriju Andropovu tokom Hladnog rata i dobijanju odgovora od Andropova koji je uključivao ličan poziv u posetu Sovjetskom Savezu koji je Samanta prihvatila. Praćena velikom medijskom pažnjom u obe zemlje, učestvovala je u mirovnim aktivnostima u Japanu nakon svoje posete Sovjetskom Savezu, napisala je knjigu i glumila je u televizijskoj seriji pre smrti u avionskoj nesreći.
...dalje...
18. nedelja[uredi izvor]
Jovan Vladimir (~970 - 1016) je od oko 990. do 1016. godine bio vladar Duklje, najistaknutije srpske kneževine tog doba. Njegova vladavina se odvijala tokom dugotrajnog rata između Vizantije i Makedonskog carstva. Savezništvom sa Vizantijom pokušao je da zaštiti svoju zemlju od makedonskog cara Samuila, ali je ovaj ipak osvojio Duklju, a njega utamničio u Prespi, na jugozapadu Makedonije. Prema Ljetopisu Popa Dukljanina, Samuilova kćerka Teodora Kosara je zavoljevši zarobljenog kneza molila oca da je uda za njega. Samuilo je dao Kosaru za ženu Jovanu Vladimiru, a zatim svog novopečenog zeta vratio na dukljanski presto, davši mu pri tom da kao njegov vazal vlada i Dračem. Vladimir je bio poznat kao pobožan, pravedan i saosjećajan vladar. Vladao je u miru, izbjegavši da se uključi u veliki rat, koji je kulminirao 1014. vizantijskom pobjedom nad Samuilom; car je nedugo nakon toga preminuo. Po naređenju Samuilovog sinovca Jovana Vladislava, poslednjeg makedonskog cara, Jovan Vladimir je podmuklo ubijen 22. maja 1016. Odsječena mu je glava ispred jedne crkve u Prespi.
Jovan Vladimir je sahranjen u Prespi. Nedugo po smrti priznat je za sveca i mučenika, sa praznikom 22. maja; on je prvi srpski svetac. Dvije ili tri godine nakon sahrane njegove mošti su prenesene u Duklju, a oko 1215. u Drač, gdje su ostale do 1381. Nakon toga su čuvane u Manastiru Svetog Jovana Vladimira kod Elbasana sve do 1995, kada su prebačene u sabornu crkvu u Tirani, sjedište Albanske pravoslavne crkve. Sve do današnjeg doba mnogi vjernici hodočaste do njegovih moštiju, naročito za njegov praznik. Relikvija vezana za Svetog Jovana Vladimira je i krst koji je on držao u rukama kada su ga pogubili. Taj krst se vjekovima čuva u porodici Andrović iz Veljih Mikulića kod Bara. Svake godine na Trojičin dan iznosi se pred litijom na vrh planine Rumije. Sveti Jovan Vladimir se smatra nebeskim zaštitnikom grada Bara. Na ikonama se obično predstavlja kao kralj u vladarskom ruhu sa krunom na glavi, sa svojom odsječenom glavom u lijevoj, i krstom u desnoj ruci.
19. nedelja[uredi izvor]
Simonida (grč: Σιμωνις, rođ. 1294—umrla posle 1345) bila je ćerka vizantijskog cara Andronika II Paleologa i četvrta supruga srpskog kralja Stefana Uroša II Milutina.
Simonida se rodila 1294. godine kao jedina ćerka vizantijskog cara Andronika i njegove druge supruge Irine (Jolande) od Monferata. Irina je Androniku rodila tri sina: Jovana, Teodora i Dimitrija, ali je takođe i nekoliko puta pobacila. Kada je došlo vreme da se carica ponovo porodi, po rečima istoričara Georgija Pahimera, jedna od dvorskih dama je predložila da se u toku porođaja istovremeno pred ikonama dvanaest apostola održavaju molitve i zapali po jedna sveća iste veličine. Po ovom vizantijskom običaju, novorođenče je trebalo nazvati po apostolu ispred čije ikone bi sveća poslednja dogorela. Pošto se najduže održala sveća pred ikonom sv. Petra, čije je prvobitno ime bilo Simon, Andronikova ćerkica je dobila ime Simonida, apsolutno unikatno u vizantijskoj istoriji.
...dalje...
20. nedelja[uredi izvor]
Jurij Aleksejevič Gagarin (rus. Юрий Алексеевич Гагарин, Gžatsk, 9. mart 1934. - Kiržač, Vladimirski kraj, Sovjetski Savez 27. mart 1968.), sovjetski kosmonaut. Prvi je čovek koji je otputovao u svemir 12. aprila 1961. godine u svemirskoj letelici Vostok I. Let je trajao 1 sat i 48 minuta. Poginuo je pri rutinskom letu u dvosedu sa još jednim pilotom. Nakon njegove smrti, njegov rodni grad preimenovan je u Gagarin. Sahranjen je na Crvenom trgu, u zidu Kremlja.
...dalje...
21. nedelja[uredi izvor]
Jovanka Budisavljević Broz (rođena 7. decembra 1924) u Pećanima, selu u Lici, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, današnja Hrvatska) je udovica jugoslovenskog predsednika Josipa Broza Tita. Bili su u braku od 1952. do njegove smrti 1980. Sada živi u Beogradu. Imala je čin majora JNA.
Kao neposredan svedok cele turbulentne epohe u istoriji Balkana, ona je još uvek predmet ogromnog regionalnog medijskog interesovanja. Sa svoje strane, Jovanka se drži u ekstremnoj povučenosti i retko daje intervjue. Većina misli da njen povučen život dolazi kao posledica velikih problema kroz koje je prošla od smrti supruga kada je cela njena imovina nacionalizovana i kada je stavljena u kućni pritvor.
...dalje...
22. nedelja[uredi izvor]
Džejms Kuk (engl. James Cook) (27. oktobar, 1728 – 14. februar, 1779) bio je engleski istraživač, moreplovac i kartograf. Obavio je tri putovanja na Pacifik, tačno obeleživši mnoga područja i prvi put zabeleživši nekoliko ostrva i obala na morskim mapama. Njegovi najveći doprinosi su otkriće istočne obale Australije i njeno osvajanje u korist Velike Britanije, otkriće Havaja i prvo oplovljavanje i kartografisanje Njufaundlenda i Novog Zelanda.
23. nedelja[uredi izvor]
Ejda Bajron, grofica od Lavlejsa, (često se u literaturi nepravilno navodi kao Ada, engl. Lady Ada Augusta Byron, Countess of Lovelace, 10. decembar 1815.-27. novembar 1852.) rođena je kao ćerka engleskog pesnika lorda Bajrona i Anabele Milbank. Bavila se matematikom i zainteresovala se za projekat analitičke mašine. Pomagala je u dokumentovanju rada ove mašine kao i u radu na njoj - i finansijski i svojim predlozima, od kojih je najznačajniji bio prenos kontrole i rad sa ciklusima, tako da naredbe programa ne bi morale da se izvršavaju redosledom kojim su date već u zavisnosti od toka programa. Predviđala je i mogućnost ove mašine i za opštije stvari (komponovanje muzike, grafiku) ali i za šire naučne primene. Predložila je da se pomoću analitičke mašine izračunaju Bernulijevi brojevi. Ovaj plan se ujedno smatra i prvim programom, a Ejda Lavlejs prvim programerom. U njenu čast jedan programski jezik dobio je njeno ime.
24. nedelja[uredi izvor]
Vukašin Mrnjavčević (poginuo 26. septembra 1371) je bio srpski srednjovekovni velikaš i kralj od 1365. do 1371. godine.
Kao jedan od najmoćnijih velmoža u nejedinstvenom Srpskom carstvu, Vukašin je krunisan za kralja 1365. kako bi delovao kao savladar cara Stefana Uroša V. Vukašin se 1369. politički razišao sa sve nemoćnijim carem, a već 1371. je zajedno sa svojim bratom, despotom Jovanom Uglješom, poginuo u Maričkoj bici u pohodu preduzetom protiv Osmanlija.
U narodnoj tradiciji Vukašin je netačno osuđen kao uzurpator i ubica cara Uroša, naziva se „žura Vukašin“.
25. nedelja[uredi izvor]
Katalina od Aragona i Kastilje (šp. Catalina de Aragón y Castilla), kastiljanska princeza i engleska kraljica, prva od šest žena engleskog kralja Henrija VIII. Rođena je 16. decembra 1485. u Alkali de Enares, Kastilja, a umrla je 7. januara 1536, u Kimboltonu, Engleska.
Katalina je bila najmlađa kćerka Katoličkih kraljeva, Fernanda II od Aragona i Izabele I od Kastilje.
Henri VIII je pokušao da poništi njihov 24-godišnji brak jer su sva njena muška deca umirala vrlo mlada i jedino njihovo preživelo dete je bila princeza Meri (kasnije kraljica Meri I). Papa je odbio da poništi Henrijev brak sa Katalinom, zbog čega je Henri raskinuo odnose sa katoličkom crkvom, osnovao Anglikansku crkvu i oženio se Anom Bolen u nadi da će mu ona dati muškog naslednika dinastije Tjudor za engleski presto.
26. nedelja[uredi izvor]
Marko Porcije Katon (lat. Marcus Porcius Cato), rođen 239. p. n. e. umro 149. p. n. e., rimski državnik, poznat još i kao Cenzor ili Stariji, kako bi se razlikovao od Katona Mlađeg, svog praunuka.
Potiče iz stare plebejske porodice. Zapazio ga je Lucije Valerije Flak i doveo ga u Rim, gde je prvo postao kvestor (204. p. n. e.), edil (199. p. n. e.), pretor (198. p. n. e.) i konzul (195. p. n. e.).
Na samom početku svoje karijere, bezuspešno se usprotivio Opijevom zakonu, izglasanom u toku Drugog punskog rata koji je ograničavao luksuz i ekstravaganciju kod žena. U to doba služio je u Africi, i učestvovao je u bici kod Zame. Dobio je položaj na Sardiniji gde je po prvi put pokazao svoj visok smisao za javni moral, i u Hispaniji, gde je gvozdenom politikom i na veoma surov način ugušio ustanke lokalnih plemena, zaradivši time trijumf u Rimu (194. p. n. e.).
...dalje...
27. nedelja[uredi izvor]
Keops (originalno ime: Kufu, grč. Χέωψ) je bio drugi faraon četvrte dinastije starog Egipta. Vladao je od oko 2620. do oko 2580 godine p. n. e. O ovom faraonu se malo zna, a poznat je prvenstveno po velelepnoj grobnici, Keopsovoj piramidi. Keops je glavna ličnost „Vestkar papirusa“, najpoznatijeg dela drevne egipatske književnosti.
Bio je sin faraona Snefrua (ova teza je nepotvrđena) i kraljice Heteferes I, čija je grobnica opljačkana još za Keopsovog života. Braća su mu bili kasniji faraoni Kefren i Mikerin. Poznato je da je vodio uspešne vojne pohode na Sinaj, u Nubiju i Libiju. Imao je nekoliko sinova, od kojih ga je nasledio Đedafra, i nekoliko kćeri od kojih je najpoznatija buduća kraljica Heteferes II. U Egipatskom muzeju u Kairu nalazi se mali kip Keopsa visok 4 centimetra.
Keopsova piramida je najveća piramida iz perioda starog egipatskog carstva i najveća piramida na svetu. Izgrađena je između 2570. i 2550. p. n. e. Sastoji se od oko 2,5 miliona kamenih blokova.
...dalje...
28. nedelja[uredi izvor]
Viktorija (Aleksandrina Viktorija), 24. maj 1819. - 22. januar 1901. je bila britanski monarh. Vladala je od 20. juna 1837. do svoje smrti. Njena šezdesettrogodišnja vladavina je najduža vladavina jednog britanskog monarha. Osim nasledne titule Kraljice Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Irske, bila je prvi monarh koji je poneo titulu Carice Indije.
Vladavina kraljice Viktorije je obeležena velikom ekspanzijom Britanskog carstva. Viktorijansko doba, na vrhuncu industrijske revolucije, bilo je period velikih socijalnih, ekonomskih i tehnoloških promena u Velikoj Britaniji. Viktorija je bila poslednji monarh Kuće od Hanovera. Njen naslednik pripadao je dinastiji Vindzora (Kuća Saks-Koburg-Gota).
29. nedelja[uredi izvor]
Esad-paša Toptani (alb. Esat Pashë Toptani) (rođen u Tirani, Osmansko carstvo 1863 — ubijen 20. januara 1920. u Parizu, Francuska) je bio jedan od vodećih albanskih političara početkom dvadesetog veka.
Na samom početku 20. veka, u periodu u kojem je Albanija pripadala Osmanskom carstvu, bio je komandant žandarmerije u Janjini, a zatim u Skadru i poslanik u parlamentu Osmanskog carstva. Kada je 1913. godine Osmansko carstvo izgubilo kontrolu nad Albanijom, organizovao je proglašenje tri međunarodno nepriznate albanske države (Republike Centralne Albanije 1913. godine, Albanskog Islamskog Emirata 1914. godine i Kneževine Albanije 1920. godine). Početkom 1914. godine je oko dva meseca bio ministar odbrane i unutrašnjih poslova u prvoj međunarodno priznatoj albanskoj državi, Kneževini Albaniji. Uz podršku okolnih balkanskih zemalja, bio je pobornik principa Balkan balkanskim narodima mimo volje i podrške velikih sila.
...dalje...
30. nedelja[uredi izvor]
Dolores Ibaruri Gomez (šp. Dolores Ibárruri Gómez), takođe poznata kao La Pasionarija (Galarta, 9. decembar 1895 — Madrid, 12. novembar 1989), bila je španski politički vođa. Bila je generalni sekretar Komunističke partije Španije (1944—1960), predsednik Komunističke partije (1960—1979) i član Kortesa 1936. i Španskog parlamentarnog kongresa 1977—1979.
...dalje...'
31. nedelja[uredi izvor]
Kleomen III (starogrčki Κλεομένης ο Γ') (oko 260. p. n. e. - 219. p. n. e.) bio je 31. po redu spartanski kralj iz kraljevske porodice Agijada, koji je vladao Spartom od 235. p. n. e. do 222. p. n. e. Kleomen III je ostao upamćen po pokušaju da povrati Sparti snagu i moć u helenskom svetu, koju je izgubila tokom tebanske i kasnije makedonske dominacije. Kleomen je nastavio stopama ubijenog Agisa IV, uprkos tome što se njegov otac Leonida II oštro suprostavljao Agisovim reformama. Kleomen je međutim nastavio promene u spartanskom sistemu, otklonio svoje neprijatelje, povratio Sparti Likurgovu agogu i vodio je ratove protiv Ahajskog saveza koji je tada bio vodeća sila u južnoj Grčkoj. U prvim ratnim godinama Kleomen je imao mnogo uspeha, porazivši više pute Ahajski savez, međutim na kraju su ga u bici kod Selasije, 222. p. n. e. porazile kombinovane makedonsko-ahajske snage pod komandom kralja Makedonije, Antigona III Dosona. Kleomen je posle tog poraza pobegao u Ptolemejski Egipat kod kralja Ptolemeja III Euergeta. Nakon ubistva Euergeta, Kleomen je došao u sukob sa novim egipatskim kraljem, Ptolemejom IV Filopatorom, da bi ubrzo okončao svoj život samoubistvom. Kleomen se danas smatra najvažnijim spartanskim kraljem posle propasti spartanske vladavine nad Grčkom, i čovekom koji je za nekoliko godina povratio Lakonsku državu na staze stare slave. Kleomen se smatra najvećim revolucionarom starog veka i čovekom koji se odlučno sukobio sa dugotrajnom dekadencijom svoje države, kao i dekadencijom helenskog sveta. Kleomen III se smatra poslednjim velikim likom ne samo antičke Sparte, osim možda Filopemena, i cele antičke Grčke.
...dalje...'
32. nedelja[uredi izvor]
Desanka Maksimović (rođena 16. maja 1898. u Rabrovici kod Valjeva, preminula 11. februara 1993, u Beogradu) je bila srpska pesnikinja, profesorica književnosti i članica Srpske akademije nauka i umetnosti.
Desanka Maksimović je bila najstarije dete oca Mihaila, učitelja, i majke Draginje. Odmah posle njenog rođenja, Mihailo Maksimović je dobio premeštaj, te se porodica odselila u Brankovinu. U Brankovini je provela detinjstvo, a u Valjevu je završila gimnaziju. Početkom avgusta 1933. godine udala se za Sergeja Slastikova. Nije imala dece.
Studirala je na odeljenju za svetsku književnost, opštu istoriju i istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu.
Nakon diplomiranja, Desanka Maksimović je najpre radila u Obrenovačkoj gimnaziji, a zatim kao suplent u Trećoj ženskoj gimnaziji u Beogradu. U Parizu je provela godinu dana na usavršavanju kao stipendista francuske vlade. Nakon što je od 3. septembra 1925. godine radila oko godinu dana u učiteljskoj školi u Dubrovniku, prešla je ponovo u Beograd gde je radila u Prvoj ženskoj gimnaziji. Jedna od njenih učenica bila je i Mira Alečković, koja je takođe postala pesnikinja i bliska prijateljica Desanke Maksimović. Početkom Drugog svetskog rata je otišla u penziju, ali se u službu vratila 1944. i u istoj školi ostala do konačnog penzionisanja, 1953.
...dalje...'
33. nedelja[uredi izvor]
Nikola Altomanović (Vojinović) (1348, 1366 — posle 1376) je bio srpski velikaš, vojskovođa i ratnik iz druge polovine XIV veka. Vladao je širokim prostorom od Rudnika do Jadranskog mora. Posle Maričke bitke postao je najmoćniji srpski velikaš, a Dubrovačku republiku je primorao da mu plaća godišnji danak od 2000 perpera kao zakonitom nasledniku krune Srbije. Protiv njega je stvorena široka koalicija susednih srpskih velikaša koju je podržao i kralj Ugarske i oni su tokom jeseni 1373. godine potukli Nikolinu vojsku, a njega samog su posle opsade Užičkog Grada oslepeli, podelivši međusobno njegove zemlje.
...dalje...'
34. nedelja[uredi izvor]
Nefertiti, Nefertitis ili Nofretete je bila žena egipatskog faraona Amenhotepa IV (Akhenatona). Njeno ime približno znači „lepotica je stigla“. Iako jedna od najpopularnijih ličnosti Starog Egipta, danas je od nje sačuvano veoma malo predmeta, od kojih je najpoznatija njena bista, koja se čuva u muzeju u Berlinu. U istoriji je upamćena po verskoj reformi, koju je sprovela u Egiptu zajedno sa svojim mužem, faraonom Amenhotepom IV.
...dalje...'
35. nedelja[uredi izvor]
Mihaj Hrabri (rum. Mihai Bravu ili Mihai Viteazul) (* 1558.; † 9. avgust 1601.) je bio knez Vlaške (1593 - 1601), Transilvanije (1599 - 1600) i kneževine Moldavije (1600). U srpskoj istoriografiji javlja se i pod imenom Mihailo Hrabri. U 19. veku Rumuni su ga proglasili nacionalnim herojem, jer je prvi put u istoriji Rumuniji objedinio za kratko vreme sve tri regije (Vlašku, Moldaviju, Transilvaniju) pod personalnu uniju. Sebe je imenovao „gospodarem Vlaške, Transilvanije i cele Moldavije“.
Za vreme njegove vladavine, koja se poklapa s Dugim ratom, pomenute tri kneževine obrazovale su teritoriju današnje Rumunije i Republike Moldavije, u kojoj je vladao po prvi put rumunski vođa. Unija je trajala svega šest meseci. Ipak, proglašen je jednim od najvećih rumunskih nacionalnih heroja.
U vojsci Mihaja Hrabrog, pored Rumuna i Mađara, bilo je dosta i Srba, od koji su najvažniji bili: župan Nikola, „komandant znatnog odreda konjice“, koji se istakao u nekoliko bitaka; vojvoda Deli Marko, koji je u bitkama za ujedinjenje rumunskih zemalja predvodio odred od hiljadu konjanika; Đorđe Slankamenac, koji je zajedno sa Savom Temišvarcem, i sa svojih dve hiljade vojnika kao krajovski ban učestvovao u nekoliko bitaka; legendarni kapetan Starina Novak, kojeg Rumuni slave i kao Baba Novak (rum. Baba Novac).
...dalje...'
36. nedelja[uredi izvor]
Portal:Istorija/Biografija 36 2010
37. nedelja[uredi izvor]
Đaume I od Aragona (kat. Jaume d'Aragó; šp. Jaime I de Aragón) poznat još i kao Đaume Osvajač (kat. Jaume el Conqueridor; šp. Jaime el Conquistador), rođen je u Monpeljeu, 2. februara 1208. godine, a umro je u Valensiji 27. jula 1276. godine. Bio je kralj Aragona i Valensije (1239-1276) i Majorke (1229-1276), kao i grof od Barselone i katalonski princ (1213-1276) i gospodar Monpeljea (1219-1276) i drugih feuda u Oksitaniji. Bio je sin Perea Katoličkog i Marije od Monpeljea.
...dalje...
38. nedelja[uredi izvor]
Đaume I od Aragona (kat. Jaume d'Aragó; šp. Jaime I de Aragón) poznat još i kao Đaume Osvajač (kat. Jaume el Conqueridor; šp. Jaime el Conquistador), rođen je u Monpeljeu, 2. februara 1208. godine, a umro je u Valensiji 27. jula 1276. godine. Bio je kralj Aragona i Valensije (1239-1276) i Majorke (1229-1276), kao i grof od Barselone i katalonski princ (1213-1276) i gospodar Monpeljea (1219-1276) i drugih feuda u Oksitaniji. Bio je sin Perea Katoličkog i Marije od Monpeljea.
...dalje...
39. nedelja[uredi izvor]
Rudolf Majster (Kamnik, 29. marta 1874 — Rakek, 26. jula 1934) bio je oficir u vojsci Austrougarske, a zatim i Kraljevine SHS, politički aktivista i pesnik, slovenačkog porekla. Svojim aktivnostima krajem i odmah posle završetka Prvog svetskog rata inicirao je, i presudno uticao, na događaje koji su odredili teritorijalni status grada Maribora.
...dalje...
40. nedelja[uredi izvor]
Prepodobna mati Angelina, svetovno ime Angelina Branković, (umrla 30. jula 1520) je bila kći Đorđa Arijanita Komnina, albanskog gospodara Konjuha u oblasti Škumbe i supruga Stefana Brankovića, sina srpskog despota Đurađa Brankovića.
Angelina je kćerka albanskog velikaša Đorđa Arijanita Komnina. U roditeljskom domu stekla odlično obrazovanje i vaspitanje. Ljubav prema knjizi ispoljila je još u ranoj mladosti, o čemu svedoče i tragovi njene biblioteke u manastiru Krušedolu. Na poslednjim stranicama Lestvice, koju je napisao u Smederevu 1434. godine inok David, po narudžbini njenog svekra srpskog despota Đurđa Brankovića, sačuvan je zapis: „Sija knjiga despotice Angeline monahinje".
...dalje...
41. nedelja[uredi izvor]
Jovan Ristić (Kragujevac, 4. januar 1831 – Beograd, 23. avgust (julijanski)/4. septembar (gregorijanski) 1899) je bio političar, državnik i istoričar. Uz Iliju Garašanina i Nikolu Pašića spada u red najvećih državnika Srbije 19. veka. Bio je osnivač i vođa Narodnoliberalne stranke, dva puta namesnik u ime maloletnih vladara, prvo u ime kneza Milana Obrenovića, a kasnije i u ime njegovog sina kralja Aleksandra Obrenovića, a 1878. bio je predstavnik Kneževine Srbije na Berlinskom kongresu kojim je priznata nezavisnost Srbije.
...dalje...
42. nedelja[uredi izvor]
Džudi Garland (engl. Judy Garland, rođena kao Franses Etel Gam (engl. Frances Ethel Gumm); 10. jun 1922 — 22. jun 1969) je bila američka glumica i pevačica. Tokom karijere koja je trajala više od 45 godina, Garlandova je kao glumica stekla svetsku slavu ulogama u mjuziklima i dramama, te kao pevačica. Među mnogobrojnim filmskim nagradama, Garlandova je osvojila i Oskar za mlade glumce, Zlatni globus i nagradu Sesil B. Demil, a kruna njene karijere bile su nagrade Gremi i Toni. Njen tip vokala je bio kontraalt.
Nakon što je, zajedno sa sestrama, određeno vreme igrala u pozorištu, i to pretežno u vodviljima, Garlandova je potpisala ugovor sa producentskom kućom Metro-Goldvin-Mejer. Glumila je u više od dvadeset filmova tog studija, uključujući i devet filmova u kojima je glumila zajedno sa Mikijem Runijem. Ulogom u filmu „Čarobnjak iz Oza“ (1939), Džudi Garland je stekla svetsku slavu. Nakon 15 godina provedenih u Metro-Goldvin-Mejeru, Džudi Garland je raskinula ugovor i počela da gradi takođe muzičku karijeru, koja se manifestovala brojnim rasprodatim koncertima, uključujući tu i koncert u „Karnegi holu“. Godine 1954. Vratila se glumi ulogom u filmu „Zvezda je rođena“.
Uprkos uspesima na profesionalnom planu, Garlandova je imala velikih problema u privatnom životu. Pošto su je filmski producenti ubedili da ima višak kilograma i da ne izgleda privlačno, Džudi Garland postala je nesigurna u svoj izgled pa je počela da koristi lekove u prekomernim dozama, što je dovelo do višedecenijske borbe protiv zavisnosti. Njena finansijska stabilnost je bila veoma ugrožena jer je bila prisiljena da pozajmljuje na stotine hiljada dolara sa velikim kamatama, a njena prva četiri braka, od ukupno pet, završila su se razvodom. Pokušavala je da izvrši samoubistvo nekoliko puta. Džudi Garland je umrla u četrdesetsedmoj godini života, usled nehotičnog predoziranja lekovima, ostavljajući iza sebe troje dece: Lajzu Mineli, Lornu Laft i Džozefa Lafta.
Džudi Garland je 1997. godine posthumno dodeljena nagrada Gremi za životno delo. Američki filmski institut je 1999. godine uvrstio Džudi Garland među deset najuspešnijih glumica u istoriji američkog filma.
...dalje...
43. nedelja[uredi izvor]
Manfred Albreht Frajher fon Rihthofen (nem. Manfred Albrecht Freiherr von Richthofen; 2. maj 1892, Breslau – 21. april 1918, Vo su Som) je bio nemački pilot u Prvom svetskom ratu. Sa ukupno 80 priznatih vazdušnih pobeda i danas se smatra "asom nad asovima".
Rihthofen je imao mnogo nadimaka. Nemci su ga zvali Crveni borbeni letač (der rote Kampfflieger). Francuzi su ga zvali Mali crveni (petit rouge), Crveni đavo (le Diablo Rouge) ili jednostavno Džoni. Na engleskom govornom području bio je poznat pod nadimkom Crveni vitez (Red Knight) ili Crveni baron (Red Baron). Nadimak Crveni baron (Der Rote Baron) ubrzo se ustalio i u Nemačkoj i zadržao se sve do danas.
...dalje...
44. nedelja[uredi izvor]
Brunhilda od Austrazije je bila kraljica franačke Austrazije i vizigotska princeza (Toledo, 543. — Renev, 613), kćerka vizigotskog kralja Atanagilda i njegove žene Gosvinte. Udala se za franačkog kralja Austrazije, Zigeberta I, sina franačkog kralja, Hlotara I. Učestvovala je u sukobima i ratovima protiv Neustrije, izazvanim ubistvom njene sestre, Galsvinte, žene Hilperiha I, neustrijskog kralja. Bila je regent Austrazije i Burgundije. Iako s početka njene vladavine poznata kao liberalna vladarka i veliki političar, Brunhilda je kasnije postala sinonim surovosti i škrtosti.
45. nedelja[uredi izvor]
Milenko Stojković (1769 - posle 1831), je bio srpski komandant i vojvoda tokom Prvog srpskog ustanka.
Milenko Stojković se rodio u selu Kličevcu 1769. godine, od oca Stojka i majke Stevane. Bio je prvo od troje dece koju su imali njegovi roditelji. Drugo dete bila je Milenkova sestra (ime joj se ne zna), koju je uzeo za ženu turčin Ujezin Kesedžić, rodom iz Vidina. Treće i poslednje dete Stojka i Stevane bio je Živan, od Milenka mlađi najmanje 10 godina. Ima indicija da je bio kličevački sveštenik... Milenko je još kao dečak učio i izučio terzijski zanat (krojač narodnog odela), verovatno u obližnjem manastiru Nimniku, gde se i opismenio. Kasnije, uz pomoć roditelja, a još više novcem zeta Ujezina, koji je živeo u Smederevu, otvorio je moderan terzijski dućan. Radnja mu je lepo napredovala, tako da je često "išao u Peštu po espap".
46. nedelja[uredi izvor]
Teodora (rođena oko 497- umrla 28. juna 548) bila je supruga istočnorimskog (vizantijskog) cara Justinijana I i njegov najbliži savetnik i saradnik preko dvadeset godina. Ipak, zahvaljujući Prokopijevoj „Tajnoj istoriji“ Teodora je prevashodno ostala upamćena kao kurtizana koja se uznela do carskog trona.
O Teodorinoj godini rođenja i poreklu može se samo nagađati. U nauci se obično uzima da je bila petnaestak godina mlađa od supruga Justinijana I, dakle rođena je oko 497. godine. Caričina porodica bila je, po tradiciji koju je zabeležio oko 1320. istoričar crkve Nićifor Kalist, poreklom sa Kipra. Međutim, različiti izvori nastali posle 6. veka, beleže kao Teodorin zavičaj Aleksandriju i maloazijsku oblast Paflagoniju. Po sirijskim izvorima Teodora je bila ćerka lokalnog monofizitskog sveštenika iz Damana kod Kalinika na Eufratu.. Među modernim istoričarima je teza o Teodorinom poreklu odavno povezana sa mogućom književnom tendencijom da se carica koja je uspela da zavede sredovečnog Justinijana poveže sa Kiprom, rodnim mestom starogrčke boginje ljubavi Afrodite. Iako izvori to ne spominju, Teodorina porodica je možda bila i iz prestonog Konstantinopolja. Najveći broj podataka o Teodorinoj mladosti pruža već pomenuta Prokopijeva „Tajna istorija“. Po malicioznom Prokopiju, Teodora je poticala iz najnižeg staleža, staleža koji su činili cirkuski zabavljači, uličarke i oslobođeni robovi. Po Teodosijevom zakoniku čiji su zakoni još uvek bili na snazi početkom 6. veka, takvi ljudi su bili trajno obeleženi niskim poreklom i prokazanim zanimanjima u tolikoj meri da im je uskraćivan pristup crkvama i sve do samrti svete tajne krštenja i pričešća. Razne scenske umetnosti poput pantomime i plesa bile su jako popularne širom Istočnog rimskog carstva 6. veka, ali su sami izvođači bili prikovani za samo dno društvene lestvice, dok je zakon, još od Dioklecijanove vlade propisivao da se zanimanje mora prenositi unutar iste porodice sa kolena na koleno.
...dalje...
47. nedelja[uredi izvor]
Fjodor Mihajlovič Dostojevski (rus. Фёдор Миха́йлович Достое́вский; rođen 11. novembra, odnosno 30. oktobra po starom kalendaru, 1821. godine u Moskvi, preminuo 9. februara, odnosno 28. januara po starom kalendaru, 1881. godine u Sankt Peterburgu) je bio jedan od najvećih pisaca svih vremena.
Završio je vojnu školu. U dvadesetosmoj godini zbog učešća u revolucionarnoj organizaciji bio je osuđen na smrt. Nakon pomilovanja proveo je četiri godine na prisilnom radu u Sibiru.
On je jedan od najuticajnijih pisaca ruske književnosti. Prema širini i značaju uticaja, posebno u modernizmu, on je bio svetski pisac u rangu Šekspira i Servantesa. Realizam Dostojevskog predstavlja svojevrsni prelaz prema modernizmu, jer njegovo stvaranje upravo u epohi modernizma postaje nekom vrstom uzora načina pisanja. Sa aspekta književne tehnike njegovi su romani još uvek bliski realizmu zbog obuhvata celine, načina karakterizacije i dominirajuće naracije, dok dramatični dijalozi, filozofske rasprave i polifonija čine od njega preteču modernizma. Utemeljitelj je psihološkog romana. Po mnogima je i preteča egzistencijalizma.
...dalje...
48. nedelja[uredi izvor]
Milica Stojadinović Srpkinja (Bukovac, 1828 — Beograd, 25. jul 1878) je bila srpska književnica. Obrazovala se uglavnom sama, učeći strane jezike i sudelujući u književnom životu. Od njenih pesama objavljenih u tri knjige (1850, 1855, 1869), uspelije su prema zvaničnoj istoriografiji srpske književosti one intimnijeg karaktera. Značajan je njen dnevnik U Fruškoj gori I i II i prepiska sa Vukom Karadžićem i Minom Vukomanović.
...dalje...
49. nedelja[uredi izvor]
.jpg)
Stefan Vojislav (prema „Letopisu Popa Dukljanina“ Dobroslav) je bio srpski (slovenski) knez (arhont) Duklje iz prve polovine XI veka, koji je zbacio vizantijsku vlast i uspešnim bitkama, prevashodno kod Bara, odbranio njenu nezavisnost. Po njemu se celokupna dinastija koja je vladala Dukljom tokom skoro dva veka i uzdigla je na rang kraljevine, naziva Vojislavljevićima.
...dalje...
50. nedelja[uredi izvor]
Livija Druzila, poznata i kao Julija Avgusta posle 14. godine naše ere (lat: Livia Drvsilla, Ivlia Avgusta, rođ. 58. god. pre Hr. - umrla 29. god. naše ere) bila je supruga prvog rimskog cara Avgusta i verovatno najmoćnija žena u vreme početaka Rimskog carstva. Livija je bila i majka cara Tiberija, baka vojskovođe Germanika i njegovog brata cara Klaudija, prabaka cara Kaligule i čukunbaka cara Nerona. Klaudije je u vreme svoje vlade deifikovao Liviju pod imenom Avgusta.
...dalje...
51. nedelja[uredi izvor]
Fernando Magelan (proljeće 1480 – 27. april, 1521; port. Fernão de Magalhães; šp. Fernando de Magallanes) je bio portugalski istraživač koji je plovio pod španskom zastavom. On je prvi otplovio iz Evrope u Aziju idući na zapad, prvi evropljanin koji je prešao Tihi okean i prvi koji je vodio ekspediciju sa ciljem da oplovi zemaljsku kuglu. Mada je Magelan tragično izgubio život na Filipinama, pre povratka u Evropu, osamnaest članova njegove posade se vratilo u Španiju 1522 oplovivši Zemlju. Stupio je u službu Španije i poveo ekspediciju od 5 brodova da bi otkrio novi pomorski put za Molučka ostrva („Ostrva začina“); 1519./1520. ispitao je jugoistočne obale Južne Amerike, otkrio 1520., moreuz (kasnije nazvan Magelanov) i njim prošao u Veliki okean, koga je nazvao Tihi okean (Pacifik), jer u njemu nije doživeo bure kao u Atlantskom okeanu. Dospeo 1521. godine na Filipinska ostrva, gde je ubijen, a ekspedicija nastavila put oko sveta, koji je trajao do 1522. U Španiju se vratio samo brod „Viktorija“ sa 18 ljudi, pod zapovedništvom Sebastijana del Kana. Ovim prvim putovanjem oko sveta očigledno je dokazano da Zemlja ima loptast oblik.
...dalje...
52. nedelja[uredi izvor]
Flavija Julija Helena (lat. Flavia Iulia Helena), (rođ. oko 249, umrla oko 329. god.), poznatija samo kao carica Jelena ili sv. Jelena, bila je majka rimskog cara Konstantina I Velikog. Po tradiciji, nastaloj već u 4. veku, Helena je u Jerusalemu pronašla jednu od najvećih hrišćanskih relikvija Časni krst, pa se zbog toga poštuje kao svetica i u Katoličkoj i u Pravoslavnoj crkvi.
...dalje...